15/09/2009 15:00 GMT+7

Săn lùng Sá sùng ở Quan Lạn

TRỌNG CHÍNH

TTO - Sá sùng, loại hải sản một thời từng gắn với thứ cốt ninh không thể thiếu ở các hàng phở đất Hà thành đang được săn lùng hằng ngày bởi những người phụ nữ xã đảo Quan Lạn (huyện Vân Đồn, Quảng Ninh).

Săn sá sùng Sá sùng: Lạ, ngon và bổ!Đón gió biển ở Quan Lạn Khám phá Quan Lạn – Cái Bầu

Nghề đào sá sùng ở đây cứ tồn tại lặng lẽ, nhọc nhằn bao năm nay, bù lại nó mang lại nguồn thu lớn cho người dân xã đảo bởi giá sá sùng khô bán sang Trung Quốc hiện đã khoảng hơn 2 triệu đồng/kg.

Phóng to

Trên nền đất xâm xấp nước được xác định là có một tổ sá sùng rúc sâu ở dưới - Ảnh: Trọng Chính

Theo chân nhóm chị Hương (thôn Vân Hải, xã Quan Lạn) ra bãi săn sá sùng từ sáng sớm mới thấy hết cái thú vị của nghề này. Bãi đào sá sùng rộng khoảng 400 ha, chạy suốt chiều dài của 7 thôn. Xã đảo có 735 hộ thì đến 70% số hộ làm nghề đào sá sùng như chị Hương.

Loài sá sung chỉ sống trong môi trường bãi cát pha, có nước triều lên xuống và đêm về hàng triệu con ngoi lên từ lỗ sâu tăm tối bơi dạo trong làn nước biển mặn mòi làm cuộc giao hoan bảo toàn nòi giống. Những người đi săn sá sùng mang theo một chiếc mai to, gần giống như chiếc thuổng, nhưng lưỡi dài và bằng, được thiết kế riêng cho công việc này và được dùng thường xuyên nên cát mài cho sáng loáng.

Phóng to

Thao tác rất nhanh và cực kỳ chính xác của những người phụ nữ đi săn sá sùng nếu muốn bắt được chúng - Ảnh: Trọng Chính

Họ dò dẫm đi trên cát, mắt đăm đăm nhìn xuống, rồi rất nhanh và cực kỳ chính xác, họ thục mạnh lưỡi mai xuống cát, cong người vít cán mai xuống để bẩy cát. Con sá sùng to bằng ngón tay, ngắn hơn con giun đất, mềm mềm như con nhộng khoai lang, nằm cuộn tròn dưới ánh nắng mặt trời.

Từ sáng sớm tới trưa, những người phụ nữ như chị Hương có thể bắt được gần 1kg sá sùng, giá "mua tại trận" khoảng 1.500.000 đồng/kg. Vào chính vụ sá sùng thời điểm tháng 3, tháng 4 người đi đào sá sùng chật các bãi.

Phóng to

Chị Hương (thôn Vân Hải, Quan Lạn) rảo bước theo lộ trình ngoằn ngoèo tìm tổ sá sùng - Ảnh: Trọng Chính

Sá sùng (Spunculus; cg. sâu đất, sa trùng), chi Sâu đất (Spunculida), khoảng 300 loài, thường sống ở ven biển Việt Nam, chủ yếu ở nơi có bãi cát pha bùn thuộc vịnh Bắc Bộ (Minh Châu, Quan Lạn...), Nha Trang (Cửa Bé, Hòn Rùa...) và Côn Đảo. Thường gặp loài S. nudus (dài khoảng 10 cm).

Sá sùng thích nghi với lối sống ít di chuyển, vùi mình trong đáy bùn cát ven biển, chỉ thò ra một vòi ngắn (với lỗ miệng và vách tua miệng ở tận cùng). Được coi là một nguồn thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao (chứa nhiều glutamat), hương vị thơm ngon.

Phóng to

Sá sùng tươi được lộn trái sau khi chế biến cho ruột hết cát, hết mùi tanh có màu trắng hồng được đặt trên lò sấy khô tại một gia đình trên đảo Quan Lạn - Ảnh: Trọng Chính

Chị Mận (thôn Vân Hải, Quan Lạn) mua sá sùng tươi bán ngay tại bãi đào với giá 150.000 đồng/100 gram. Sau đó chị chế biến, phơi khô và vận chuyển tới tận tay những đầu mối phân phối lớn - Ảnh: Trọng Chính

Sá sùng chỉ có ở các đảo thuộc cồn cát như Quan Lạn (Vân Đồn - Quảng Ninh) - Ảnh: Trọng Chính

Mỗi buổi sáng, khi nước biển rút ra xa để lộ nền đất pha cát in dấu hàng triệu vết bò ngoằn ngoèo của sá sùng cũng là lúc những người phụ nữ ra bãi đào sá sùng - Ảnh: Trọng Chính

TRỌNG CHÍNH