Hơn năm thập kỷ với lệnh cấm vận thương mại đã làm kinh tế Cuba kiệt quệ, cuộc sống người dân cực kỳ khó khăn. Nhưng nghịch lý thay, sự cô lập đó lại là sự quyến rũ của thủ đô Havanna với bất kỳ du khách nào.

Phóng to

Trước cửa tòa nhà Capitol lộng lẫy, nay là Viện Hàn lâm khoa học Cuba - Ảnh: Hoàng Hải

Vẹn nguyên sắc màu cổ điển

Những ngôi nhà cổ kiểu thuộc địa Tây Ban Nha tuổi thọ vài ba thế kỷ do không được phép đầu tư tư nhân và đầu cơ bất động sản nên nội thất bên trong không được tu sửa, không tiện nghi hiện đại nhưng vẫn vẹn nguyên vẻ đẹp cũ kỹ rêu phong. Một khối tổng hòa các phong cách kiến trúc cổ điển, Barock, Art Nouveau... nối vào các ban công giăng đầy dây phơi quần áo đủ màu, những lồng chim và các cầu thang đầy rác trong một bối cảnh siêu thực.

Ở các khu phố cổ Havanna, dưới sự tài trợ của Tổ chức UNESCO, việc trùng tu cải tạo vài khu phế tích chỉ như nét điểm xuyết nhỏ nhoi. Vật liệu xây dựng rất đắt đỏ, nửa tháng lương công nhân cũng chỉ đủ tiền mua chừng một bao ximăng nên việc sửa chữa nhà cửa ở Havanna cũng hiếm hoi và cầm chừng.

Trong khách sạn 4 sao Plaza Hotel chứa nhiều giá trị lịch sử, những dấu vết vàng son của một thời hoàng kim rực rỡ vẫn còn rơi rớt trên thảm trải sàn nhà, ở những tay nắm cửa, vòi nước, họa tiết trần sảnh chính... Trước kia khách sạn đã là nơi lưu trú của nhiều nhân vật nổi tiếng như Albert Einstein, diễn viên balê kỳ cựu Isadora Duncan hay huyền thoại bóng bầu dục Mỹ Babe Ruth...

Do vị trí cực đẹp, giá phòng đặt qua mạng rất hạ, giảm giá khoảng 1 triệu đồng/phòng có ăn sáng, nên dù đồ gỗ ọp ẹp, vết han gỉ ố vàng trên đồ men sứ, công tắc điện... nhưng khách sạn vẫn luôn đông khách.

Phóng to

Dân Havanna cũng thích uống bia tươi ngay trên một quảng trường trung tâm - Ảnh: Hoàng Hải

Phóng to

Tượng thầy tu mặc áo choàng thụng bí hiểm đứng ngay cửa ra vào khách sạn được cải tạo từ tu viện cổ - Ảnh: Hoàng Hải

Đặc biệt, ở Havanna có nhiều khách sạn nhỏ do gia đình quản lý với cách bài trí theo phong cách riêng, phòng ốc được dọn dẹp sạch sẽ, tỉ mỉ và chu đáo. Mỗi khách sạn như thế đều có câu chuyện và lịch sử của riêng mình. Có khách sạn được cải tạo từ một tu viện cổ nằm ngay trong lòng phố cổ, bài trí bằng những phù điêu, tượng đồng từ bộ sưu tập của tu viện, mang đến một phong vị lạ và bí ẩn cho khách lưu trú.

Dạt dào ký ức

Chếch phía bên kia khách sạn Grand Plaza là một quảng trường đầy cây cối và xe "taxi dừa" - coco taxi - một dạng xe lam chở khách sơn hai màu đỏ vàng vui mắt. Các bác tài vui vẻ mời khách đi xe nhưng không chèo kéo.

Kể ra làm một cuốc taxi dừa đi dọc bờ biển Malecon nhìn sóng đánh vào bờ tung bọt trắng cũng thú, nhưng chúng tôi còn bận khám phá thủ đô Havanna bằng chính đôi chân mình. Để thỏa mắt nhìn ngắm các đường viền, họa tiết trang trí ngoài mặt tiền các ngôi nhà cổ kiểu thuộc địa. Để còn la cà hòa vào dòng người trên các phố, tạt ngang rẽ dọc, sà vào hàng thịt nướng, dừng lại ở quầy bán cocktail hàu tươi uống một cốc mát lạnh vừa chua vừa ngọt vừa cay.

Phóng to

Trên đường phố yên bình - Ảnh: Hoàng Hải

Phóng to

Tượng đài Hose Marti - người anh hùng giải phóng dân tộc của nhân dân Cuba - Ảnh: Hoàng Hải

Có nhiều chợ phiên rải rác các khu phố đông dân cư ở Havanna, có chợ chuyên thực phẩm, có chợ chỉ bán đồ thủ công. Còn các cửa hàng bán đồ hàng hiệu phổ biến thế giới như Adidas, Puma... lúc nào cũng sẵn hàng dài xếp đợi ngoài cửa. Cửa hàng mậu dịch quốc doanh lèo tèo hàng bày trên kệ, giá thì cực rẻ gần như cho không nếu có sổ mua hàng.

Nếu vào cửa hàng bán bằng giá đồng C.U.C (peso chuyển đổi cho người nước ngoài, tỉ giá tương đương 1 USD) có đủ các mặt hàng nhu yếu phẩm, điện tử cần thiết nhưng giá cao gấp nhiều lần.

Vào cuối tuần, các đường phố buôn bán tấp nập hẳn lên. Nhìn các sạp chiết gas cho bật lửa, thay ruột bút bi, xe bán nước giải khát có gas đong vào chai nhựa cho khách... mà cứ nhớ những năm tháng cũ ở quê nhà.

Xuyên trong lòng Havanna bằng xe old-timer

Xe ôtô chạy trên đường phần lớn là những loại xe đời cũ, từ thập niên 1950, 1960 thế kỷ trước. Vỏ ngoài được đánh bóng, sơn tút giữ dáng vẻ cổ điển nhưng các chi tiết bên trong dễ khiến người ở xứ khác hoảng sợ. Đệm ngồi lòi bông, thậm chí trơ trụi khung sắt, mọi thứ đều ọp ẹp, cót két khi chuyển động.

Nhưng bầu không khí ở Havanna là một hỗn hợp rất đặc biệt, không thể có được ở bất kỳ nơi nào khác. Nhạc vẫn phát ra tưng bừng từ dàn âm thanh cũ kỹ trong xe, người lái taxi tay vặn vôlăng và đập chân theo nhịp nhạc.

Nếu không muốn chen chúc trong các câu lạc bộ Salsa hằng đêm hay ở ngôi nhà sinh hoạt âm nhạc chung Casa de la Trova, chỉ cần tìm đến theo tiếng âm nhạc dù phát ra ở một chiếc loa rè nào đó là thấy có bạn nhảy cùng ngay.

Phóng to

Xe cộ lưu thông trên phố Havanna chủ yếu là các đời xe trước năm 1959 - Ảnh: Hoàng Hải

Phóng to

Trên quảng trường phố cổ Havanna, các thức uống được du khách chuộng nhất vẫn là cocktqal mojito hay cuba libre - Ảnh: Hoàng Hải

Âm nhạc chảy trong huyết quản của người Cuba nên thật khó cắt nghĩa được tại sao hầu như người nào cũng chơi nhạc cụ và lắc hông rất dẻo. Vậy nên với người khách phương xa nếu muốn hòa nhập với dân bản xứ mau chóng, hãy nên chọn học một khóa Salsa hiệu quả hơn là học tiếng Tây Ban Nha.

Kể ra có được những ngày tháng cũ khi di chuyển bằng xe ôtô old-timer có thương hiệu Chevys, Chrysler, Buick hay Ford đi xuyên phố cổ; ngồi trong quán cũ sực mùi khói thuốc nơi Hemingway vẫn ngồi đồng, gọi một suất cơm đậu đen với khoai lang rán, thịt lợn sốt và hưởng nhịp sống không Internet, không điện thoại di động, thời gian trôi cùng những giai điệu âm nhạc sôi động... thì không còn gì tuyệt vời bằng.

Rõ ràng chỉ có Cuba mới mang lại cho bạn điều đặc biệt ấy...