Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng thị sát khu điều độ chạy tàu, nhà ga, bãi hàng ga Giáp Bát - Ảnh: NGỌC NĂM

Tại buổi làm việc, Phó thủ tướng đã chia sẻ những thách thức mà đường sắt đang đối mặt. Theo Phó thủ tướng, vấn đề rất quan trọng là nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng đường sắt còn hạn chế trong khi xã hội hóa đường sắt rất khó khăn, rất khó thu hút vốn đầu tư ngoài nhà nước. Đây là nguyên nhân chính cản trở phát triển đường sắt, hiện đại hóa đường sắt.

Theo Phó thủ tướng, ĐSVN đang phải đối mặt với những khó khăn lớn là hạ tầng rất lạc hậu, thị phần thấp; mạng lưới đường sắt chưa kết nối được với các khu kinh tế mới, khu công nghiệp, nhất là các cảng biển, nên chưa tăng được sản lượng…

Nguyên nhân của thực trạng trên là nhận thức về vai trò của đường sắt trong tổng thể kết cấu hạ tầng GTVT nói chung chưa nhất quán, chưa có một bài toán để khẳng định đường sắt phải chiếm bao nhiêu phần trăm thị phần vận tải, từ đó có cơ cấu đầu tư phù hợp…

Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu ngành đường sắt có thứ tự ưu tiên các dự án nâng cấp tuyến đường sắt Bắc - Nam để từng bước đạt mục tiêu tốc độ tàu hành khách đạt 90 km/giờ.

Trong đó từng bước đầu tư khắc phục nút thắt về hạ tầng; đầu tư, cải tạo, nâng cấp các nhà ga; xóa bỏ các điểm giao cắt đồng mức đường sắt - đường bộ; đầu tư nâng cấp trang thiết bị ngành đường sắt. Tăng cường bước đầu tư kết nối đường sắt quốc gia với các cơ sở sản xuất, dịch vụ lớn, đặc biệt là cảng biển.

Phó thủ tướng cũng yêu cầu Bộ GTVT tập trung hoàn thành báo cáo về dự án tuyến đường sắt Bắc - Nam tốc độ cao để trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư, từ đó tìm kiếm các nhà đầu tư…

Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng gặp gỡ hành khách đi tàu - Ảnh: NGỌC NĂM

Trước đó, báo cáo Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng, ông Nguyễn Ngọc Đông - thứ trưởng Bộ GTVT kiêm phụ trách HĐTV ĐSVN - cho biết mạng đường sắt quốc gia Việt Nam có tổng chiều dài 3.143km với 2.531km đường chính tuyến, 612km đường ga và đường nhánh nhưng đã được xây dựng từ lâu, lạc hậu.

Từ năm 1975 đến nay có xây dựng mới tuyến đường sắt xuống cảng Cửa Lò (Nghệ An) nhưng đã dừng hoạt động; tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân đang bị đình hoãn vì thiếu vốn, còn lại không có tuyến đường sắt mới nào được đầu tư trọn vẹn. Trong khi đó đường nhánh kết nối với cảng biển nhiều nơi bị dỡ bỏ, kết nối kém.

Trong khi đó, giao cắt đường sắt và đường bộ trên các tuyến dày đặc với trung bình 0,5km có một giao cắt với đường bộ. Hành lang an toàn đường sắt nhiều đoạn bị xâm phạm nghiêm trọng, toàn mạng lưới có hơn 6.000 đường ngang, lối dân sinh qua đường sắt…

“Vốn cho duy tu đường sắt hằng năm dao động 1.700 - 2.000 tỉ đồng từ nguồn sự nghiệp kinh tế, nhưng cũng chỉ đáp ứng được khoảng 40% so với nhu cầu. Mức đầu tư như vậy chỉ chiếm khoảng 2-3% tổng vốn đầu tư cho GTVT” - ông Đông giải thích và kiến nghị Chính phủ ưu tiên vốn trung hạn cho các dự án tháo nút thắt về hạ tầng đường sắt, dự án về hành lang, đường gom an toàn đường sắt, ưu đãi cho đầu tư phát triển công nghiệp đường sắt…