Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa có buổi làm việc với ba tỉnh, thành phố là: TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, nhấn mạnh yêu cầu các địa phương này thúc đẩy tăng trưởng cao nhưng phải bền vững. 

Đặc biệt, ông lưu ý chuẩn bị tốt công tác sắp xếp địa giới hành chính, quán triệt tinh thần cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy để tạo không gian phát triển mới, đẩy mạnh số hóa, cắt giảm thủ tục hành chính, cấp trung gian, giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp.

Quy mô kinh tế ba tỉnh, thành chiếm gần 24% GRDP cả nước

Trong vùng kinh tế Đông Nam Bộ, ba tỉnh TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương là những địa phương có tốc độ tăng trưởng khá tốt. Đặc biệt là quy mô kinh tế của các địa phương này đều nằm trong top 10 cả nước với khoảng cách chênh lệch khá xa so với nhiều tỉnh, thành.

Theo Tổng cục Thống kê, quy mô kinh tế (GRDP) năm 2024 theo giá trị hiện hành của ba tỉnh, thành trên là 2,71 triệu tỉ đồng, chiếm gần 24% trong tổng quy mô kinh tế hiện nay là 11,5 triệu tỉ đồng (476,3 tỉ USD).

Trong đó, TP.HCM dẫn đầu cả nước với 1,78 triệu tỉ đồng; Bình Dương xếp thứ ba chỉ sau Hà Nội với 520.205 tỉ đồng, và Bà Rịa - Vũng Tàu có quy mô 417.306 tỉ đồng. Ba địa phương trên là những nơi hội tụ nhiều hoạt động kinh tế sôi động, những dự án đầu tư và sản xuất quy mô lớn.

Trong đó, TP.HCM dẫn đầu cả nước về thu hút FDI, lũy kế đến năm 2024 với gần 59 tỉ USD. Nhiều đề án đang được TP triển khai như việc hình thành và phát triển các trung tâm tài chính, các khu công nghệ cao, trung tâm đổi mới sáng tạo và đặc biệt là các tuyến hạ tầng.

Trong đó bao gồm dự án nhà ga T3 Tân Sơn Nhất, tuyến đường vành đai 3 kết nối TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Long An; tuyến cao tốc TP.HCM - Mộc Bài; tuyến TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành; cao tốc Bến Lức - Long Thành; hay mở rộng vành đai 2 TP.HCM đến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu...

Cùng đó, Bình Dương cũng vươn lên thứ hai cả nước về thu hút vốn ngoại. Điển hình, lũy kế năm 2024 tỉnh này đã thu hút được gần 43 tỉ USD với nhiều dự án công nghệ cao, logistics, sản xuất công nghiệp, khu đô thị, hạ tầng như lego, đường vành đai 4 TP.HCM, các khu công nghiệp cơ khí, công nghệ thông tin tập trung…

Ngoài ra, Bà Rịa - Vũng Tàu cũng là địa phương đang thu hút nhiều dự án lớn để trở thành trung tâm năng lượng tái tạo, chuỗi cung ứng ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi, hóa dầu, khí hóa lỏng, công nghiệp sinh học, cảng biển, khu công nghệ cao, du lịch…

Mở rộng các cụm cảng container tại Cái Mép, đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu, nâng cấp cảng hàng không Côn Đảo, dự án tại khu Long Sơn, khu đô thị Hồ Tràm, bến cảng tổng hợp Long Sơn Mỹ Xuân…

Mở rộng khi chiếc áo đã chật, kết nối hạ tầng và chuỗi giá trị

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, TS Nguyễn Quốc Việt, bộ môn chính sách công, khoa kinh tế phát triển thuộc Trường đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng ba địa phương này cùng với Đồng Nai, đều là những động lực tăng trưởng chính của cả vùng Đông Nam Bộ. 

Vì vậy, trong sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh tới đây, cần chú ý việc bố trí không gian hành chính của một địa phương để hội tụ và tối ưu khai thác các lợi thế về kinh tế, văn hóa - xã hội của các tỉnh, thành trong vùng.

Đặc biệt, việc sắp xếp này cần căn cứ dựa trên việc phát huy lợi thế so sánh và gắn kết chuỗi giá trị. Mục tiêu là hình thành nên những trung tâm, động lực tăng trưởng nhằm bổ sung cho nhau, thay vì mỗi trung tâm chỉ khai thác lợi thế riêng. 

Đặc biệt khi chuỗi giá trị được mở rộng vượt ra ngoài phạm vi của một tỉnh/thành, với quy mô thị trường sản xuất và thị trường tiêu dùng được mở rộng, việc kết nối không gian dựa trên hành lang kinh tế, hạ tầng cứng và mềm, kết nối giao thông và logistics, cảng biển có ý nghĩa rất quan trọng. 

"Nếu các địa phương này có mối liên hệ cơ hữu về chuỗi giá trị, thì nên có liên kết nhất định về địa giới hành chính, thay vì chỉ tập trung vào các cực tăng trưởng là khu đô thị, trung tâm công nghiệp. Từ đó các tỉnh sẽ phát huy được các lợi thế so sánh và bổ sung cho nhau trong chuỗi giá trị, chuỗi sản xuất của cả vùng" - TS Việt nhìn nhận.

Đơn cử với TP.HCM và các tỉnh lân cận đều là những cực tăng trưởng của cả vùng Đông Nam Bộ. Nếu kết hợp với các tỉnh lân cận như Bà Rịa - Vũng Tàu hay Bình Dương, thì kết nối hạ tầng và chuỗi giá trị sẽ là những điểm mấu chốt để vượt ra khỏi không gian kinh tế sẵn có, khơi thông các nguồn lực mới.

Trên thực tế, những địa phương này và cả vùng Đông Nam Bộ đang hình thành mạng lưới hạ tầng giao thông với đường cao tốc, đường sắt, đường bộ, cảng biển, sân bay… 

Đây cũng là nơi có kinh tế sôi động với một hệ sinh thái các doanh nghiệp tư nhân, nước ngoài đa dạng, nên yêu cầu liên kết chuỗi giá trị ngày càng cao hơn. 

Vì thế, TS Việt cho rằng nếu không có bộ máy đủ hiệu lực, hiệu quả để huy động và liên kết, kết nối các nguồn lực, sẽ khó có thể khai thác được hết hiệu quả quy mô kinh tế “khủng” ở các địa phương đang được xem là cực tăng trưởng, có tiềm năng phát triển, khi "cái áo" mà một số nơi đang mặc đã quá chật.

Sáp nhập tỉnh hướng ra biển để mở rộng 'mặt tiền' giao thương với thế giới

Việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh hướng ra phía biển sẽ giúp mở rộng 'mặt tiền' giao thương với bên ngoài, từ đó tăng thêm tính liên kết cho các vùng miền và mở cửa ra thế giới.