Phóng to

Gián điệp Chung Đông Phồn, người bị Mỹ bắt vì tuồn kỹ thuật máy bay ném bom B-1 của Mỹ cho Trung Quốc - Ảnh: Reuters

Theo báo chí Hong Kong và phương Tây, nghi can gián điệp này là một trong những thư ký của Thứ trưởng Bộ An ninh Trung Quốc Khâu Tấn. Giới quan sát phương Tây đánh giá ông Khâu là nhân vật thân tín của cả Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào và Thủ tướng Ôn Gia Bảo. Nghi can bị bắt giữ trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 3-2012. Đến ngày 25-5 vụ việc mới bị rò rỉ ra bên ngoài.

Tin tức về việc Trung Quốc bắt nghi can gián điệp lần đầu tiên xuất hiện trên tạp chí Hân Vi của Hong Kong. Sau đó, Nhật báo Đông Phương của Hong Kong và hàng loạt hãng tin, tờ báo phương Tây cũng bắt đầu đăng tải thông tin gây sốc này.

Sập bẫy tình ái?

Nhật báo Đông Phương mô tả gián điệp này là một người đàn ông 38 tuổi, được CIA tuyển dụng và huấn luyện. “Người này xâm nhập thành công vào Bộ An ninh Trung Quốc và trở thành trợ tá cho một thứ trưởng xử lý các bí mật tối cao của Trung Quốc. Điều đó có nghĩa là ông ta có thể đã moi được nhiều bí mật quan trọng của các quan chức cấp cao Trung Quốc”- báo này viết.

Có thông tin cho rằng CIA đã tuyển gián điệp này khi ông ta còn là sinh viên du học ở Mỹ. Nguồn tin khác khẳng định ông này đã rơi vào bẫy của một phụ nữ xinh đẹp, là người do CIA cài cấy. Hai người này đã bị chụp hình khi quan hệ bất chính trong một căn hộ ở Hong Kong. Sau đó viên trợ lý này bị đe dọa và phải đồng ý cung cấp thông tin mật của Trung Quốc cho Mỹ.

Reuters dẫn nguồn tin giấu tên từ Bắc Kinh cho biết gián điệp này có nhiệm vụ thu thập thông tin chính trị, kinh tế và tình báo chiến lược cho Washington. Tuy nhiên nguồn tin này không cho biết mức độ và quy mô thông tin mà gián điệp này đã tiếp cận. Cũng chưa rõ các gián điệp Trung Quốc ở nước ngoài có bị ảnh hưởng từ thông tin tình báo mà ông này moi được từ Bộ An ninh Trung Quốc.

“Gián điệp này biết nói tiếng Anh. Ông ta được trả hàng trăm nghìn USD - nguồn tin của Reuters cho biết - Sự phá hoại do ông ta gây ra rất lớn”. Báo chí Hong Kong cho biết Thứ trưởng Bộ An ninh Trung Quốc Khâu Tấn đang bị đình chỉ công tác và bị thẩm vấn vì để cho gián điệp Mỹ thâm nhập sâu vào tầng lớp lãnh đạo bộ.

Nhiều khả năng gián điệp này sẽ bị truy tố với mức án tối đa là tử hình. Theo AFP, hôm qua cả Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, các quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ và Nhà Trắng cũng như Đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh đều từ chối bình luận về thông tin Trung Quốc bắt gián điệp của CIA.

Từ vụ Bạc Hi Lai?

Báo New York Times dẫn lời một quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ vụ bắt giữ diễn ra cùng thời điểm với việc chính quyền Bắc Kinh thực hiện hàng loạt cuộc điều tra từ vụ bê bối Bạc Hi Lai. Các cuộc điều tra mở rộng từ Bạc Hi Lai tới Bộ An ninh và nhiều quan chức cấp cao. Ông này cho biết vài tháng trước, chính quyền Trung Quốc cấm một số học giả thuộc Viện Quan hệ quốc tế hiện đại Trung Quốc ở Bắc Kinh (vốn có quan hệ mật thiết với Bộ An ninh) đi ra nước ngoài.

Theo Nhật báo Đông Phương, chính Thứ trưởng Khâu Tấn là người đã xử lý vụ việc Vương Lập Quân trốn vào Lãnh sự quán Mỹ ở Thành Đô (Tứ Xuyên) hôm 6-2. Ông Khâu đã thuyết phục Vương Lập Quân rời khỏi Lãnh sự quán Mỹ và về Bắc Kinh. Sau đó, bí thư Thành ủy Trùng Khánh Bạc Hi Lai đã bị đình chỉ chức vụ và bị điều tra vì những lời khai của Vương.

New York Times dẫn lời chuyên gia David Wise, tác giả cuốn America’s secret spy war with China (Cuộc chiến gián điệp bí mật của Mỹ với Trung Quốc) mô tả tình báo Trung Quốc là “mục tiêu cực khó”. “Nếu quả thật CIA có tay trong tại Bộ An ninh Trung Quốc thì đó sẽ là một sự kiện lớn - ông Wise nhận định - Nó mở ra cửa sổ soi chiếu hoạt động của tình báo Trung Quốc trên toàn thế giới, đầu tiên là tại Mỹ”.

Giới chuyên gia quốc tế bình luận vụ án gián điệp này sẽ làm quan hệ Mỹ - Trung thêm căng thẳng, đặc biệt sau vụ luật sư khiếm thị Trần Quang Thành sang Mỹ, Vương Lập Quân trốn vào Lãnh sự quán Mỹ và Washington công bố chiến lược triển khai lực lượng hải quân đến châu Á - Thái Bình Dương.

Năm 1985, một gián điệp của Mỹ trong nội bộ chính quyền Trung Quốc là quan chức tình báo cấp cao Du Cường Thanh đã mật báo Washington về việc một nhà phân tích của CIA làm gián điệp cho Trung Quốc. Nhà phân tích này đã tự tử vào năm 1986 trong một nhà tù Mỹ.