Dự án của Công ty TNHH đầu tư Sabeco HP chính thức bị thu hồi - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Lý do của việc thu hồi này, theo UBND TP, là "Tổng công ty cổ phần Bia rượu nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) báo cáo không chính xác về tài sản sử dụng trên đất của khu đất và ý kiến của UBND quận 4 là đất trống, trong khi thực tế vẫn còn 14 hộ dân đang cư ngụ, cần rà soát làm rõ". 

Tuy nhiên, theo điều tra của Tuổi Trẻ, ngoài việc "báo cáo không chính xác", Sabeco cũng sử dụng nhiều chiêu trò để "phù phép" khu "đất vàng" 16.000m² này thành đất dự án.

Chen chân vào "đất vàng"

Trước khi dự án trung tâm thương mại căn hộ có tên Charmington Iris được khởi công xây dựng trên khu đất rộng hơn 16.000m² tại số 76 Tôn Thất Thuyết (do Công ty TNHH đầu tư Sabeco HP làm chủ đầu tư với quy mô 35 tầng, tổng mức đầu tư trên 1.200 tỉ đồng), Sabeco đã làm một loạt "thủ thuật" để có tên mình trong dự án dù không phải bỏ ra một xu nào góp vốn.

Theo điều tra của Tuổi Trẻ, khu đất này ban đầu được Thủ tướng Chính phủ giao cho Nhà máy thủy tinh Khánh Hội theo Quyết định 607/TTg tháng 10-1994. Sau khi tiếp quản, Sabeco liên doanh với đối tác Malaysia thành lập Công ty TNHH Malaya Việt Nam (MVG) để làm nhà máy sản xuất bao bì thủy tinh phục vụ sản xuất.

Trong đó Sabeco góp 30% vốn điều lệ, được dùng tiền thuê khu đất trong 12 năm đầu để góp vốn vào liên doanh với đối tác nước ngoài. Từ năm thứ 13 trở đi, liên doanh mới phải nộp tiền thuê đất cho Nhà nước. Nhưng theo quyết định sắp xếp lại và xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước ban hành năm 2007, khu đất này không thuộc diện Sabeco được tiếp tục quản lý, sử dụng.

Do đó về mặt pháp lý, Sabeco không còn được hưởng giá trị lợi thế đối với khu đất này. Tuy nhiên, đến năm 2009, Sabeco kéo Công ty TNHH đầu tư thương mại dịch vụ du lịch Hiệp Phúc (Công ty Hiệp Phúc) cùng MVG ký kết hợp đồng hợp tác đầu tư để khai thác khu đất, dù MVG đã lên kế hoạch di dời nhà máy đi nơi khác.

Trong một báo cáo từ bộ phận quản lý vốn nhà nước của Sabeco gửi Bộ Công thương năm 2015, Sabeco cho biết từ tháng 7-2013, MVG đã có văn bản không tiếp tục tham gia đầu tư và thông báo rằng: "Nếu đến 30-6-2016, Sabeco và Hiệp Phúc không được UBND TP cho phép làm chủ đầu tư dự án tại 76 Tôn Thất Thuyết thì MVG sẽ trả lại khu đất này cho Nhà nước".

Sau khi liên doanh di dời nhà máy ra Bà Rịa - Vũng Tàu, từ tháng 7-2013 đến tháng 12-2015, theo báo cáo của Sabeco với Bộ Công thương, "MVG cũng không nộp tiền thuê đất hằng năm cho Nhà nước vì họ không muốn giữ lại khu đất này". 

Và để giữ lại khu đất, "Công ty Hiệp Phúc đã chuyển tiền cho MVG để MVG nộp tiền thuê đất, từ 1-7-2013 đến 30-5-2016 khoảng 15 tỉ đồng hằng năm", báo cáo trích dẫn.

Biến "đất vàng" thành dự án

Ngày 27-3-2015, ông Võ Thanh Hà, đại diện bộ phận quản lý vốn nhà nước tại Sabeco thời điểm này, đã có báo cáo đề xuất Bộ Công thương được hợp tác với Công ty Hiệp Phúc với số vốn góp 26% vốn điều lệ, thông qua việc thành lập một pháp nhân mới để triển khai dự án căn hộ thương mại tại khu đất 76 Tôn Thất Thuyết.

Đề xuất này đã được bà Hồ Thị Kim Thoa - thứ trưởng Bộ Công thương thời điểm đó - ký công văn chấp thuận vào ngày 14-1-2016, cho phép thành lập liên doanh theo đề xuất của bộ phận quản lý vốn nhà nước tại Sabeco. Ngày 15-1-2016, hợp đồng hợp tác giữa Sabeco và Công ty Hiệp Phúc được ký kết theo đúng tinh thần bàn bạc nói trên.

Ngày 3-2-2016, Công ty TNHH đầu tư Sabeco HP (gọi tắt Sabeco HP) được thành lập có vốn điều lệ 305 tỉ đồng (làm tròn), trong đó Công ty Hiệp Phúc chiếm 74% vốn điều lệ, Sabeco 26% vốn điều lệ, do bà Nguyễn Thị Phước làm tổng giám đốc.

Ngày 18-11-2016, UBND TP ban hành quyết định thu hồi hơn 34.000m² đất trước đây của MVG để giao cho Sabeco HP đầu tư hạ tầng toàn bộ khu vực theo quy hoạch được duyệt, đồng thời chấp thuận cho Sabeco HP sử dụng hơn 16.000m² từ tổng diện tích đất thu hồi nói trên để đầu tư dự án trung tâm dịch vụ thương mại căn hộ.

Dự án có quy mô 1.440 căn hộ, tổng vốn đầu tư dự án 1.441 tỉ đồng (làm tròn). Tháng 9-2017, UBND TP duyệt phương án giá đất tại khu đất này theo giá thị trường là 384,43 tỉ đồng (trên 23 triệu đồng/m²).

Trước đó, lãnh đạo Công ty Hiệp Phúc đã "thúc" Sabeco thoái 8% vốn điều lệ. Thế nhưng tại báo cáo kiểm toán được Sabeco ghi nhận cuối năm 2017 (lúc này quyền điều hành Sabeco đã thuộc về cổ đông nước ngoài), ở hạng mục công ty liên kết ghi nhận cho Sabeco HP, báo cáo kiểm toán đã trích lập dự phòng 100% cho Sabeco HP với giá trị công bố 24,42 tỉ đồng, tức dự án đầu tư này đã bị mất vốn hoàn toàn.

Điều này có nghĩa, dù dự án đầu tư không phải bỏ ra đồng vốn nào, nhưng về mặt sổ sách, Sabeco ghi nhận có khoản đầu tư này và hiện đang bị âm vốn.