Sách thiếu nhi với nhiều "hương vị", thể loại và màu sắc - Ảnh: M.PHÚC

Năm 2017, giải thưởng sách hay dành cho sách thiếu nhi được xướng tên với quyển sách dịch Cánh tay cha là con thuyền vững chãi của Stein Erik Lunde & Øyvind Torseter, bạn đọc đồng thời cũng chú ý một thương hiệu mới trong làng sách thiếu nhi - Sky Books.

Chẳng vậy, nhiều dự án dành cho sách thiếu nhi của các công ty truyền thông cũng ra đời như: R.E.A.D Books, Grabit Kidbooks, dự án Kid’s Books và Emile Việt phối tác hợp làm bộ sách Học thế nào bây giờ? (chia sẻ về cách học tự chủ của học sinh cấp I, II).

Trước đó, dự án này đã có bộ Phép ứng xử dành cho trẻ em đã được đông đảo phụ huynh quan tâm, Tủ sách Người mẹ tốt đầu tư nhiều thể loại Ehon bài bản công phu có bản quyền từ Nhật. Và những cái tên "cổ truyền" trong làng sách như NXB Kim Đồng, NXB Trẻ, Công ty sách Đông A, Nhã Nam, Đinh Tị, Huy Hoàng Books... vẫn âm thầm đem đến cho thế giới sách thiếu nhi nhiều bất ngờ.

Vậy sách thiếu nhi thật sự có gì mới? Có thể nhìn thấy rõ hai xu hướng: thế giới cổ tích chuyển mình và dòng sách cung cấp kiến thức ngày càng hấp dẫn.

Làm mới từ cái cũ

Thiện và Ác và cổ tích (Kim Đồng) là một trải nghiệm mới lạ dành cho các độc giả thiếu nhi - được minh họa bởi 16 họa sĩ. Người đọc có thể đọc cổ tích theo cách mới: xem tranh, nắm bắt tính cách và những hoạt động đặc trưng của nhân vật.

Sách tuyển chọn lại các truyện cổ tích đặc sắc của Việt Nam, vẽ phân vai cho nhân vật để người đọc có thể biến hóa vào chính nhân vật mà mình yêu thích.

Trước đó, Lĩnh Nam chích quái cũng được thể hiện mới qua tranh vẽ hiện đại đã khiến bạn nhỏ tiếp cận văn bản này dễ dàng hơn. NXB Trẻ có bộ Kho tàng truyện cổ Việt Nam của cụ Nguyễn Đổng Chi, ngoài bộ nhỏ 5 tập còn có 2 tập bìa cứng có minh họa, phục vụ cả trẻ nhỏ lẫn người lớn để đọc và nghiên cứu.

Đông A vẽ lại truyện Cái tết của mèo con dù chưa phải là đặc sắc nhưng cũng thêm chọn lựa cho trẻ nhỏ đọc, cảm nhận và yêu thích những truyện thiếu nhi hay kinh điển của tác giả Việt Nam. Cùng đó, Đông A cũng tái bản các cuốn văn học kinh điển như: Đảo giấu vàng, Tiếng gọi nơi hoang dã, Con Bim trắng tai đen, Ông già Khottabych với ấn bản mới đẹp đẽ hơn.

Làm mới từ vốn cũ vẫn đang là xu hướng của thế giới. Tác giả truyện tranh Quentin Gréban (Bỉ) hiện đang có nhiều sách được mua bản quyền tại Việt Nam cũng hầu hết khai thác cổ tích kinh điển để vẽ và viết, những Cô bé tí hon, Chú lính chì dũng cảm, Hoàng đế và Họa mi thành ra những câu chuyện dạy trẻ học ứng xử.

Phụ huynh còn có thể dễ dàng tìm thấy Chú bé bánh gừng, Chú chó tham lam, Con cá ước, Sư tử và chuột nhắt, Vua Midas và bàn tay vàng... của NXB sách thiếu nhi nổi tiếng Usborne đều kể lại, đưa thêm các tình tiết hiện đại, tạo bài học nhẹ nhàng phù hợp và khơi gợi trí tưởng tượng vô hạn cho trẻ nhỏ.

Neil Gaiman với Người đẹp ngủ và con voi ma thuật - đan cài giữa hai truyện Người đẹp ngủ trong rừng với Nàng bạch tuyết và bảy chú lùn, dành cho bạn đọc từ tuổi 13.

Điều này khiến người ta nhớ mới đây phim Aladdin được công chiếu, cũng là cách làm mới cổ tích, nhưng được nhiều trẻ em và người lớn đón nhận thích thú bởi cài nối những vấn đề hiện tại và cách kể chuyện dí dỏm với xây dựng câu chuyện riêng cho từng số phận nhân vật kinh điển như thảm bay hay thần đèn...

Mẹ cùng bé chọn sách tại Đường sách Nguyễn Văn Bình (Q.1, TP.HCM) - Ảnh: THANH YẾN

Cuộc phiêu lưu tìm hiểu kiến thức

Phụ huynh vẫn hằng mong ước con mình có tư duy khoa học, hiểu biết về lịch sử và các môn nghệ thuật thì thể loại sách này đều có mặt đầy đủ trên thị trường theo nhiều tiêu chí phân loại, từ từ điển bách khoa thư đến các sách Horrible hay các cẩm nang về nghệ thuật, thế giới, vũ khí...

Horrible về các vấn đề: khoa học, lịch sử, khảo cổ học, địa lý của NXB Trẻ xuất hiện gần chục năm nay (mỗi năm có thêm vài cuốn mới), vẫn được bạn đọc tuổi 12 trở lên của nhiều thế hệ ưa thích. 43 tựa sách được dịch và phát hành với lượng tái bản liên tục, đáp ứng đúng nhu cầu tìm hiểu và ứng dụng kiến thức vào các bài giáo khoa khô cứng ở lớp học.

Kiến thức được lồng thành các câu chuyện, như Truyện kể hằng đêm dành cho các cô bé cá tính - 100 người phụ nữ truyền cảm hứng là những câu chuyện cổ tích thời hiện đại về 100 người phụ nữ xuất chúng, từ Elizabeth đệ nhất tới "nữ hoàng quần vợt" Serena Williams. Với minh họa của 60 nữ họa sĩ từ mọi nơi trên địa cầu, đây là dự án gây quỹ làm sách lớn nhất thế giới, đã được mua bản quyền và dịch ra tiếng Việt.

Quyển sách này, có thể nói, như một sự khẳng định nữ quyền cho bạn đọc nữ nhỏ tuổi. Hay như Thời thơ ấu của các tổng thống Mỹ (Kim Đồng), Bí mật về cuộc đời của các danh họa và điêu khắc gia nổi tiếng, Bí mật cuộc đời của các văn hào (Nhã Nam) cũng khéo léo lồng kiến thức trong câu chuyện. Bước dạo đầu mới lạ vào chủ đề nghệ thuật có Câu chuyện về nghệ thuật (Đông A) hay Đến với nghệ thuật (Kim Đồng).

Nỗ lực tạo ra môi trường thật nhiều em, và để trẻ quan tâm hơn đến sách, thì sách phải ngày càng đẹp, phong phú và tất nhiên là phải hay.

Các sách đẹp đánh mạnh vào đam mê vừa đọc vừa xem tranh như dòng sách Picture Books của tác giả được cho là có bản quyền mắc nhất nhì như Oliver Jeffers (Trái tim trong chai, Ngày sáp màu theo nhau bỏ việc, Ngày bút sáp màu trở về) được đón nhận nồng nhiệt.

Phụ huynh dường như không còn ngại "bỏ tiền mua sách" miễn sách hay, sách đẹp. Grabit Kidbooks cũng khai thác khá tốt dòng sách đẹp với nhiều thể loại truyện kể và đặc biệt hỗ trợ trẻ em niềm cảm hứng, sáng tạo từ những câu chuyện: Trong này ngoài kia, Gõ nhẹ vào thân cây kỳ diệu, Làm thế nào để mặc quần áo cho một chú rồng?, Làm thế nào để giấu một con sư tử?...

Các dòng sách Ehon (Nhật Bản) cũng đã trở thành sách đầu đời với nhiều em bé, khi sách kể nhiều câu chuyện định hình tính cách trẻ con.

TTO - Thông thường chúng ta sẽ được bao quanh bởi rất nhiều đầu sách bìa cứng lẫn bìa mềm khi đến một nhà sách, nhưng với nhà sách Zhongshuge ở tỉnh Trùng Khánh (Trung Quốc), trải nghiệm ấy đã được nâng lên một tầm vóc khác.