Một cảnh học trò hắt bóng tái hiện nhân vật Tám Bính bị hãm hiếp trong tác phẩm 'Bỉ vỏ' - Ảnh cắt từ clip

Trước đó, vào học kỳ 1 năm học 2018-2019, trong tiết dạy, thầy Phạm Quốc Đạt - Trường THPT Võ Trường Toản, quận 12, TP.HCM đã để học sinh thực hiện . Trong đó có những cảnh bị cho là "nhạy cảm": dùng hiệu ứng hắt bóng sau tấm màn thể hiện nhân vật Tám Bính trong tác phẩm "Bỉ vỏ" của Nguyên Hồng bị hãm hiếp và cảnh cô Tuyết với Xuân "tóc đỏ" ân ái với nhau trong tác phẩm "Số đỏ" của Vũ Trọng Phụng.

Từ vụ việc, nhiều người đặt câu hỏi: thế nào là sân khấu hóa tác phẩm văn học, có nhất thiết phải thể hiện những cảnh 'nhạy cảm' trong trường học hay không? Giữa yêu cầu bức thiết: người giáo viên phải đổi mới phương pháp giảng dạy như hiện nay thì đổi mới đến đâu là vừa, là hiệu quả?

Học sinh: "Muốn tạo sự bất ngờ"

Thầy Phạm Quốc Đạt cho biết bản thân "rất bất ngờ" khi xem cảnh diễn của học sinh. Trước đó, học sinh lên kịch bản sân khấu hóa hai tác phẩm trên nhưng xin giấu giáo viên và để hấp dẫn người xem.

"Khi các em diễn cảnh nhạy cảm trong tác phẩm, tôi giật mình chạy ngay ra phía sau sân khấu xem thế nào thì thấy hai em học sinh ngồi hai ghế khác nhau. Các em học sinh chỉ làm động tác hình thể phía sau tấm màn và dùng hiệu ứng hắt bóng chứ không hề có chạm vào nhau", thầy Đạt nói.

Theo học sinh Bùi Thị Lệ Trang (lớp 11B4 Trường THPT Võ Trường Toản), kịch bản này lớp em xây dựng trên nội dung tác phẩm, lời lẽ nhân vật có thể thay đổi cho phù hợp lời lẽ sân khấu nhưng phải tuân thủ đảm bảo cốt truyện, nội dung tác phẩm.

"Thầy bộ môn không được biết trước kịch bản, vì chúng em muốn tạo bất ngờ, tạo hấp dẫn. Cảnh "nóng" thì chỉ diễn tượng trưng chỉ 5 giây. "Tám Bính bị cưỡng hiếp" thì bạn nam xô bạn nữ ngã xuống và chiếu bóng cho người xem.

Em thấy không phản cảm và đó cũng là tình tiết phụ, nhưng từ tác phẩm thay vì đọc mà diễn thành kịch, hóa thân nhân vật thì em rất thích", em Trang bày tỏ.

Còn em Nguyễn Tiến Ngọ (lớp 11B4, người đóng vai nhân vật Năm Sài Gòn trong tác phẩm "Bỉ vỏ") chia sẻ: "Em rất thích kiểu đóng vai nhân vật để diễn lại tác phẩm vì nó hay hơn, sinh động hơn khi chỉ học một tác phẩm thô theo cách đọc - hiểu.

Hay ở chỗ tụi em được hóa thân, được nghiên cứu rõ nhân vật để diễn cho đúng dụng ý nghệ thuật của nhân vật mà tác giả chuyển tải. Muốn làm được thì phải đọc hết tác phẩm, như thế vừa để lại kỷ niệm trong lúc học văn, vừa ấn tượng và nhớ rất lâu".

Một tiết học văn có thể hiện sân khấu hóa tác phẩm ở Trường THPT Trưng Vương (Q.1, TP.HCM) - tiết học được Sở GD-ĐT TP đánh giá cao khi dự giờ - Ảnh: H.HG.

Giáo viên cần định hướng, chỉnh sửa cho học sinh

Theo ông Nguyễn Thành Lộc - chuyên viên môn văn, Phòng GD-ĐT Q.Bình Tân, TP.HCM, "đổi mới không có nghĩa là lập dị, là quái dị". Nhất là trong môi trường sư phạm, việc quyết định sử dụng hình thức dạy học nào phải tham khảo thêm yếu tố tâm sinh lý học sinh.

"Dù cảnh nhạy cảm chỉ được diễn bằng 'cái bóng' phía sau tấm màn thì cũng hết sức cân nhắc bởi lứa tuổi học sinh trung học là lứa tuổi tò mò, giàu tưởng tượng. Liệu tiết mục sân khấu hóa có gây ảnh hưởng tiêu cực gì đến các em không?", ông nói.

Ông Lê Duy Tân - trưởng phòng giáo dục trung học, Sở GD-ĐT TP.HCM, cho rằng trước khi thực hiện tiết dạy, giáo viên phải có kế hoạch giảng dạy.

Trong quá trình thực hiện, giáo viên cần định hướng, theo dõi, chỉnh sửa... cho học sinh sao cho các em thể hiện được nội dung tác phẩm văn học theo đúng mục tiêu của bài, không thể giao khoán cho học sinh, để các em muốn làm gì thì làm vì rất có thể mang lại kết quả tiêu cực.

"Có thể sẽ có những hoạt động học sinh rất yêu thích trong quá trình đổi mới phương pháp giảng dạy nhưng với nhà sư phạm, cần phải quan tâm hoạt động ấy, có mang ý nghĩa sư phạm không, có đạt được mục tiêu bài dạy một cách hiệu quả không", ông Tân lưu ý.

TTO - Một tiết học văn không chỉ có kiến thức văn học mà còn có cả âm nhạc, trò chơi, hội họa, toán học, kỹ thuật, công nghệ thông tin...