Ông Nguyễn Quốc Chính - giám đốc Trung tâm khảo thí và đánh giá chất lượng đào tạo Đại học Quốc gia TP.HCM - cho rằng yêu cầu này "thiếu căn cứ khoa học".

* Ông có thể nói rõ hơn thiếu khoa học như thế nào?

- Mỗi một kỳ thi có cách đánh giá kiến thức, kỹ năng khác nhau. Đánh giá tức thời hay cả quá trình. Mức độ khó dễ, phạm vi kiến thức kiểm tra, mức độ đánh giá khác nhau nên không có cơ sở đối sánh tương đương giữa kết quả các kỳ thi.

Hiện tại các trường chưa có số liệu cũ làm cơ sở phân tích vì kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay mới hoàn toàn so với các năm trước, thậm chí nếu vẫn giữ kỳ thi như cũ nhưng đề thi khác kết quả cũng sẽ khác.

* Cụ thể sự khác biệt này ra sao, thưa ông?

- Hiện có nhiều phương thức xét tuyển. Trong đó, việc xét tuyển kết quả học bạ 3 năm THPT về nguyên tắc là tốt nhất vì đánh giá cả quá trình của học sinh. Tuy nhiên kết quả này không chuẩn, mức độ tin cậy thấp khi mỗi trường THPT có cách đánh giá khác nhau. Thậm chí có thể có trường hợp thầy cô cố tình đánh giá sai theo hướng có lợi cho học sinh của mình.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT đánh giá kiến thức, phần lớn ở mức nhận biết, có kiến thức vận dụng nhưng không nhiều và mục đích là để xét tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên mức độ tin cậy cao do là kỳ thi toàn quốc, học sinh thi chung đề, chung đợt.

Các kỳ thi đánh giá năng lực bao gồm nhiều kiến thức khác nhau, hướng đến đánh giá năng lực để học đại học. Mức độ đánh giá từ nhận biết đến vận dụng, tư duy. Những bài thi dạng này do Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội và Đại học Quốc gia TP.HCM tổ chức có thể quy đổi tương đương với nhau.

Các kỳ thi đánh giá chuyên biệt theo từng môn lại có các đánh giá khác nhưng mức độ tin cậy khá cao vì các trường có sự chuẩn bị nghiêm túc về ngân hàng đề, cách tổ chức thi và đánh giá.

* Để quy đổi về một thang điểm chung một cách chính xác và công bằng, theo ông cần điều kiện gì?

- Để có thể quy đổi tương đương tương đối chính xác cần phải có phổ điểm các kỳ thi. Trên cơ sở này, các trường đối sánh, đưa ra các công thức và hệ số quy đổi gần đúng nhất. Chẳng hạn trường có thể so sánh mức điểm của nhóm 10% cao nhất, 10% kế tiếp... như thế nào, tương đồng bao nhiêu.

Kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TP.HCM rất hiếm thí sinh đạt 1.000/1.200 điểm. Trong khi đó số thí sinh đạt 28, 29 điểm 3 môn ở kỳ thi tốt nghiệp THPT rất nhiều. Do đó rất khó xác định thí sinh thi đánh giá năng lực 900 điểm tương đương với bao nhiêu điểm thi tốt nghiệp THPT.

Như vậy, ít nhất phải sau khi kỳ thi tốt nghiệp THPT có kết quả, Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi dữ liệu phổ điểm cho các trường, họ mới có số liệu để làm việc đó. Dĩ nhiên tùy vào đặc điểm và phương thức tuyển sinh của mình, các trường sẽ có công thức quy đổi khác nhau. Đừng hy vọng kết quả đối sánh giống nhau.

Nếu vội vàng đưa ra phương pháp quy đổi phổ biến nhất, thiếu sự tính toán, đối sánh, kết quả quy đổi tương đương sẽ rất thiếu chính xác, thiệt thòi cho thí sinh khi xét tuyển.

* Vậy theo ông, sự công bằng giữa các nhóm thí sinh sử dụng các kết quả khác nhau khi quy đổi để xét tuyển sẽ như thế nào?

- Tôi cho rằng sự công bằng chỉ ở mức tương đối chứ không thể tuyệt đối. Một bài toán có nhiều nghiệm đã thấy sự khác biệt giữa các trường khi quy đổi điểm.

Hiện nay Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) sử dụng nhiều điểm khác nhau cho phương thức xét tuyển tổng hợp từ điểm học bạ, thi tốt nghiệp đến đánh giá năng lực chứ không sử dụng riêng loại điểm nào. Mỗi thí sinh được tính điểm như nhau nên mức độ chênh lệch nếu có cũng được tính toán ở mức thấp nhất.

Hiện Đại học Quốc gia TP.HCM khuyến khích các trường thành viên sử dụng công thức này để xét tuyển.

Quy đổi về một thang điểm và xét tuyển chung: Liệu có bảo đảm công bằng?

Bỏ tất cả thí sinh vào một rổ để xét tuyển từ cao xuống thấp, ngay cả thí sinh thủ khoa các kỳ thi đánh giá năng lực cũng có nguy cơ rớt đại học.