Phát hiện nhiều vi rút 'quái vật' khổng lồ trong một nắm đất nhỏ

GIA MINH

Những con vi rút khổng lồ này có cánh tay, đuôi và cấu trúc bên trong chưa từng thấy trước đây.

Theo trang Popular Mechanics, các nhà khoa học của Đại học Massachusetts Amherst và Viện khoa học Joint Genome của Bộ Năng lượng Mỹ (JGI) đã thực hiện một nghiên cứu trong rừng Harvard - một khu vực rộng khoảng 15,5km² về phía tây Boston, bang Massachusetts (Mỹ).

Trong khi cố gắng tìm hiểu cách vi khuẩn phản ứng với đất nóng lên do biến đổi khí hậu, họ tình cờ phát hiện ra một tập hợp các loại vi rút “khổng lồ” lớn hơn nhiều lần so với các mẫu vi rút thông thường.

Mẩu đất chứa vi rút khổng lồ này được chuyển đến Viện Max Planck ở Đức và nó được kiểm tra bằng kính hiển vi điện tử đặc biệt để phóng đại các vật thể bằng chùm tia điện tử.

Năm năm trôi qua, kết quả mới chính thức được công bố vào đầu tháng 7-2023 trên bioRxi - kho lưu trữ bản in sẵn truy cập mở dành cho khoa học sinh học, theo trang tin khoa học Science Alert.

Theo đó, mẩu đất chứa đầy vi rút khổng lồ, chúng có chiều rộng lên tới 635 nanomet (nm)/con. Trong khi những loại vi rút mà con người thường gặp, ví dụ vi rút gây đại dịch COVID-19, chỉ rộng 50-140 nanomet.

Các nhà khoa học kinh ngạc: "Chúng tôi phát hiện ra chỉ một vài trăm gam đất rừng chứa đựng sự đa dạng lớn hơn so với tất cả các loại vi rút khổng lồ được phân lập cho đến nay cộng lại".

Một trong những loại vi rút khổng lồ kỳ lạ này có các chi lớn được sắp xếp theo kiểu đối xứng, mà các nhà nghiên cứu mô tả là hình thái "turtle".

Một loại vi rút khác có các ống dài nổi lên ở mọi phía, gợi nhớ đến nhân vật thần thoại Hy Lạp cổ đại Medusa. Các nhà khoa học đã đặt tên cho cấu trúc này là "Gorgon". Trong thần thoại Hy Lạp, Gorgon là một quái vật cái.

Một loại khác có tên là "haircut", là họ vi rút lớn có đầu bờm xờm trông giống búp bê troll. Ngoài ra còn có vi rút "christmas star" có lớp vỏ hai lớp giống như hai hình tam giác lồng vào nhau và vi rút "chim ưng" có cấu trúc giống như cái mỏ chim ưng...

Nhà vi trùng học Matthias Fischer, nhà kính hiển vi điện tử Ulrike Mersdorf và nhà sinh vật học Jeffrey Blanchard cùng nhận định: “Chỉ với một nắm đất đã dẫn chúng ta vào thế giới phức tạp của vi rút. Nguồn gốc và chức năng của chúng vẫn đang được nghiên cứu”.

Vi rút "siêu khổng lồ" dưới băng

Vào năm 2010, các nhà khoa học phát hiện ra vi rút Megavirus chilensis rộng 700nm ngoài khơi bờ biển Chile. Khi đó vi rút này lập kỷ lục thế giới là vi rút lớn nhất.

Đến năm 2013, một Pandoravirus 1.000nm được tìm thấy trong một cái ao ở Melbourne. Nó được đặt tên theo chiếc hộp Pandora thần thoại.

Năm 2014, băng tan để lộ ra vi rút Pithovirus sibericum rộng 1.500nm. Đây là một loại vi rút khổng lồ bị chôn vùi trong lớp băng vĩnh cửu ở Siberia trong 30.000 năm, và nó là vi rút lớn nhất hiện nay.