Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh trong buổi trả lời báo chí Việt Nam chiều 20-11 - Ảnh: Quỳnh Trung

Trao đổi với báo chí Việt Nam chiều 20-11 trước thềm Hội nghị cấp cao ASEAN diễn ra trong hai ngày 21 và 22-11 tại thủ đô Kuala Lumpur, Malaysia, Tổng thư ký Lê Lương Minh nhấn mạnh lập trường của ASEAN rằng quá trình tham vấn COC cần có mốc thời gian cụ thể.

Hội nghị ASEAN lần này có cách tiếp cận gì mới đối với vấn đề Biển Đông, thưa tổng thư ký?

- Vấn đề Biển Đông sẽ nằm trong khuôn khổ thảo luận của các lãnh đạo ASEAN về các vấn đề khu vực và quốc tế.

Trong những năm gần đây, diễn biến tình hình Biển Đông rất đáng quan ngại, trong đó các hành động cơi nới, xây dựng các đảo nhân tạo đi ngược lại tinh thần và quy định của Tuyên bố ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC).

Điều đó càng thúc đẩy sự cấp thiết của việc thực hiện đầy đủ DOC cũng như sự cần thiết của việc sớm hoàn thành COC.

Đối với ASEAN, COC sẽ là một bộ quy tắc có tính ràng buộc, đủ khả năng ngăn chặn và xử lý các tình huống, tình hình đang diễn ra trên Biển Đông.

Hiện nay ASEAN và Trung Quốc đã tiến hành một số vòng tham vấn chính thức quan chức các cấp. Trong cuộc tham vấn gần đây nhất, ASEAN và Trung Quốc đã thỏa thuận, trong đó hai bên sẽ bắt đầu tham vấn tất cả các thành tố của COC, kể cả các thành tố có tính nhạy cảm cao.

Tuy nhiên, hiện tại chúng ta đang chứng kiến một khoảng cách rất lớn giữa cam kết chính trị và tình hình thực tế khi nói về các tình hình đang diễn ra trên Biển Đông.

Có thời hạn cụ thể cho việc thành lập COC không, thưa ông?

- Lập trường của ASEAN là quá trình tham vấn này cần có khoảng thời gian cụ thể, mục tiêu cụ thể cho từng quá trình tham vấn, sớm hoàn thành bộ quy tắc ứng xử.

Liệu các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép trên Biển Đông sẽ được các lãnh đạo ASEAN đề cập thẳng thắn tại hội nghị lần này không?  

- Vấn đề Biển Đông không chỉ nằm trong thảo luận của Hội đồng chính trị an ninh mà còn ở các cuộc họp khác của ASEAN, cấp cao ASEAN, thuộc khuôn khổ các vấn đề khu vực và quốc tế.

Như tôi đã đề cập, hiện ASEAN và Trung Quốc đang trong quá trình tham vấn thực hiện đầy đủ các quy định của DOC cũng như tiến tới sớm hoàn thành COC.

Đây là phần việc đang được tiến hành, đặc biệt trong bối cảnh tình hình Biển Đông đang có những diễn biến phức tạp. Việc hòa bình ổn định rất cần thiết cho công cuộc phát triển xây dựng cộng đồng của ASEAN.

ASEAN bước sang giai đoạn mới, hội nhập sâu rộng hơn. Ông có thể cho biết ASEAN đặt ra mục tiêu khi nào mới hội nhập hoàn toàn?

Trên cơ sở hoàn tất thực hiện các biện pháp đề ra cho mục tiêu lộ trình xây dựng cộng đồng, ngày 22-11 các lãnh đạo ASEAN sẽ thông qua tuyên bố về hình thành Cộng đồng ASEAN. Đồng thời, các lãnh đạo ASEAN cũng sẽ thông qua Tuyên bố về tầm nhìn cộng đồng ASEAN 2025.

Mục tiêu trung tâm của ASEAN là xây dựng các cộng đồng, thật sự lấy người dân làm trung tâm, trong đó tăng cường quá trình tham vấn cho người dân cũng như huy động người dân tham gia tất cả kế hoạch, dự án, chương trình hành động lớn của ASEAN, hướng tới mục tiêu xây dựng cộng đồng ASEAN kết nối hội nhập, không những trong ASEAN mà còn ở khu vực.