Thí sinh dự thi tại điểm thi Trường THPT Chu Văn An, Hà Nội ngày 7-6 - Ảnh: NAM TRẦN

Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm 2018 tại Hà Nội diễn ra ngày 7-6 với hai môn thi ngữ văn và toán, trong bối cảnh áp lực lớn hơn các năm trước do số lượng thí sinh tăng vọt.

Cũng có thể vì thế mà đề thi được chọn nghiêng về tiêu chí an toàn, câu hỏi rất cơ bản và... rất cũ, làm nhiều người thất vọng.

Ngữ văn: "hỏi vụn và cũ kỹ"

Chỉ có một câu hỏi mở là câu nghị luận xã hội yêu cầu thí sinh trình bày suy nghĩ về vai trò của gia đình, đề văn thi vào lớp 10 năm nay của Hà Nội sa vào các câu hỏi quá chi tiết. Nhiều giáo viên nhận xét là "hỏi vụn và cũ kỹ".

Bài phân tích theo đoạn thơ trong bài Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận, theo cô Hồng Xoan - Trường THCS Phan Chu Trinh, để làm hết ý sẽ dài và rất khó với học sinh trung bình. Nhưng nếu học sinh luyện thi nhiều, trúng tủ thì sẽ dễ viết.

Tương tự, cô Trần Thúy, giáo viên Trường THCS & THPT Nguyễn Tất Thành, nhận xét "đề cơ bản, cấu trúc quen thuộc không có sự bất ngờ". Nhưng vì hỏi quá vụn, chi tiết nên nếu học sinh ghi nhớ không chắc sẽ không làm tốt. Trong đề có câu hỏi liên quan tới tác phẩm văn học ở lớp 7 nên nhiều học sinh không nhớ, để mất điểm câu này.

Cô Hà Song Hải Liên, tổ trưởng tổ ngữ văn THCS Trường THCS & THPT Nguyễn Tất Thành, cũng cho rằng ngoài yếu tố "hỏi vụn và quá quen thuộc", có câu hỏi còn lộ rõ mục đích "mớm" ý cho thí sinh.

Ví dụ câu 2 phần 1 trích dẫn hai câu trong bài Đoàn thuyền đánh cá là "Thuyền ta lái gió với buồm trăng/Lướt giữa mây cao với biển bằng", rồi đặt câu hỏi: "Biện pháp tu từ nói quá cùng những hình ảnh giàu sức liên tưởng được sử dụng trong hai câu thơ này có tác dụng gì?".

Cách hỏi đã rõ việc "mớm" sẵn biện pháp tu từ cho thí sinh. Dạng đề đó đáng lẽ phải là tìm biện pháp tu từ, rồi nêu cảm nhận để thí sinh tự phát hiện biện pháp tu từ và cảm nhận cái hay, cái đẹp của nó.

Tụt hậu với các địa phương khác

Nhìn ra các địa phương khác cũng ra đề thi tuyển sinh vào lớp 10, một số thầy cô giáo ở Hà Nội cho rằng "quan điểm lấy an toàn làm trọng đã khiến Hà Nội bị tụt hậu".

Tăng cường các câu hỏi mở, gắn với thực tiễn đời sống, những vấn đề được dư luận xã hội quan tâm, những chủ đề dễ tạo hứng khởi cho học sinh, các đề văn của TP.HCM, Đồng Nai... như làn gió mới làm thay đổi quan điểm dạy học cũ. Không chỉ có ý nghĩa giáo dục cao, mà đó còn là cách để học sinh thể hiện năng lực, sáng tạo bắt nhịp được với xu hướng đổi mới thi, đổi mới dạy học văn.

"Đề thi của TP.HCM năm nay được giáo viên dạy văn chúng tôi đánh giá rất hay và thú vị. Tuy nhiên, không chỉ có thành phố lớn, năng động như TP.HCM mới có những đề thi hay, khơi gợi nhiều cảm hứng cho thí sinh.

Một số đề thi ở các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa cũng có những đổi mới đáng khích lệ. Ví dụ đề thi của Lào Cai năm nay rất cập nhật, bắt rất nhanh với đề thi THPT quốc gia, mặc dù họ có cả những học sinh vùng núi cao, học sinh dân tộc thiểu số".

Cô Hà Song Hải Liên chia sẻ: "Khi đã mạnh dạn ra đề thi cập nhật với xu hướng đổi mới của thi THPT quốc gia, chắc chắn các địa phương đã xác định được lộ trình đổi mới thi cử dài hơi.

Học sinh chuyển từ THCS lên THPT được thử thách với các đề thi hay cũng sẽ bắt nhịp tốt hơn khi vào học THPT. Còn với đề thi lỏng tay và nhẹ nhàng như Sở GD-ĐT Hà Nội đưa ra, học sinh vào THPT sẽ có "độ vênh" và mất thời gian nhiều hơn để bắt nhịp cách học, cách thi đổi mới".

Còn cô Hồng Xoan bày tỏ: "Với sự chậm đổi mới này, sang năm thi tổ hợp nhiều môn sẽ bất lợi hơn đối với học sinh".

Tương tự như đề văn, đề toán của Hà Nội cũng không đổi mới. Theo đánh giá của nhiều giáo viên, các dạng bài trong đề thi đã "đóng đinh" nhiều năm nay, cả phần cơ bản và các câu nâng cao.

Tổ trưởng tổ toán một trường THCS cho rằng nếu so sánh với đề thi các địa phương khác thì thấy cách làm đề của Hà Nội vẫn theo kiểu cũ, không như đề ở TP.HCM ra "phom" mới, Thái Nguyên ra đơn giản và rộng.

Đề "lộ" hay "lọt"?

Công an và bảo vệ làm nhiệm vụ bảo đảm an toàn thi tại một điểm thi - Ảnh: NAM TRẦN

Theo Sở GD-ĐT Hà Nội, kỳ thi tại Hà Nội có 94,4% số thí sinh dự thi, 354 thí sinh vắng mặt. Hai thí sinh vi phạm quy chế thi ngay trong buổi thi đầu tiên. Trong đó một thí sinh ở điểm thi Trường THCS Lĩnh Nam, quận Hoàng Mai bị phát hiện mang điện thoại vào phòng thi, một thí sinh khác tại điểm thi Trường THPT Thăng Long mang tài liệu vào phòng thi.

Công an Hà Nội đang xác minh trường hợp thí sinh mang điện thoại vào phòng thi có liên quan tới việc để lọt đề thi ra ngoài hay không.

Ở cả hai buổi thi văn và toán đều có tin đồn "lộ đề" vì đề thi bị đưa ra ngoài và tung lên mạng khi thời gian thi mới diễn ra chưa đến 60 phút. Trong khi theo quy định, thời gian làm bài mỗi môn thi đều là 120 phút.

Những "sự cố" này buộc Sở GD-ĐT Hà Nội phải tổ chức hai cuộc họp báo khẩn trong một ngày - điều chưa từng xảy ra trong các kỳ thi tuyển sinh lớp 10 trước đây. Dù thừa nhận có chuyện đề thi bị đưa ra ngoài, đại diện Sở GD-ĐT khẳng định "không lộ đề", mà chỉ... "lọt đề" nên không ảnh hưởng đến kết quả thi của thí sinh.

TTO - Tỉ lệ chọi cao, nghi án lộ đề thi cộng với tiết trời oi bức của Hà Nội ngày 7-6 khiến những phụ huynh có con thi tuyển sinh vào lớp 10 'căng như dây đàn'.