Những người ủng hộ chương trình nhập cư DACA biểu tình gần Nhà Trắng - Ảnh: Reuters

Chính quyền ông Trump ngày 25-1 đề xuất kế hoạch mới cho vấn đề nhập cư. Trong đó chủ yếu giải quyết mâu thuẫn với phe Dân chủ xung quanh chương trình DACA, chữ viết tắt của Deferred Action for Childhood Arrivals (tạm dịch: Hành động trì hoãn dành cho trẻ em vào Mỹ).

Giấc mơ của 1,8 triệu người

DACA là một chương trình nhập cư được hình thành sau sắc lệnh hành pháp của cựu tổng thống Barack Obama ký vào tháng 6-2012, nhằm hỗ trợ những người trẻ được cha mẹ đưa sang Mỹ bất hợp pháp. 

Theo đó, nhóm người đáp ứng đủ tiêu chuẩn của DACA sẽ được trao thời gian trì hoãn 2 năm không bị trục xuất khỏi Mỹ, cũng như tạo điều kiện lấy giấy phép lao động.

Trước đó, chính quyền Tổng thống Trump muốn chấm dứt DACA vì cho rằng bản chất của nó đơn thuần "tiếp tay cho người nhập cư bất hợp pháp tại Mỹ".

 Quan điểm trái ngược giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ về DACA khiến Chính phủ Mỹ không thống nhất được dự luật ngân sách, dẫn tới tình trạng đóng cửa suốt 3 ngày. Mọi thứ chỉ được giải quyết khi các nghị sĩ Cộng hòa nhượng bộ về chuyện nhập cư.

Theo đề xuất của Nhà Trắng tối 25-1, Tổng thống Trump sắp công bố kế hoạch mới cho khoảng 1,8 triệu người nhập cư bất hợp pháp được nộp đơn xin làm công dân Mỹ. 

Nhóm này gọi là "Dreamers", những người đến Mỹ khi còn nhỏ và hiện có số lượng lớn hơn nhiều so với người thuộc diện DACA.

Trong bản tóm tắt của cố vấn Nhà Trắng Stephen Miller cũng có các yêu cầu dành cho bất kỳ thỏa thuận nào về việc thay đổi DACA, vốn là lời hứa của phe Cộng hòa, để thống nhất vấn đề nhập cư. 

Trong đó đáng chú ý là khoản ngân sách 25 tỉ USD chi cho dự án bức tường biên giới, cũng như chấm dứt các trường hợp đoàn tụ gia đình mà phe bảo thủ gọi là "chuỗi di cư".

Thêm vào đó, đề xuất của Nhà Trắng yêu cầu hỗ trợ tài chính cho các nhân viên thực thi pháp luật, các thẩm phán và công tố viên phụ trách nhập cư. Ý định này nhằm nhanh chóng trục xuất người không có giấy tờ hợp pháp ở Mỹ.

Bớt thẻ xanh?

Thực tế khái niệm "chuỗi di cư" là tâm điểm trong các lập luận phản đối nhập cư mà chính quyền ông Trump đưa ra lâu nay. 

Hồi tháng 12-2017, quyền thư ký báo chí Bộ Nội vụ Mỹ Tyler Houlton nói rằng bộ này "có thể xác nhận việc nghi phạm trong vụ tấn công khủng bố ở Harrisburg, bang Pennsylvania và một nghi phạm khác bị buộc tội chuyển tiền liên quan tới khủng bố đều từng hưởng lợi từ việc mở rộng gia đình trong chuỗi di cư". 

Nói cách khác, chi tiết ấy tạo ra cảm giác những người di cư theo diện bà con thân thuộc tiềm ẩn nguy cơ an ninh.

Và hiện nay, trong khi hào phóng với 1,8 triệu người có tình trạng na ná như DACA, Chính phủ Mỹ sẽ "bù đắp" bằng việc cắt giảm lượng thẻ xanh cấp hằng năm cho diện đoàn tụ gia đình.

Cụ thể chính quyền chỉ chấp nhận dạng nhập cư dành cho vợ chồng và trẻ em, chứ không phải là cha mẹ hoặc người thân của công dân Mỹ như trước. 

Chính quyền muốn chấm dứt chương trình "xổ số visa", một dạng cấp thẻ xanh ngẫu nhiên giúp khoảng 55.000 người nước ngoài mỗi năm được là thường trú nhân tại Mỹ.

Trang Quartz (Mỹ) đưa ra những tính toán như sau: Từ năm 2014-2016, Mỹ phát hành khoảng 1 triệu thẻ xanh mỗi năm, trong đó trung bình 700.000 thẻ cấp theo diện đoàn tụ gia đình. 

Khoảng 60% số ấy là diện vợ chồng hoặc trẻ em, phần còn lại là cha mẹ và con cái trưởng thành của người đã có thẻ xanh. 

Tính toán này cho thấy theo đề xuất mới của Nhà Trắng, chỉ vợ chồng và con nhỏ được thẻ xanh, vì vậy sẽ trừ đi khoảng 280.000 người thuộc số 1 triệu người nêu trên. Như vậy không tới 6 năm áp dụng, con số trừ đi ở khoản cấp thẻ xanh sẽ tương đương 1,8 triệu người thuộc diện Dreamers.

Nói cách khác, hạnh phúc đúng là tấm chăn hẹp và ông Trump dẫu có nhượng bộ ở DACA cũng sẽ rút bớt số người nhập cư thuộc các diện khác.