Cổ tự khi chưa tháo dỡ - Ảnh: MINH TỰ

Sau nhiều thông tin về giá bán phần kiến trúc gỗ xưa nguyên vẹn với giá hàng tỉ đồng, nay đang "le lói" tin vui từ đại diện nhà chùa: nhiều khả năng kiến trúc xưa được dựng lại một nơi khác trong chùa!

Gỗ xưa được trả tiền tỉ

Có mặt tại hiện trường, chúng tôi nhìn thấy từng đống gỗ mới xếp ngay ngắn ở vườn cây rộng phía trái nhà chùa. Dưới mấy tấm bạt rộng, vài thợ mộc đang cưa xẻ, đục đẽo… Toàn bộ mái ngói của chính điện chùa cổ đã bị tháo dỡ, một phần tường bao bị đập bỏ.

Nhóm thợ tháo từng cấu kiện đòn tay, kèo, cột rồi đưa sang nhà xưởng đối diện chùa. Quan sát bằng mắt thường có thể thấy hàng chục cột gỗ lim lớn, đường kính từ 30-35cm hầu hết vẹn nguyên, chỉ một số ít bị mục ruỗng hai đầu.

Những thanh xà, vì kèo, đòn tay rất lớn, cũng bằng gỗ lim, hầu hết còn nguyên vẹn. Phần lớn số rui mè gần như chưa hề xuống cấp tí nào.

Cùng với phần ngói liệt vẹn nguyên tháo xuống từ mái chùa xưa, những ô khảm nạm tuyệt đẹp cũng đã được bán cho người khác - Ảnh: THÁI LỘC

Cùng với đó là hàng đống ngói liệt nguyên vẹn đã được tháo xuống xếp chồng từng lớp. Có khá nhiều phù điêu trang trí bằng ximăng đắp nổi khảm sứ và thủy tinh màu, đó là những ô hộc chữ Phạn, bát bửu, hoa lá với những đường nét thô ráp và cổ kính.

Lâm, một thanh niên xác nhận đã mua toàn bộ số ngói liệt và phù điêu với giá 50 triệu đồng. Người này cho biết mái chùa quá lớn, người xưa lợp ngói rất nhiều lớp nên số ngói còn nguyên quá nhiều, đủ để lợp vài ngôi nhà rường.

Riêng những ô hộc đắp nổi, khảm nạm đã được một người kinh doanh du lịch ở Huế đặt mua để đưa vào miền Nam trưng bày.

Từ trước đó, giới buôn nhà rường ở Huế phao tin phần gỗ xưa chùa này được đánh giá còn tốt, to lớn bậc nhất của Huế nên được "chào giá" khoảng 5 tỉ đồng.

Song tại hiện trường, những người thợ cho biết một người chuyên kinh doanh nhà rường trả giá 1,8 tỉ đồng nhưng chùa chưa đồng ý.

Đại đức Thích Minh Chơn - giám tự chùa - cũng xác nhận: "Có người đã trả 1,8 tỉ đồng, nhưng 2 tỉ thầy cũng không bán… Có bán thì bán cho đàng hoàng, còn không miệng đời họ nói".

Các cấu kiện chùa xưa đang được tháo dỡ đưa đi bảo quản trong chiều 31-7 - Ảnh: THÁI LỘC

Làm chùa mới to lớn hơn

Đại đức Thích Minh Chơn cho biết phần mái chùa bị thấm dột, nhiều chỗ gỗ mục mủn nên phải tiến hành "trùng tu". Vị đại đức cho biết sẽ làm lại chùa hoàn toàn bằng gỗ cẩm xe mới, được nhập về từ Campuchia mấy năm trước, mái lợp ngói hài loại tốt.

Trả lời lý do sao không trùng tu chùa cũ, đại đức Thích Minh Chơn chỉ chúng tôi xem nhiều phần cấu kiện xuống cấp, hư hỏng, mục ruỗng. Ông cho rằng các cấu kiện có tuổi thọ không đều nhau, nên dựng lại thì phải thường xuyên sửa chữa rất tốn kém.

Ông cũng từng trăn trở, suy nghĩ việc trùng tu chùa cũ, nhưng: "Nếu thay ít cột, rui, đòn tay thì (chùa có thể tồn tại) thêm 50 năm nữa, nhưng 50 năm sau đời sau sẽ khổ".

Một số cấu kiện chùa xưa sau 200 năm bị xuống cấp, mục mủn - Ảnh: THÁI LỘC

Chùa cũ rộng khoảng 500m², trong đó phần chính điện rộng chừng 360m² toàn bằng gỗ, cột cao nhất chừng 7m và phần tiền điện gần 150m² bằng bêtông.

Trong khi đó, kế hoạch dựng chùa mới sẽ rộng chừng 730m² với 96 cột gỗ, cột cao nhất chừng 8m, tổng mức đầu tư trong khoảng 30 tỉ đồng.

Đại đức Minh Chơn nói: "Làm cái chi cũng phải hơn, để lại cho đời thì làm, gỗ chắc hơn, rộng hơn, cao hơn, to hơn, kết cấu chạm trổ kỹ hơn". Ở xưởng cưa ngay phía trước chùa, chúng tôi cũng nhìn thấy hàng trăm cấu kiện mới, từ cột, đà, đòn tay… được chạm trổ kiểu xưa rất công phu.

Những chữ Phạn khảm nạm nằm nhiều nơi giữa nền chùa - Ảnh: THÁI LỘC

Trước khi chùa xưa được tháo dỡ, những người trong ban văn hóa Tỉnh hội Phật giáo Thừa Thiên Huế đã đến khảo cứu, làm tư liệu về chùa và khuyên nên giữ lại kiến trúc cổ quý này.

Đại đức Minh Chơn bước đầu đồng ý với phương án dựng thay thế nhà hậu phía sau chính điện làm nơi thờ các vị tổ sư của chùa.

Song chia sẻ với Tuổi Trẻ, ông nói cũng phân vân vì làm nhà tổ sợ mấy chục năm sau lại xuống cấp, nên đang tính đến phương án "cố gắng dựng làm kỷ niệm" ở một nơi khác trong đất của chùa.

Phần ngói liệt vẹn nguyên tháo xuống từ mái chùa xưa đã được bán cho người khác - Ảnh: THÁI LỘC

Nằm trong danh mục bảo vệ

Cổ tự Quốc Ân khi chưa tháo dỡ - Ảnh: MINH TỰ

Quốc Ân (143 Đặng Huy Trứ, TP Huế) là ngôi tổ đình đầu tiên của thiền phái Lâm Tế tại VN, khởi sự từ thảo am Vĩnh Ân do tổ sư Nguyên Thiều khai sơn vào thập niên 1680, sau đó đổi tên Quốc Ân và được triều chúa ban biển "Sắc tứ Quốc Ân tự".

Chùa xưa từng bị tàn phá nặng nề dưới thời Tây Sơn và được khôi phục vào đầu triều Nguyễn. Ngoài kiến trúc chính điện nguyên bản do thiền sư Mật Hoằng dựng năm 1817, chùa đang gìn giữ rất nhiều pháp bảo Phật giáo cổ quý.

Chùa Quốc Ân chưa được xếp hạng di tích, song đã nằm trong danh mục 153 công trình, địa điểm được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế ra quyết định bảo vệ (tại quyết định số 1046/QĐ-UBND ngày 8-10-1993).

Đại diện Sở Văn hóa - thể thao Thừa Thiên Huế cho biết chưa nhận được văn bản của Sở Xây dựng về việc lấy ý kiến thẩm định thiết kế bản vẽ thi công.

Trong khi Sở Xây dựng Thừa Thiên Huế cho hay công trình đã được cấp phép xây dựng năm 2016, và được gia hạn 2 lần, đến nay giấy phép đã hết hiệu lực, chưa được cấp lại.

TTO - Phần chính điện của Chùa Từ Hiếu - một ngôi danh lam cổ tự nổi tiếng bậc nhất xứ Huế - vừa được tháo dỡ toàn bộ để xây dựng mới.