Donald Trump Jr, con trai cả của Tổng thống Donald Trump, phát biểu tại một cuộc họp báo ở Des Moines, Iowa hôm 3-2 (giờ Mỹ) - Ảnh: Reuters

Màn bầu cử sơ bộ theo hình thức họp kín (caucus) ở bang Iowa tối 3-2 (sáng 4-2 theo giờ Việt Nam) đã kết thúc. Bên Đảng Cộng hòa, Tổng thống Trump nhận số phiếu áp đảo lên tới 97,09%, trong khi không một đối thủ nào của ông chạm ngưỡng 2%. Ở một số hạt, ông Trump nhận sự tín nhiệm tuyệt đối 100%.

Cú sốc cho Đảng Dân chủ

Chiến thắng dễ dàng của ông Trump là điều đã được dự đoán. Nhưng đêm Iowa lại đầy kịch tính cho các thành viên Đảng Dân chủ. Một sự cố kiểm phiếu giờ biến thành sự kiện thậm chí có thể khiến Iowa không bao giờ còn chứng kiến hình thức bầu caucus nữa.

Sau khi trải qua giai đoạn bỏ phiếu, ghép nhóm phức tạp với một vài điều chỉnh dễ gây nhầm lẫn, các cuộc họp kín của Đảng Dân chủ khiến cử tri tức giận vì trì hoãn thông báo kết quả. Cuối cùng, không ai biết ứng viên nào dẫn đầu bên phe Dân chủ.

Tới tận 2h sáng 4-2 theo giờ miền đông, Chủ tịch Đảng Dân chủ bang Iowa - ông Troy Price, mới có tuyên bố thông báo trục trặc kỹ thuật trong khâu đếm phiếu, và vì vậy ban tổ chức đang tiến hành kiểm tra bằng tay đối với toàn bộ gần 1.700 địa điểm họp kín. Đảng Dân chủ khẳng định không có bị tin tặc tấn công, nhưng phải kiểm lại phiếu do "có sự không nhất quán" trong việc đếm phiếu.

"Chúng tôi thấy có sự không nhất quán trong ba bộ kết quả. Ngoài các hệ thống công nghệ được dùng để lập bảng kết quả, chúng tôi cũng đang dùng hình ảnh và phách để xác thực, đảm bảo các kết quả đều khớp nhau cũng như độ tin cậy, chính xác trong các con số được báo cáo" - giám đốc truyền thông của Đảng Dân chủ Iowa, Mandy McClure nói.

Năm nay, nhằm tăng tính minh bạch, lần đầu tiên Đảng Dân chủ đổi cách thức bầu caucus ở Iowa, trong đó sẽ công bố 3 kết quả khác nhau gồm số phiếu bầu ban đầu (để xác định ai dưới 15% và bị loại), số phiếu bầu cuối cùng (số phiếu ủng hộ các ứng viên đã vượt mốc 15% ở vòng trước), và sau cùng là tỉ lệ đại biểu tương ứng dựa trên tổng số phiếu bầu của hai giai đoạn trước.

Tẩy chay Iowa?

Do không có kết quả, gần như tất cả các ứng viên Dân chủ đều tranh thủ... tuyên bố chiến thắng, nhằm phô trương thanh thế khi bước vào cuộc bầu cử sơ bộ theo hình thức bỏ phiếu thông thường (primary) ở bang New Hampshire ngày 11-2 tới. Ông Buttigieg, một gương mặt mới, tuyên bố: "Iowa, các bạn đã gây sốc nước ta". Đúng là tất cả cùng sốc nặng.

Một phong trào tẩy chay Iowa, hoặc ít nhất kêu gọi từ bỏ cách thức họp caucus tràn lan báo chí và mạng xã hội Mỹ. Công lao chuẩn bị suốt hàng tháng trời, sự chờ đợi mỏi mòn của cử tri, cuối cùng đổi lại là màn bê bối kiểm phiếu.

Đầu tiên là chỉ trích nhằm vào cách thức đi bầu quá phức tạp, đòi hỏi cử tri phải hiện diện vào khoảng thời gian nhất định, dẫn tới tỉ lệ đi bầu (turnout) không cao. Chưa kể cách làm này bất công với người có thu nhập thấp vì họ không dám bỏ giờ làm đi bầu.

Đài CNN giật tít "Caucus ở Iowa đã chết vĩnh viễn", dẫn lời ông Terry McAuliffe, một cựu chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Dân chủ DNC, nói: "Tôi sẽ bỏ ngay mọi thể loại caucus này. Đây là quy trình phi dân chủ. Người ta không có thì giờ để bỏ ra như các anh hôm nay".

Thứ hai, báo chí Mỹ ủng hộ Đảng Dân chủ cũng đả kích Iowa, cho rằng đây không phải nơi có nhân khẩu học xứng đáng với khái niệm "dân chủ", và thật phi lý khi Iowa lại quá quan trọng tới cuộc bầu cử như vậy. Ông McAuliffe nói tiếp về ý này, chỉ ra thực tế là Iowa có tới 90% cư dân là người da trắng, do đó quá khác biệt đối với phần còn lại của Đảng Dân chủ.

Một số khác nói việc 90% người da trắng đi bỏ phiếu là không xứng với sự đa dạng của một nền dân chủ. Thêm vào đó, quy định loại các ứng viên có phiếu dưới 15% của caucus bên Đảng Dân chủ cũng không phản ánh mức độ ủng hộ và thiếu công bằng.

Nhưng dù cố gắng tẩy chay và đả kích cách làm, tức "kỹ thuật phần cứng", những người ủng hộ Đảng Dân chủ vẫn không thoát khỏi thực tế họ đã mất uy tín sau sự cố lần này.

Phe Cộng hòa không bỏ qua cơ hội chế giễu đối thủ. Ông Brad Parscale, người quản lý chiến dịch của ông Trump, gọi màn caucus ở Iowa của Đảng Dân chủ là "thảm họa". Ông này viết trên Twitter: "Họ thậm chí không thể điều hành một cuộc caucus, và rồi họ lại muốn điều hành chính phủ sao? Không, xin cảm ơn".

Trong một tuyên bố khác do chiến dịch của ông Trump đưa ra, ông Parscale nói thêm rằng Đảng Dân chủ đang mắc kẹt trong mớ hỗn độn do chính mình tạo ra: "Lẽ tự nhiên thôi, người ta sẽ nghi ngờ tính công bằng của tiến trình (caucus bên Đảng Dân chủ). Và đây là những người muốn điều hành toàn bộ hệ thống y tế của chúng ta đó sao?".

Bầu cử tổng thống Mỹ khởi động ở Iowa

TTO - Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 khởi động tại bang Iowa dưới hình thức bỏ phiếu caucus (bỏ phiếu kín), nơi Đảng Dân chủ đang tìm người có thể đánh bại đương kim Tổng thống Donald Trump.