Đó là phát biểu của ông Nguyễn Văn Tùng, phó tổng biên tập NXB Giáo Dục, sau loạt bài “Sạn trong SGK Tiếng Việt lớp 1, tập 1”. Ông Tùng đề nghị: Nếu trong quá trình sử dụng SGK, sách giáo viên, các thầy cô giáo, phụ huynh, học sinh có ý kiến góp ý thêm về các từ khó, phương ngữ chưa được chú giải rõ thì NXB Giáo Dục sẽ xin tiếp thu, điều chỉnh hoặc bổ sung việc giải nghĩa, chú giải từ ngữ trong sách giáo viên.

* Hình như việc sử dụng tác phẩm văn học nghệ thuật làm ngữ liệu trong SGK chỉ căn cứ vào các bản đã in trước đó. Vì sao NXB không liên hệ trực tiếp với các tác giả để xác minh tính chính xác của tác phẩm? Trong trường hợp có nhiều bản in khác nhau đối với một tác phẩm văn học nhưng không thể liên hệ được với tác giả thì NXB lựa chọn như thế nào?

- Vào thời điểm biên soạn SGK trước đây, việc liên hệ trực tiếp với tác giả có tác phẩm được chọn trích dẫn trong SGK đã được các nhà biên soạn thực hiện, nhưng do yếu tố khách quan không liên hệ được, thời gian biên soạn sách không cho phép kéo dài nên có những trường hợp người biên soạn không liên hệ trực tiếp được mà chỉ dựa trên những bản in đã có.

Trong trường hợp SGK Tiếng Việt lớp 1, việc trích dẫn thường chỉ 1-2 câu, được lấy từ nhiều văn bản của hàng chục nhà văn, nhà thơ nên việc liên hệ trực tiếp với tác giả càng khó khăn. Hơn nữa, mục đích của việc đưa ngữ liệu vào SGK Tiếng Việt 1 là để học sinh tập đọc, nhận biết chữ viết (không phải để hiểu toàn vẹn tác phẩm, cảm thụ văn học) nên trong trường hợp có những văn bản in cùng một tác phẩm nhưng nội dung có câu từ, chi tiết khác nhau, người biên soạn sẽ chọn văn bản có câu từ, đoạn văn dễ hiểu, phù hợp với mức hiểu biết, mục đích dạy trẻ học chữ.

Trường hợp bài thơ Quê hương của nhà thơ Đỗ Trung Quân, khi biên soạn các tác giả SGK đã cân nhắc, tham khảo trên một số bản in khác nhau. Trong các cuốn sách đã in vào thời điểm biên soạn SGK có các cuốn Những bài thơ em yêu (Phạm Hồ - Nguyễn Nghiệp tuyển chọn, NXB Giáo Dục 1997), Thơ thiếu nhi chọn lọc (Định Hải, Xuân Dục, Minh Phúc tuyển chọn, NXB Thanh Niên, 1999), Thơ VN thế kỷ XX (Nguyễn Bùi Vợi, Quang Huy, Vũ Quần Phương tuyển chọn và giới thiệu năm 2004), Văn học thiếu nhi tập hai (Nguyên An, Định Hải tuyển chọn, NXB Từ Điển Bách Khoa 2004)... đã tồn tại hai cách viết “Tuổi thơ con thả trên đồng” và “Chiều chiều con thả trên đồng”. Trong trường hợp này, tác giả biên soạn đã chọn phương án lấy bản in “chiều chiều” phù hợp với cách cảm, cách hiểu của trẻ lớp 1.

* Vậy nếu tác giả có tác phẩm được trích dẫn lên tiếng về việc NXB trích dẫn sai tác phẩm của họ, NXB có sửa chữa vào lần tái bản không? Với những quy định pháp luật về bản quyền tác phẩm văn học nghệ thuật hiện hành, NXB Giáo Dục sẽ có những điều chỉnh gì cho việc biên soạn SGK trong tương lai?

- Đối với riêng trường hợp nhà thơ Đỗ Trung Quân khi ông cho biết câu thơ trích dẫn trong sách Tiếng Việt 1 in sai so với bản gốc, NXB Giáo Dục xin được tiếp thu góp ý của nhà thơ và của bạn đọc trên các số báo Tuổi Trẻ gần đây. Chúng tôi sẽ bổ sung thông tin về việc tồn tại hai cách viết “Tuổi thơ” và “Chiều chiều” cũng như thông tin về nguồn dẫn nêu trên trong sách giáo viên tiếng Việt lớp 1 để các thầy cô giáo có thêm tư liệu trong quá trình giảng dạy.

Từ thực tế này, NXB Giáo Dục cũng rút kinh nghiệm trong làm việc với các tác giả SGK sau này để khi chọn ngữ liệu cho SGK cố gắng liên hệ trực tiếp với tác giả có tác phẩm trích dẫn. Trường hợp không thể liên hệ được, chúng tôi sẽ lưu ý các nhà biên soạn phải lựa chọn văn bản từ những cuốn sách đáng tin cậy và dẫn nguồn rõ ràng trong SGK hoặc sách giáo viên.

------------------------------------

* Tin bài liên quan: