Một con muỗi Anopheles cái đang hút máu người. Bệnh sốt rét lây từ người sang người sau khi bị muỗi Anopheles mang ký sinh trùng sốt rét cắn - Ảnh: AP

Theo Hãng tin AP, các nhà nghiên cứu tại quốc gia Đông Phi Uganda đã phân tích mẫu máu của các bệnh nhân điều trị bằng thuốc artemesinin - loại thuốc chính dùng trị sốt rét ở châu Phi bên cạnh các thuốc điều trị kết hợp khác. 

Theo các nhà nghiên cứu, gần 20% mẫu máu trên có đột biến gene cho thấy thuốc artemisinin không hiệu quả. Các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm cho thấy các bệnh nhân đó mất nhiều thời gian hơn để chống lại ký sinh trùng gây bệnh sốt rét.

Các chủng sốt rét kháng thuốc từng được phát hiện trước đây tại châu Á. Giới chức y tế đã liên tục theo dõi các dấu hiệu về việc sốt rét kháng thuốc xuất hiện ở châu Phi, vốn chiếm hơn 90% số ca sốt rét trên thế giới. Trước Uganda, một số chủng sốt rét kháng thuốc đã được phát hiện tại Rwanda.

"Phát hiện của chúng tôi cho thấy nguy cơ tiềm ẩn của việc lây lan xuyên biên giới trên khắp châu Phi", nhóm tác giả viết trong nghiên cứu đăng trên tạp chí y khoa New England ngày 22-9.

Sốt rét lây truyền từ người sang người khi bị muỗi mang ký sinh trùng sốt rét cắn. Căn bệnh đã giết hơn 400.000 người mỗi năm, hầu hết là trẻ em dưới 5 tuổi và phụ nữ mang thai.

Bác sĩ Philip Rosenthal - giáo sư y khoa tại ĐH California ở thành phố San Francisco (Mỹ) và không tham gia nghiên cứu - cho biết phát hiện mới tại Uganda, sau các kết quả trước đó ở Rwanda, "chứng minh sốt rét kháng thuốc thật sự đã tồn tại ở châu Phi". 

Theo bác sĩ Rosenthal, dường như không phát hiện tình trạng kháng thuốc ở nơi nào khác trên châu lục này.

Ông cho biết các chủng sốt rét kháng thuốc xuất hiện tại Campuchia nhiều năm trước giờ đã lan khắp châu Á. Ông Rosenthal dự đoán tình hình tại châu Phi sẽ có chiều hướng giống như những gì đã xảy ra tại châu Á.

Bác sĩ Nicholas White - giáo sư y học nhiệt đới tại ĐH Mahidol ở thủ đô Bangkok (Thái Lan) - cho biết nghiên cứu đã đưa ra một kết luận "rõ ràng" về sự xuất hiện sốt rét kháng thuốc tại châu Phi.

"Căn bản chúng ta dựa vào một loại thuốc chống sốt rét và bây giờ điều đó trở nên khó khăn", ông White nói.

Ông White đề xuất thay vì cách điều trị thông thường - kết hợp một hoặc hai loại thuốc với artemisinin, các bác sĩ hiện nên sử dụng ba loại thuốc kết hợp, như thường thấy trong điều trị lao và HIV.

Bác sĩ White cho rằng giới chức y tế công cộng cần hành động để ngăn sốt rét kháng thuốc bằng cách tăng cường giám sát và hỗ trợ nghiên cứu các loại thuốc mới bên cạnh các biện pháp khác.

"Chúng ta không nên đợi cho đến khi ngọn lửa bùng lên rồi mới làm gì đó", ông White nói.

Cảnh báo sốt rét kháng thuốc lan rộng tại châu Á

TTO - Siêu ký sinh trùng sốt rét kháng đa thuốc đang ảnh hưởng đến nhiều khu vực tại Thái Lan, Lào và Campuchia, đe dọa làm chậm tiến độ kiểm soát dịch bệnh này trên toàn cầu.