Một góc "đảo ngọc" Phú Quốc, một trong ba địa điểm được lựa chọn làm đặc khu kinh tế - Ảnh: LÊ KIÊN

"Tôi đồng ý thành lập ba đặc khu, hi vọng sẽ tạo ra bước đột phá mới, giải phóng nguồn lực cho phát triển của đất nước, như 'khoán 10' hay 'đổi mới' trước đây", đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) bày tỏ.

Chính quyền tinh gọn

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về dự án luật này, chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết sau khi cân nhắc nhiều mặt, dự thảo quy định "chính quyền địa phương ở đặc khu gồm có HĐND đặc khu và UBND đặc khu với những đổi mới cơ bản về cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu lực và hiệu quả".

Cụ thể, HĐND đặc khu có không quá 15 đại biểu, trong đó đa số đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách; không tổ chức thường trực HĐND và các ban của HĐND; UBND đặc khu chỉ gồm chủ tịch và 2 phó chủ tịch.

HĐND và UBND sẽ có một văn phòng giúp việc chung, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND đặc khu (không quá 7 cơ quan) và trung tâm hành chính công đặc khu.

Dự luật trao 44 thẩm quyền thuộc tỉnh, 21 thẩm quyền từ bộ, 8 thẩm quyền của Thủ tướng cho chủ tịch UBND đặc khu.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương bình luận: "Theo dự thảo thì chủ tịch UBND đặc khu rất dễ vi phạm khuyết điểm. Một trăm việc làm tốt, chỉ cần một việc làm sai thì có thể mất hết, rất nguy hiểm. Do đó cần phân cấp hơn nữa thẩm quyền, công việc của chủ tịch và các phó chủ tịch UBND ở đặc khu, không nên giao chủ tịch quá nhiều việc".

"Cùng với đó, cơ chế kiểm soát quyền lực phải rõ ràng. Quyền hạn càng cao, càng đặc biệt thì cơ chế kiểm soát quyền lực càng phải hiệu quả", đại biểu Quảng Bình nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương: Không nên giao chủ tịch đặc khu quá nhiều việc - Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) thì phân tích: Theo dự án luật, chủ tịch UBND đặc khu có quyền quyết định đầu tư đối với các dự án nhóm A. Cần lưu ý các dự án nhóm A có vai trò rất quan trọng với kinh tế, an ninh - quốc phòng, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn đầu tư công.

"Đề nghị xem xét lại quy định này. Hiện nay để đầu tư một dự án nhóm A thì trình tự, thủ tục rất chặt chẽ, qua nhiều khâu, nhiều cơ quan xem xét, thẩm định, nếu bây giờ chỉ giao cho một cá nhân thì cần phải cân nhắc", bà Mai kiến nghị.

Tư pháp phải tương thích với hành chính

"Khi đi nghiên cứu tại Các tiểu vương quốc Ả Rập, chúng tôi đặt câu hỏi 'điều gì tạo nên sức hấp dẫn của đặc khu nơi đây' thì nhận được câu trả lời: Ban đầu là những ưu đãi về kinh tế, nhưng về lâu dài phải là sự ổn định về chính sách và một hệ thống cơ quan tư pháp mạnh, có đủ thẩm quyền và đủ năng lực giải quyết những vấn đề phát sinh trên địa bàn đặc khu", đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ (Bắc Kạn) chia sẻ.

"Một hệ thống cơ quan tư pháp đủ thẩm quyền, với những cải cách tối đa về thời hạn và thủ tục tố tụng" là câu trả lời tương tự bà Thuỷ nhận được từ các nhà đầu tư Trung Quốc.

Do đó, đại biểu Bắc Kạn cho rằng việc tăng thẩm quyền cho toà án đặc khu với các vụ án hình sự, theo đó hầu hết các vụ án đang thuộc thẩm quyền xét xử ở cấp tỉnh hiện nay sẽ chuyển xuống chính quyền đặc khu giải quyết, toà án đặc khu có quyền xử tội đến 15 năm tù, là phù hợp.

Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ: Các cơ quan tư pháp lại được phân quyền rất ít - Ảnh: Quochoi.vn

"Nhưng với khiếu kiện hành chính, nói nôm na là dân kiện chính quyền, thì dự luật lại quy định như hiện hành, nghĩa là mọi khiếu kiện của người dân với chủ tịch UBND, HDND thì toà án đặc khu không có quyền xét xử mà do toà án tỉnh thụ lý, như vậy sẽ rất bất cập", đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ nói.

Với việc cả 3 đặc khu đều cách xa trung tâm tỉnh, xa nhất là Phú Quốc, quy định như trên là chưa tiết kiệm chi phí đi lại cho nhà đầu tư, người dân. Chưa kể nếu bản án sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị thì bản án phúc thẩm phải giải quyết, trong khi cả nước chỉ có 3 toà án cấp cao đặt tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng.

"So sánh giữa hành pháp và tư pháp trong dự thảo luật thì thấy có sự khập khiễng rất lớn. Chủ tịch UBND và UBND được phân quyền rất nhiều từ bộ, tỉnh, trong khi các cơ quan tư pháp lại được phân quyền rất ít", bà Thuỷ đề nghị dự luật giao thẩm quyền cho cơ quan tư pháp tương thích với chủ tịch UBND và UBND đặc khu.

TTO - Đó là ý kiến nhận định của Trưởng ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính tại cuộc hội thảo lấy ý kiến vào Dự thảo Luật Đơn vị Hành chính - Kinh tế đặc biệt diễn ra ngày 15-5 tại Quảng Ninh.