Nhiều trường hợp đến ”kế hoạch hóa gia đình” khi tuổi đời còn rất trẻ - Ảnh: THANH ĐẠM

Đây là những con số rất bất ngờ về tình dục ở học sinh VN. Và những con số này lấy từ cuộc khảo sát của nhóm nghiên cứu của TS Trần Thành Nam (ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Giáo dục), thực hiện tại 6 trường THPT và THCS ở nội và ngoại thành Hà Nội.

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, ông Nam nói: Rất nhiều bậc cha mẹ đang coi tình dục là chuyện cấm kỵ, không muốn nhắc tới, nếu nói tới thì lại nói kiểu trầm trọng hóa vấn đề, vì vậy khi trẻ không tìm được "đồng minh" từ bố mẹ, không dám hỏi bố mẹ và các em tìm thông tin ở chỗ khác.

* Những điểm nào ông cho là bất ngờ ở cuộc khảo sát này?

- Đây là cuộc khảo sát thực hiện ở 6 trường nội và ngoại thành Hà Nội, vì số mẫu chưa lớn nên chúng tôi chưa dám nhận là mang tính đại diện, và đây cũng là những trường học ở khu vực có kinh tế tốt hơn, đề tài nhạy cảm nên các em có thể trả lời hoặc có thể không nếu các em không muốn. 

Nhưng từ nghiên cứu, điều chúng tôi nhận thấy rõ hơn cả là có chuyện tình dục ở lứa tuổi học sinh, và có sớm hơn chúng ta tưởng tượng. Có thể bố mẹ các em cũng biết việc này nhưng chưa dám thừa nhận, hoặc nghĩ là mình lo xa quá, vì thế không nói cho các con biết để hướng dẫn các con tránh được những "trục trặc". 

Qua khảo sát chúng tôi nhận thấy các em biết rất ít về phòng tránh thai, có 29,5% các em trai đã có quan hệ tình dục cho biết không sử dụng bao cao su trong lần quan hệ gần nhất, có 8% các em nữ cho biết có sử dụng biện pháp phòng tránh, nhưng trong đó lại có những biện pháp không khoa học, không đúng như vệ sinh bằng chanh sau khi quan hệ!

Một vấn đề nữa mà chúng tôi bất ngờ là chia sẻ của các em về thế nào là quấy rối tình dục thì nhiều em chưa biết hết, chưa đánh giá hết sự nguy hiểm của những hành vi mà các em nghĩ chỉ là trêu đùa, trong khi ở nước ngoài thì các em nhận diện được ngay đó là quấy rối tình dục. 

Ví dụ như khi có một nam giới bất thần ở chỗ đông người nói to về đặc điểm thân thể của một bạn nữ thì có 99% các em được hỏi cho đó là chọc ghẹo, chỉ 1% cho đó là quấy rối tình dục thôi. Nếu các em không nhận diện được thế nào là quấy rối tình dục thì nguy cơ các hành vi đó có thể leo thang, dẫn đến mức độ cao hơn.

* Ông nói những con số này không giống chúng ta tưởng tượng, điều đó có gì bất lợi cho cha mẹ và các con?

- Về mặt sinh học thì hiện nay trẻ gái 10-12 tuổi đã dậy thì, có những đặc điểm hấp dẫn người khác giới, muốn tìm hiểu vấn đề giới tính; về mặt xã hội thì thông tin hiện nay rất đa dạng, các kênh mạng xã hội rất nhiều phim ảnh quảng cáo "người lớn".

Sau khi có kết quả khảo sát này cũng vậy, cũng có người nói làm gì đến mức độ ấy! Nhưng các em cũng nhìn phản ứng của cha mẹ, người lớn mà nghĩ rằng cha mẹ, người lớn chẳng thể nào chấp nhận tuổi này đã có quan hệ đâu, học sinh phổ thông là hoàn toàn không được, phải đại học hay cao hơn..., từ đó e ngại nói những vấn đề các em gặp phải với cha mẹ.

* Ông nghĩ sao về cách nói với trẻ về chuyện tình dục?

- Tôi có xem một seri chương trình hơn 20 tập của Anh làm về việc này, ở đó các em học sinh THPT ngồi một phòng riêng, xem diễn biến ở một phòng khác, phòng kia có những hình ảnh có thể làm các em đỏ mặt, nhưng từ đó các em có thể biết tường tận những gì các em muốn biết, có thể tương tác và chia sẻ. Cha mẹ phương Tây cũng như chúng ta thôi, họ cũng không ủng hộ các mối quan hệ từ quá sớm, nhưng họ luôn lắng nghe và trẻ cũng chia sẻ thoải mái hơn với cha mẹ, ở đó cha mẹ cũng không thích chuyện quan hệ sớm nhưng họ không bịt đường để các con thổ lộ.

* Theo ông, cha mẹ nên làm gì để cân bằng giữa tâm lý lắng nghe con thổ lộ và rồi lại bất bình "vì sao con biết chuyện ấy sớm thế"?

- Khi con chia sẻ, cha mẹ lắng nghe thì có thể biết được con đã có hành vi nguy cơ hay chưa, và có thể có những biện pháp phù hợp, cung cấp kiến thức cho con, chia sẻ với con những gì con cần tránh... Đó không phải là "vẽ đường cho hươu chạy", mà vấn đề là phải "phòng" cho tương lai.