Người cao tuổi nên những môn thể dục nhẹ nhàng như thái cực quyền,… Ảnh: experiencelife.com

Tuổi thọ cao đi đôi với nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng cao. Già không phải là bệnh, nhưng tuổi già tạo điều kiện cho bệnh tật dễ phát sinh, làm cho bệnh nhẹ dễ chuyển nặng hoặc gặp phải những tai nạn trong sinh hoạt đôi khi rất hiểm nghèo. Việc kéo giảm những yếu tố nguy cơ dễ gây tai nạn cho người cao tuổi là hết sức quan trọng.

Té ngã rất thường xảy ra ở người lớn tuổi, tỉ lệ và độ trầm trọng của té ngã tăng lên từ từ bắt đầu từ tuổi 60. Điều quan trọng là ở người cao tuổi, té thường gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn như gãy xương (trong đó gãy cổ xương đùi là rất nặng nề). Điều này rất dễ xảy ra ở người cao tuổi do bệnh loãng xương chiếm tỷ lệ khá cao. Gãy xương gây ra nhiều biến chứng và di chứng, tiêu tốn rất nhiều tiền của cho quá trình chăm sóc và điều trị. Ngoài ra còn là chấn thương sọ não, có khi phải nằm liệt giường, các hậu quả tiếp theo về thần kinh, tâm thần cũng như về thể chất cũng nặng nề hơn so với người trẻ rất nhiều.

Lý do người già dễ bị té ngã là do sức khỏe giảm sút, cơ quan vận động suy giảm chức năng (thoái hóa khớp, viêm đa khớp, cơ teo yếu, rối loạn dáng đi,…), giảm đáp ứng với các tình huống xảy ra trong sinh hoạt, rối loạn thăng bằng, sa sút trí tuệ, giảm thị lực, mắc một số bệnh mãn tính,... Ngoài ra, nơi ở, điều kiện sống không an toàn như: Nhà chật chội, nền trơn, thiếu ánh sáng, khu vực thiếu thông thoáng, trẻ em đông, nuôi súc vật nhiều... dễ tác động gây tai nạn cho người già. Phòng tránh tai nạn ở người già phải phối hợp nhiều biện pháp với nhau. Sau đây là 6 cách để phòng tránh té ngã, giảm thiểu nguy cơ bị những thương tích nặng dẫn đến tử vong cho người lớn tuổi.

1. Gặp bác sĩ

Nếu đã lâu bạn chưa gặp bác sĩ, đây là thời điểm để thực hiện kiểm tra sức khỏe tổng quát. Trong thăm khám, bạn nên yêu cầu bác sĩ dành thời giờ tìm hiểu kỹ về bạn, từ môi trường bạn đang sống, sức khỏe của bạn đến những loại thuốc bạn đang dùng. Từ những chi tiết đó, bác sĩ sẽ có thể tiên lượng được nguy cơ té ngã của bạn. Những câu hỏi bác sĩ có thể đặt ra là:

- Bạn đang dùng những thuốc gì? Ðem theo tất cả những thuốc, kể cả thuốc mua tự do không toa, cùng liều lượng. Bác sĩ sẽ kiểm tra lại hết các thuốc và cho biết về những phản ứng phụ của thuốc có thể khiến bạn bị té ngã. Nếu cần, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn giảm dần rồi ngừng hẳn một vài loại thuốc có tác dụng phụ nguy hiểm, thí dụ như thuốc an thần và thuốc ngủ.

- Bạn đã bị té ngã lần nào chưa? Nên ghi chép lại những chi tiết những lần té ngã: Giờ nào, ở đâu và ngã như thế nào. Kể ra cả những lần suýt ngã nhưng gượng lại hoặc vịn vào chỗ nào đó được.

- Có phải tình trạng sức khỏe đã gây ra cái té ngã đó không? Bác sĩ sẽ kiểm tra mắt, tai bạn xem có vấn đề nào khiến gây ra té ngã không. Hãy kể rõ nếu bạn bị chóng mặt, đau khớp xương, tê chân, khó thở. Bác sĩ cần kiểm tra sức mạnh, thăng bằng và dáng đi đứng của bạn.

2. Tiếp tục duy trì vận động

- Nên vận động thân thể thường xuyên. Tập những môn thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, vận động dưới nước, thái cực quyền,... Những môn vận động này giúp bạn mạnh mẽ lên, thăng bằng tốt hơn, dẻo dai hơn. Trước khi luyện tập môn gì, nên hỏi ý kiến bác sĩ.

- Nếu bạn nghĩ tập thể dục có thể làm bạn té ngã, nên nói với bác sĩ. Có thể bạn cần gặp chuyên viên vật lý trị liệu để giúp bạn vận động.

3. Mang giày tốt

Mang giày cao gót hay giầy lẹp xẹp có đế trơn đều có thể làm bạn té ngã. Nên theo những chỉ dẫn sau đây:

- Ðo số giầy cẩn thận để mang cho vừa.

- Chọn giầy chắc chắn, đế không trợt.

- Không mang giày có đế quá dày.

- Mang giày có quai gài chặt, đừng đi dép xỏ.

- Nếu phụ nữ có bàn bàn chân rộng bề ngang, có thể dùng giày của đàn ông.

4. Dẹp những chướng ngại nguy hiểm trong nhà

Nhìn kỹ trong nhà của bạn, từ phòng khách đến phòng ăn, phòng tắm,... Những vật dụng quá nhiều và những vật dụng trang trí có thể làm bạn vấp ngã. Nên theo lời khuyên sau đây:

- Dọn dẹp bàn thấp, giá đựng tạp chí, giá bày cây cảnh,... khỏi những nơi thường qua lại.

- Những tấm thảm rời cần được dán dính chặt vào sàn bằng băng keo hai mặt, hoặc phải mua thảm có mặt dưới không trợt.

- Chùi ngay những chất lỏng đổ ra sàn nhà.

- Chùi sàn nhà bằng dầu không trợt.

- Những chỗ sàn hay thảm long ra phải được sửa ngay.

- Ðể những vật dụng cần thiết ở chỗ thấp, dễ lấy.

- Ðể những miếng cao su không trợt trong bồn tắm hay vòi sen.

5. Bật đèn sáng

Càng lớn tuổi, ánh sáng sẽ đến hậu phòng (phần sau) của mắt ít hơn khiến bạn không cảm nhận được màu và chuyển động. Nên dùng bóng điện sáng để tránh bị vấp những vật dụng bạn không nhận ra được. Tuy nhiên không nên dùng bóng quá công suất an toàn cho một vật dụng nào đó vì có thể gây hỏa hoạn. Ngoài ra, nên:

- Ðể một ngọn đèn gần giường, tay có thể với tới được để phòng khi dậy ban đêm.

- Dọn chỗ trống để đi tới chỗ công tắc đèn dễ dàng nếu nó không nằm ngay cửa. Dùng công tắc có ánh sáng lân tinh để phát sáng trong đêm.

- Gắn đèn đêm nhỏ trong phòng ngủ, phòng tắm hay hành lang.

- Bật đèn trước khi lên hay xuống thang lầu. Gắn công tắc ngay đầu hay chân cầu thang.

- Cất giữ đèn pin chỗ dễ tìm.

6. Dùng những dụng cụ trợ giúp

Nếu bạn đi không vững, bác sĩ có thể khuyên dùng thêm gậy hay khung xe tập đi "walker". Nên thử dùng những thứ sau:

- Gắn tay vịn vào tường trong phòng tắm, ngay ngoài cửa bồn tắm hay vòi sen.

- Gắn bồn cầu cao hay có chỗ dựa tay để ngồi cho vững.

- Ðặt một ghế thật chắc và vững trong bồn tắm hay dưới vòi sen để ngồi khi cần. Dùng vòi sen di động được để có thể tắm ngồi.

- Cầu thang phải có tay vịn hai bên.

- Nấc thang phải không trơn.

Nếu cần, bạn có thể phải đầu tư vào những vật dụng giúp an toàn trong nhà. Nếu bạn dự định ở lâu một chỗ nào đó, chuyện phải tốn tiền cho những vật dụng này là điều đáng làm.

Hậu quả của té ngã ở người cao tuổi

Sự tin tưởng vào khả năng hoạt động của người già có thể mất đi nhanh chóng nếu họ bị ngã. Nỗi lo sợ sẽ bị ngã nữa sẽ làm cho họ hạn chế hoạt động, họ sẽ ở lì trong nhà vì cho rằng đi ra là quá nguy hiểm và kết cục là gây nhiều hậu quả về sinh hoạt thường ngày cũng như về mặt xã hội. Ngay trong nhà họ cũng hạn chế hoạt động tới mức tối thiểu, ngồi nhiều, bỏ mặc cho nhiều việc không được lưu tâm tới. Sự lo sợ bị ngã trong nhà tắm, nhà vệ sinh có thể dẫn tới sự sao nhãng vệ sinh cá nhân.

Tổn hại do ngã có thể rất nghiêm trọng đặc biệt khi ngã ở cầu thang, gần lửa hoặc gần bếp lò. Nhưng ngay cả những tổn thương bầm giập, run rẩy sau ngã cũng có thể làm cho người già chỉ muốn ở trên giường không muốn làm bất cứ việc gì khác. Đôi khi, những đau đớn về ngã không nghiêm trọng lắm, nhưng người già không tự dậy được, bắt buộc phải nằm tại nơi ngã cho đến khi có người đến giúp. Trong những trường hợp này nhiều biến chứng nguy hiểm như đau tăng lên, viêm phổi, hoặc hạ nhiệt độ cơ thể đột ngột, có thể dẫn đến hậu quả tai hại.