Sách do NXB Trẻ ấn hành - Ảnh: Tiến Long

Ðó là những đứa trẻ trong khu gia binh lớn nhất Hà Nội liên kết lại để chống chọi sự thách đấu của những nhóm “anh chị” khác ở khu này khu nọ, tụ bầy tụ bạn mà nên, để thỏa chí “yêng hùng” tuổi trẻ, để chứng tỏ mình con nhà lính.

Hai tiếng “quân khu” chỉ được gọi riêng cho khu gia binh Nam Ðồng là dấu vết riêng của một thế hệ trai trẻ sống ở đó, mà cũng là dấu vết chung của Hà Nội một thời đạn bom, một thời hòa bình.

Ðã có những trò nghịch ngợm với thầy với bạn. Ðã có những trận đánh nhau sứt đầu mẻ trán để có người phải vào tù, lãnh án.

Ðã có những mối tình bật cười và day dứt tuổi học trò. Ðã có... rất nhiều chuyện mà ai từng qua thời đi học đều có. Nhưng ở “quân khu Nam Ðồng” nó mang một chất riêng, làm thành đặc hiệu của một tên gọi.

Chỉ cần nói “quân khu Nam Ðồng” là đủ cho một đời và một thời. Một thời chiến tranh, một lớp trẻ vắng cha mẹ đã tự sống, tự lớn, dẫu có những hung hăng niên thiếu nhưng không bao giờ quên mình là con nhà lính.

Một đời trải những tháng năm khôn dại trưởng thành biết sống đúng phẩm chất con nhà lính, mà những trải nghiệm đầu đời lính quân khu tự gọi tự phong đã mang theo cả sự tự hào và trách nhiệm.

Bây giờ những điều tiếng bao lâu nay về cái “quân khu” này được chính một người trong cuộc viết ra để kể lại một quãng đời của bạn bè, của mình.

Tên gọi cuốn sách không thể nào khác hơn được là Quân khu Nam Ðồng. Và thế là bao ký ức ùa về, sống dậy cùng với bốn tiếng tưởng chừng đã dần bị quên lãng lâu nay.

Họ, những người lính không phiên hiệu của quân khu ấy, gần nửa thế kỷ nhìn lại mình của một thời trẻ dại đã đánh thức cả một quá vãng “vẩn vơ, cay đắng, u buồn” của một thời. Ðọc Quân khu Nam Ðồng (tác giả Bình Ca) vì vậy là đọc tâm tư của một thế hệ.

Những ngày này, nhiều người Hà Nội kháo nhau về sự trở lại của quân khu Nam Ðồng. Trên sách, cố nhiên. Và như có chút gì ghen tị khi bạn đọc thấy mình không ở quân khu ấy hoặc không được sống ở Hà Nội thời có quân khu ấy.

Cái tên “quân khu Nam Ðồng” tự phong ấy có thể sẽ chìm vào sự quên lãng của thời gian, nhưng chuyện về nó sẽ còn được nhắc, được kể. Bắt đầu từ cuốn sách đáng đọc này.

Ðọc nó trong những ngày tháng 4 năm nay hẳn người đọc thấy thêm sức nặng và sức mạnh của người lính từ hậu phương, trong đó con cái họ như ở “quân khu Nam Ðồng” cũng dự phần trách nhiệm.