Phóng to

Sau một thời gian gián đoạn để chờ nghệ sĩ, vở Tả quân Lê Văn Duyệt đã được tập trung tập tại rạp Công Nhân và tiến hành chạy đường dây (vào ngày 6-8) để kịp ra mắt trong khoảng một tuần tới - Ảnh: Gia Tiến

Chuyện này không mới nhưng vẫn chưa hề cũ vì dạo gần đây càng lúc khán giả càng bắt gặp nhiều nghệ sĩ sân khấu lại xuất hiện đều đều trên... tivi trong các phim truyền hình, game show, chương trình thường kỳ với mật độ phủ sóng dày đặc!

Có một dạo nói đến chuyện chạy sô là người ta nghĩ ngay đến giới ca sĩ, diễn viên hài và nghệ sĩ cải lương. Ca sĩ và các nhóm hài ăn khách thường chạy một đêm 4-5 sô ở các tụ điểm, sân khấu trong thành phố vào mùa cao điểm. Các ngôi sao cải lương thì "chạy" liên tục từ tỉnh này qua tỉnh kia (chủ yếu khu vực miền Tây) là... chuyện nhỏ.

Lúc đó các nghệ sĩ kịch thường chỉ loanh quanh trong sân khấu của mình, sáng tập vai mới, tối diễn vai cũ mỗi tuần vài ba suất. Nhưng bây giờ thực tế đã khác kể từ khi làn sóng phim truyền hình Việt được khơi dậy và ngày càng ăn khách, dù được khen chê thế nào.

Đắt sô đóng phim, làm MC

Với lợi thế đài từ chuẩn, các nghệ sĩ kịch bỗng trở nên đắt sô phim truyền hình khi nhiều phim áp dụng công nghệ thu tiếng trực tiếp. Có phim hầu như dàn diễn viên đều là nghệ sĩ sân khấu kịch nói, cải lương. Bắt đầu từ những phim sitcom như Lẵng hoa tình yêu (Ngọc Trinh, Thanh Hoàng...), Bà mẹ nhí (Thanh Thủy, Xuân Thùy, Bảo Châu), Cái bóng bên chồng (Thanh Thủy, Hữu Châu, Minh Nhí)... đến những phim dài hơi như Mùi ngò gai (Thành Lộc, Ngọc Trinh, Hòa Hiệp, Cao Minh Đạt, Kim Xuân. Lê Khánh), Một ngày không có em (Lương Thế Thành, Huỳnh Đông, Thanh Điền...), Cô gái xấu xí (Lê Giang, Cát Tường, Lan Phương, Đức Thịnh), Tình yêu còn lại (Thanh Thúy, Cao Minh Đạt, Thanh Vân)...

Hai năm gần đây, Quyền Linh, Chi Bảo lại trở thành gương mặt MC được yêu thích trong rất nhiều game show nên những vở diễn có sự góp mặt của họ ở Kịch Sài Gòn, Idecaf cũng hiếm khi được sáng đèn. Công việc MC mới mẻ và hấp dẫn còn lôi kéo thêm Hoàng Sơn (Kịch Sài Gòn) với Chuyện không của riêng ai, Đình Toàn (Idecaf) với Siêu quậy tí hon, Thanh Vân (kịch Phú Nhuận) với Sống khỏe mỗi ngày, Thế giới showbiz, Minh Béo với Quyền năng số 10...

Nghệ sĩ càng đắt sô, các ông bầu, đạo diễn càng ngán ngại điệp khúc "em bận...!", "em xin tới trễ vì...!". Dường như đã qua cái thời nghệ sĩ háo hức chờ vai diễn mới mà ngược lại, vai diễn phải "thắc thỏm" chờ nghệ sĩ đến sốt ruột. Như trong vở Tả quân Lê Văn Duyệt được đầu tư hàng trăm triệu đồng, lịch tập đã phải gián đoạn vì các nghệ sĩ tham gia quá bận rộn: Quyền Linh với hàng loạt game show, Trịnh Kim Chi với các vai diễn trong phim truyền hình và ngay cả đạo diễn Doãn Hoàng Giang cũng tranh thủ dàn dựng cho 5B vở Đời có đợi anh không.

Vở Cánh đồng bất tận của đạo diễn Minh Nguyệt dù được ấp ủ từ rất lâu nhưng chỉ được khởi tập khi NSƯT Thành Hội và Ái Như sắp xếp được công việc. Đạo diễn Minh Nguyệt cho biết rất nhiều kịch bản chị tâm huyết vẫn còn nằm yên trong ngăn bàn để chờ cho bằng được diễn viên mong muốn. Ở sân khấu Phú Nhuận các ngôi sao như Anh Vũ, Thúy Nga, Việt Hương thường xuyên đi lưu diễn nước ngoài cả tháng trời; các đào kép chính như Thanh Thúy, Thanh Vân, Hòa Hiệp, Quốc Thái mải đi đóng phim nên nhiều vai của họ phải được các nghệ sĩ khác thế tạm. Thậm chí, có nhiều vở không thể thay vai thì buộc phải hoãn để chờ nghệ sĩ "đi Mỹ về, đi tỉnh về, đóng phim xong..." mới tiếp tục sáng đèn.

Không còn thời gian cho sân khấu

Hậu quả của sự đa năng này chính là các nghệ sĩ không còn nhiều thời gian để dành cho sân khấu nữa. Năm ngoái Thanh Thúy bận quay Vũ điệu tử thần đã bỏ nguyên một mùa kịch tết. Ngọc Trinh vướng Mùi ngò gai nên không tham gia được những vở mới ở Idecaf trong hơn một năm. Danh hài Hoài Linh với lịch lưu diễn dày đặc từ VN tới Mỹ, tham gia phim tết nên những vở diễn của sân khấu Nụ Cười Mới luôn sống trong trạng thái cầm chừng... Ngoài ra, lịch tập vở mới cũng phải được sắp xếp linh động để tránh đụng với lịch chạy sô của các nghệ sĩ, thậm chí bị thu ngắn lại cho kịp ngày phúc khảo.

Theo NSƯT Trần Ngọc Giàu, thời gian tập luyện quá ít đã ảnh hưởng đến chất lượng vở diễn, những vai diễn mới khi ra mắt cứ nhạt nhòa, cường điệu, không cảm xúc. Sân khấu khó hơn phim ảnh ở chỗ diễn sai là không thể sửa sai ngay lúc đó. Để vai diễn đi vào lòng khán giả thì chỉ có cách duy nhất là khổ luyện, thuộc kỹ thoại, nắm rõ tâm lý nhân vật, nhập tâm diễn xuất. Vậy mới có chuyện những gương mặt như Hồng Ánh, Lương Thế Thành, Huỳnh Đông, Huy Khánh vụt sáng rất nhanh trên phim ảnh nhưng lại phải đi từng bước một từ những vai phụ trên sân khấu.

Một nền nghệ thuật có những nghệ sĩ đa năng không phải là một điều dở. Công nghệ giải trí của nước ngoài đã cho ra đời những nghệ sĩ vừa có thể đóng phim, hát, nhảy múa, dẫn chương trình, xuất bản sách... rất thành công. Ở VN, các trường nghệ thuật vẫn đào tạo chung hệ diễn viên sân khấu - điện ảnh nên không thể đề nghị họ chỉ đóng kịch mà không đóng phim. Và trong khi cả xã hội lao vào cuộc mưu sinh, người nghệ sĩ cũng không thể đứng ngoài guồng quay ấy.

Vấn đề là họ phải biết tự tiết chế để giữ cái tâm với nghề, giữ sự tôn trọng với khán giả, giữ cho cái tên của mình không bị nhàm chán. Và cũng cần phải nhớ tới một lời cảnh báo (của đạo diễn NSƯT Trần Minh Ngọc): nghệ thuật sẽ không còn chỗ đứng nếu cứ mải chạy theo túi tiền của khán giả và catsê của nghệ sĩ. Bởi khi đó, sân khấu vẫn có kịch diễn lai rai nhưng không có vở nào đột biến. Nghệ sĩ vẫn sống được nhưng sẽ mỏi mòn dần.