Một máy bay tiêm kích F/A-18E Super Hornet cất cánh từ một tàu sân bay của Hải quân Mỹ đang hoạt động ở Biển Đông - Ảnh: EPA

Xuất hiện trên kênh ABS-CBN News hôm 26-8, Ngoại trưởng Teodoro Locsin Jr. của Philippines nói Manila sẽ dùng tới Hiệp ước phòng thủ chung (MDT) với Mỹ nếu Trung Quốc tấn công các tàu hải quân của Philippines.

Bình luận của Ngoại trưởng Philippines đánh dấu lần đầu tiên chính quyền Tổng thống Rodrigo Duterte công khai tuyên bố sẽ quay sang Mỹ nhờ trợ giúp giữa bối cảnh căng thẳng dai dẳng giữa Manila và Bắc Kinh ở Biển Đông, theo báo South China Morning Post.

Ông Locsin tuyên bố Philippines sẽ tiếp tục các cuộc tuần tra trên không ở Biển Đông bất chấp việc Bắc Kinh yêu cầu Manila dừng lại các hoạt động này và gọi đây là những hành động "khiêu khích bất hợp pháp".

"Họ có thể gọi đó là những hành động khiêu khích bất hợp pháp và bạn không thể thay đổi ý nghĩ của họ. Họ vốn đã thua trong phán quyết của tòa trọng tài" - Ngoại trưởng Teodoro Locsin Jr. đề cập tới phán quyết của tòa án quốc tế ở Hà Lan trong vụ kiện hồi năm 2016, trong đó có bác bỏ yêu sách "đường lưỡi bò" (đường 9 đoạn) của Trung Quốc ở Biển Đông.

Ông Locsin nói thêm nếu Trung Quốc có các hành động leo thang đến mức "thực tế là một cuộc tấn công, chẳng hạn nhắm vào một tàu hải quân của Philippines, điều đó đồng nghĩa tôi sẽ gọi Mỹ đến".

Khi được hỏi về các trường hợp cụ thể sẽ buộc Manila phải gọi Mỹ giúp đỡ, ông Locsin từ chối đi vào chi tiết. "Tôi sẽ không thảo luận về điều đó vì bản chất của hiệp ước phòng thủ là tình trạng không chắc chắn" - ông Locsin giải thích.

Đầu tháng này, Ngoại trưởng Teodoro Locsin Jr. đã có cuộc trao đổi với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sau khi Washington bác bỏ hầu hết yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông.

Hai bên đã thảo luận về những thay đổi gần đây trong chính sách của Mỹ ở Biển Đông, vấn đề Mỹ hỗ trợ cho các nước ven biển ở Đông Nam Á và những cơ hội để tăng cường hợp tác trên biển giữa Mỹ - Philippines.

Bình luận về phát ngôn trên của Ngoại trưởng Locsin, nhà nghiên cứu Aaron Jed Rabena thuộc tổ chức Asia-Pacific Pathways to Progress ở Philippines cho rằng Bắc Kinh "có thể sẽ xem đây là dấu hiệu cho thấy việc tiếp tục liên kết chiến lược giữa Manila và Washington".

Ông Aaron Jed Rabena nhắc lại khi Ngoại trưởng Pompeo thăm Philippines vào tháng 3-2019, ông Pompeo từng nói: "Nếu Trung Quốc bắt đầu một cuộc tấn công có vũ trang nhắm vào bất kỳ thành viên nào của lực lượng vũ trang Philippines hoặc tàu bè và máy bay Philippines ở Biển Đông, Hiệp ước phòng thủ chung sẽ được kích hoạt".

Phát ngôn của ông Pompeo lúc đó cũng đánh dấu lần đầu tiên một quan chức Mỹ công khai tuyên bố ý định của Washington về việc bảo vệ đồng minh tại Biển Đông.

Kể từ năm 1951, Mỹ và Philippines đã có Hiệp ước phòng thủ chung, theo đó cam kết hỗ trợ nhau trong trường hợp một trong hai nước bị tấn công vũ trang.

Thị trưởng của Philippines nổi giận vì mỹ phẩm dán nhãn 'tỉnh Manila, Trung Quốc'

TTO - 'Họ đã vi phạm các quy định kinh doanh ở Manila và xuyên tạc khi ghi Manila là một phần của Trung Quốc. Tôi không phải là tỉnh trưởng của Trung Quốc' - thị trưởng Isko Moreno của Manila nổi giận.