Sách do NXB Chính Trị Quốc Gia tổ chức dịch và ấn hành Ảnh: L.Điền

Liên minh sai lầm: Ngô Đình Diệm, Mỹ và số phận Nam Việt Nam (Misalliance: Ngo Dinh Diem, the United State, and the fate of South Vietnam) mở thêm một hướng mới trong lĩnh vực nghiên cứu sự tồn tại, phát triển và thất bại của chính thể Việt Nam cộng hòa dưới thời ông Ngô Đình Diệm.

Sách mang lại cho người đọc cảm giác tác giả đã thông hiểu tường tận những yếu tố quan trọng làm nên nền đệ nhất cộng hòa ở Nam Việt Nam - đó là một liên minh mà theo ông, đã làm nên “số phận” của Việt Nam cộng hòa.

Edward Miller tiếp cận câu chuyện về số phận Nam Việt Nam theo tư liệu của những người trong cuộc để nắm được mạch chảy chính của xã hội miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ. Ở bình diện phong trào cách mạng và các cuộc vận động xã hội, Edward Miller tỏ ra am hiểu về văn hóa, con người Việt Nam đủ sâu sắc để có những kiến giải riêng. Như đề xuất “những cuộc lưu chuyển dân cư giai đoạn 1954-1955 cần được hiểu theo “văn hóa di chuyển” mà từ lâu đã rất phổ biến ở miền Bắc Việt Nam” là rất đáng lưu ý.

Văn phong giản dị và ngồn ngộn tình tiết thú vị ở quyển sách này chắc chắn sẽ cuốn hút bạn đọc quan tâm. Như khi đề cập đến một trong các mấu chốt dẫn đến việc tan rã liên minh giữa chính quyền Ngô Đình Diệm với Mỹ là biểu hiện của họ Ngô muốn “bắt tay với những người cộng sản”, Edward Miller đã có hẳn một câu chuyện ông ghi nhận được tại tư gia của nhà ngoại giao Ramchundur Goburdhun vào năm 1963, khi ông Ngô Đình Nhu gặp “một đại diện của cộng sản... túi áo ngực của người đàn ông có miếng vải in hình ngôi sao vàng trên nền đỏ - lá cờ của Việt Nam Dân chủ cộng hòa”. Đây có thể là giọt nước tràn ly gây đổ vỡ liên minh Mỹ - Việt lúc bấy giờ.

Giáo sư Edward Miller đã dành nhiều thời gian đến Việt Nam để nghiên cứu. Ông học tiếng Việt từ năm 1995, bản gốc sách này được Đại học Harvard xuất bản từ năm 2013. Bản dịch tiếng Việt có độ tin cậy học thuật cao khi với 440 trang nội dung đã có 103 trang chú thích.