Nghệ sĩ Chí Trung - Ảnh: Nguyễn Đình Toán

Cuối tháng 9-2014, Chính phủ đã ban hành nghị định 89/2014/NĐ-CP để hướng dẫn việc xét tặng danh hiệu NSƯT - NSND, nghị định này cũng đã có một số thay đổi đáng kể so với quy chế cũ.

Ví dụ như danh hiệu NSND và NSƯT sẽ được xét tặng và công bố ba năm/lần, thay cho quy định trước đây hai năm/lần. Bỏ tiêu chuẩn người được xét tặng NSND phải được phong tặng NSƯT ít nhất năm năm (nay chỉ yêu cầu đã được phong tặng NSƯT).

Yêu cầu người được xét tặng NSND đã có hai giải vàng quốc gia, các giải vàng trong nước và quốc tế khác sẽ được quy đổi thành giải vàng quốc gia. Người được xét tặng NSƯT cần có ít nhất hai giải vàng hoặc một giải vàng quốc gia và hai giải bạc quốc gia (trước đây yêu cầu phải có hai giải vàng quốc gia). Nghĩa là dù có thay đổi thì những con số cố định yêu cầu nghệ sĩ phải có giải, có huy chương vẫn là một trong những yếu tố “cứng” tiên quyết bên cạnh các yếu tố khác.

Năm nay, thủ tục xét hồ sơ “xin” phong tặng danh hiệu NSƯT - NSND của văn nghệ sĩ đã xong qua hai cấp, cấp cơ sở và cấp bộ. Hội đồng xét phong tặng danh hiệu NSƯT - NSND cấp nhà nước đang họp bàn theo từng nhóm ngành để xét lần cuối và sẽ tổ chức phong tặng cho nghệ sĩ vào Quốc khánh 2-9 năm nay.

Lần thứ tám tổ chức hoạt động này, Hội đồng cấp nhà nước nhận được từ lĩnh vực âm nhạc 11 hồ sơ xét phong tặng danh hiệu NSND và 30 danh hiệu NSƯT. Lĩnh vực điện ảnh có 10 hồ sơ NSND, 12 NSƯT. Lĩnh vực múa có một hồ sơ NSND và 21 hồ sơ NSƯT. Lĩnh vực sân khấu có 17 hồ sơ NSND và 56 hồ sơ NSƯT. Trong danh sách ấy có những người thuộc diện “ai cũng biết” nhưng không hiếm người nghe tên đọc tiểu sử mà vẫn không thể biết đó là ai!

Bị loại khỏi danh sách trình cấp nhà nước xét phong tặng NSND kỳ này, trả lời trên một số báo, danh hài Chí Trung chia sẻ anh cảm giác như quy chế còn mù mờ, anh đã có rất nhiều giải thưởng mà cấp bộ vẫn nói chưa đủ thì không hiểu thế nào!

Chí Trung đã làm thơ trên trang cá nhân của anh nhân câu chuyện phong tặng danh hiệu, rằng: “Không hi vọng, bạn sẽ chẳng bao giờ thất vọng!/ Câu này tôi nghe, thoáng ở đâu/ Lời nói đẩy đưa, bớt “lệ sầu”/ Khúc khích cười vui, nhìn xuyên trán/ Nỗi buồn đọng lại, đẩy cho sâu!/ Công việc vẫn trôi, người vẫn đi/ Vài ba danh hiệu, có đáng gì/ Ngược xuôi tâm sức, tìm nhân ái/ Dòng đời xuôi ngược, sẽ khắc ghi!”.

Tâm trạng của Chí Trung có lẽ cũng là tâm trạng của nhiều nghệ sĩ khác, khi mà cơ chế xin - cho mấy mươi năm vẫn tồn tại. Để mỗi mùa phong tặng nghệ sĩ lại chộn rộn ngược xuôi đếm huy chương, mong ngóng tình thương mến thương của đồng nghiệp. Và không hiếm những kiện tụng, tố giác khiến nhiều nghệ sĩ không khỏi ân hận khi dính phải những thị phi từ chính đồng nghiệp. Để hình ảnh của họ trong công chúng ít nhiều lại bị tổn thương!