Một ngư dân Hà Tĩnh trả lời phỏng vấn truyền hình Đài Loan về những khó khăn sau sự cố cá chết - Ảnh chụp màn hình

Mỗi sáng, hàng trăm thuyền câu lớn nhỏ cập cảng Cửa Sót thuộc xã Thạch Kim (huyện Lộc Hà, Hà Tĩnh).

Sự đìu hiu sau vụ cá chết đã đi qua, cảng cá gần đây đã nhộn nhịp, kẻ bán người mua tấp nập gần bằng khi xưa. 

Dọc biển miền Trung, những tàu cá đã bắt đầu ra khơi. Tuy nhiên ngư dân ra khơi nhưng lòng chưa vui.

Mong ngóng ra khơi

Dọc các làng chài ven biển quanh khu vực Vũng Áng (Hà Tĩnh), một số ngư dân phải bỏ biển ra phố kiếm sống.

Sự hỗ trợ từ Nhà nước phần nào vơi bớt khó khăn của ngư dân, nhưng nhiều người nói: “Sự hỗ trợ là cần thiết nhưng chỉ tạm thời, không một ai trong chúng tôi mong muốn điều này, chúng tôi chỉ muốn ra khơi”.

Tại âu thuyền xã Kỳ Phương, ngư dân Mai Xuân Cường nhìn về biển nói: “Mọi năm thời điểm này là vào mùa đánh bắt, cả âu thuyền sôi động khi tàu ghe cập bến đầy ắp cá. Nay thì hết rồi, cá, mực vùng biển lộng có lẽ không chịu được nước bẩn bỏ đi hoặc bị chết nên chẳng ai buồn ra khơi.

Mà có ra khơi lưới được cá, câu được mực về không ai mua, không ai ăn thì cũng bỏ đi”. Nhà ông Cường có hai ghe đều nằm bờ, bạn ghe cũng bỏ đi tìm kế sinh nhai khác.

Những người còn ở lại làng như ngư dân Hoàng Hồng thì nói: “Chúng tôi ở nhà đắp đổi qua ngày với mấy chục cân gạo Nhà nước hỗ trợ, mòn mỏi chờ biển lại bình thường như trước”.

Ở làng chài Hải Phong (xã Kỳ Lợi, thị xã Kỳ Anh), mấy ngày nay vợ chồng ngư dân Chu Văn Hợi chèo thuyền ra rạn biển nhặt chai nhựa sóng đánh vào bán phế liệu. Vợ chồng anh cũng ngóng chờ ngày biển hồi sinh.

Theo Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Tĩnh, tỉnh này có 3.208 trong tổng số 5.031 tàu đã ra khơi trở lại, trong đó tàu khai thác xa bờ (ngoài 20 hải lý) là 188/263 tàu, tàu khai thác vùng lộng và ven bờ (từ 20 hải lý trở vào) là 3.020/4.768 tàu.

Toàn tỉnh có 4.768 tàu dưới 90 CV. Đến nay, toàn tỉnh cấp phát hơn 605 tấn gạo cho 6.388 hộ ngư dân bị ảnh hưởng.

3 tháng tìm nguyên nhân cá chết

Theo tổng hợp của Tuổi Trẻ, hiện tượng cá chết xuất hiện đầu tiên vào ngày 6-4 tại vùng nuôi lồng xã Kỳ Lợi, sau đó lan rộng từ ven biển ở Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế.

Ngày 19-4, Tổng cục Môi trường khảo sát hiện trạng môi trường ven biển từ Hà Tĩnh đến Quảng Bình. Viện công nghệ môi trường thuộc Viện hàn lâm Khoa học và công nghệ VN cũng lấy mẫu nước biển, mẫu cá để phân tích.

Ngày 22-4, đoàn kiểm tra của Bộ TN-MT đã kiểm tra việc chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường đối với Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, Công ty Điện lực dầu khí Hà Tĩnh.

Ngày 25-4, Viện hàn lâm Khoa học và công nghệ sau khi cử tổ công tác tìm hiểu nguyên nhân cá chết đã lấy 200 mẫu nước và trầm tích biển; 200 mẫu cá chết tại các điểm Vũng Áng, đèo Ngang, cửa Nhật Lệ, Cồn Cỏ, Cửa Tùng, Cửa Việt, Chân Mây và Lăng Cô.

Theo Viện hàn lâm Khoa học và công nghệ, nguyên nhân cá chết do tràn dầu đã được loại bỏ. Các trạm địa chấn cũng không ghi nhận có trận động đất lớn nào xảy ra tại khu vực ngoài khơi miền Trung VN. Do vậy, nguyên nhân cá chết do những thay đổi từ lòng biển cũng được loại trừ.

Ngày 27-4, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà chủ trì phiên họp cùng lãnh đạo các bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Khoa học và công nghệ, Y tế, Công an, Công thương và các viện nghiên cứu để nghe báo cáo kết quả phân tích, xác định nguyên nhân cá chết.

Các cơ quan chuyên môn thống nhất nhận định có hai nhóm nguyên nhân chính. Một là do tác động độc tố hóa học của con người và trên biển, hai là do tác động của hiện tượng tảo nở hoa hay thủy triều đỏ.

Ngày 3-5, Văn phòng Chính phủ thông báo: Thủ tướng giao bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ chủ trì, phối hợp với các cơ quan và các nhà khoa học nước ngoài để nhanh chóng kết luận một cách khách quan, khoa học, độc lập nguyên nhân về sự cố môi trường nêu trên.

Cùng ngày, đoàn kiểm tra liên bộ và các viện khoa học, chuyên gia đã kiểm tra toàn diện tại Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh. Đợt kiểm tra này được xác định trọng tâm kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với 3 doanh nghiệp gồm: Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, Công ty Điện lực dầu khí Vũng Áng, Trung tâm dịch vụ và hạ tầng Khu kinh tế Vũng Áng.