Một hầm mỏ được đào khoét giữa rừng để khai thác vàng tại xã Pờ Tó (huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai) - Ảnh: Thái Bá Dũng

Nhiều tháng nay, người dân sống dọc suối Chư Jú (xã Ia Rbol, huyện Ayun Pa, tỉnh Gia Lai) phải sống trong cảnh khổ sở, nguồn nước sinh hoạt lấy ở suối bị ô nhiễm nặng do hoạt động rầm rộ của các mỏ vàng nằm sâu trên rừng đầu nguồn.

Thâm nhập các chòi lán nơi những đối tượng khai thác vàng hoạt động trong nhiều tháng nay ở khu rừng nguyên sinh thuộc xã Ia Rbol, nằm giáp ranh với huyện Ea H’Leo (tỉnh Đắk Lắk) và thị xã Ayun Pa (tỉnh Gia Lai), hàng trăm thợ đào vàng dựng lán, đem máy móc tập kết thành các lán trại giữa rừng để phục vụ việc đào vàng. 

Khu vực các mỏ vàng nằm tách biệt hoàn toàn với bên ngoài, để có thể đến được nơi này phải đi bộ  4 - 5 giờ. Có bảy lán trại với hàng chục đường hầm bị đào khoét dẫn sâu xuống lòng đất, mở rộng trên một khoảnh rừng lớn.

Tại các hầm mỏ, rừng bị đào bới tan hoang, nhiều thân cây lớn bị đào bật gốc để lấy đất đãi vàng. Dòng nước dùng để đãi vàng chảy ra lênh láng, vẩn đục lan về con suối Chư Jú nằm phía dưới. 

Một người đào vàng ở khu vực này cho biết chủ các lán trại và thợ đào vàng đều là người ở huyện Kbang (tỉnh Gia Lai). Các chủ lán đưa máy móc, nhân công vào rừng rồi trả công cho mỗi thợ 130.000 đồng/ngày.

Các thợ vàng phải làm việc trong điều kiện cực nhọc, nằm sâu giữa rừng, hằng ngày phải chui xuống các hầm sâu, dài hàng chục mét để lấy vàng. “Công an, kiểm lâm có vài lần vào truy quét, đốt lán trại nhưng khi họ về chúng tôi lại dựng lán để tiếp tục làm” - một thợ vàng kể.

Không chỉ ở Ayun Pa, tình trạng khoét núi để đào vàng trái phép gây ô nhiễm môi trường nặng nề cũng diễn ra ở rừng xã Pờ Tó, huyện Ia Pa.

Ở khu vực rừng gỗ dầu thuộc làng Bi Yong (xã Pờ Tó), nhiều khoảnh rừng cũng bị đào khoét nham nhở để đào đãi vàng. Các lán trại được phu vàng dựng lên trên đỉnh núi tách biệt hoàn toàn với bên ngoài. 

Thời điểm chúng tôi có mặt, các bãi vàng không có thợ vàng hoạt động nhưng nhiều máy móc, dụng cụ đào đãi vẫn được tập kết sâu trong các đường hầm.

Người dân ở xã Pờ Tó và xã Ia Rbol (Ayun Pa) kể tình trạng đào đãi vàng trên núi đã tàn phá rừng, gây ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt nặng nề cho người dân (người dân địa phương có thói quen dùng nước suối để tắm giặt, sinh hoạt).

Ông Nguyễn Thanh Tâm, phó Phòng tài nguyên - môi trường thị xã Ayun Pa (Gia Lai), cho biết đã nắm được tình hình khai thác vàng trái phép ở trên núi xã Ia Rbol.

Theo ông Tâm, vị trí hoạt động của các mỏ vàng nằm ở tiểu khu 1288 thuộc lâm phần của xã Ia Rbol. Huyện đã huy động công an, dân quân... đi rừng nhiều ngày để tổ chức truy quét, đốt phá các lán trại ngăn các đối tượng tái  hoạt động. 

Trong khi đó, thượng tá Vũ Gia Long - phó trưởng Công an thị xã Ayun Pa - cho hay do địa bàn nằm tách biệt trong rừng sâu nên mỗi lần truy quét, lực lượng chức năng phải đi mất 2-3 ngày.

“Mỗi lần truy quét các đối tượng khai thác vàng đều bỏ trốn, để lại lán trại nên chúng tôi không thể xác định được danh tính cụ thể. Hiện công an đang đề xuất với đơn vị quân đội dùng thuốc nổ để đánh sập hoàn toàn các hầm vàng” - ông Long nói.

Đại diện UBND huyện Ia Pa cũng cho biết sẽ nắm lại tình hình hoạt động của các mỏ vàng để có biện pháp truy quét.