Dữ liệu: Kim Thoa - Nguồn: Al Jazeera, Pew Research Center - Đồ họa: N.KH.

Điều này cũng có nghĩa các ứng cử viên mà cử tri lựa chọn tới đây sẽ quyết định liệu Tổng thống Joe Biden có thể thông qua bất cứ chính sách mới nào hay không, hoặc liệu đảng Cộng hòa có khả năng ngăn chặn được hầu hết những điều ông Biden muốn làm hay không.

Thách thức với Đảng Dân chủ

Với lạm phát đang ở mức cao nhất trong vòng bốn thập niên qua và tỉ lệ ủng hộ giữa nhiệm kỳ của Tổng thống Biden rớt xuống mức thấp nhất kể từ thời tổng thống George W. Bush (năm 2006), quyền kiểm soát Quốc hội Mỹ của đảng Dân chủ đang bị đe dọa trong cuộc bầu cử ngày 8-11.

Theo cuộc thăm dò do Reuters/Ipsos thực hiện từ ngày 31-10 đến 1-11, chỉ khoảng 40% số người trả lời tán thành công việc hiện nay của ông Biden. Số liệu từ cuộc khảo sát đó cũng cho thấy 69% người Mỹ tin rằng đất nước đang đi sai hướng, chỉ 18% tin điều ngược lại.

Một cuộc thăm dò mới nhất của tờ báo chuyên về kinh tế Wall Street Journal cũng cho thấy tỉ lệ các cử tri ủng hộ đảng Cộng hòa có quan điểm bi quan về nền kinh tế và hướng đi của đất nước cũng đã tăng lên mức cao nhất trong năm.

Tâm lý cử tri bi quan về nền kinh tế với tỉ lệ lạm phát cao và tội phạm gia tăng trở thành điều kiện thuận lợi để các ứng cử viên đảng Cộng hòa tận dụng khi cho rằng chính quyền thuộc đảng Dân chủ chính là nguyên nhân của những điều đó. 

Chiến dịch tranh cử của đảng Cộng hòa đang cố gắng nhấn mạnh vào việc chi tiêu ngân sách liên bang quá mức, chính sách môi trường trong việc do dự khai thác các nguồn nhiên liệu hóa thạch của Mỹ đã làm tăng lạm phát, và các chính sách khác lại quá mềm mỏng đối với tội phạm.

Ngoài ra, đảng Cộng hòa cũng tấn công kế hoạch xóa nợ học phí cho sinh viên đại học của chính quyền Tổng thống Biden, họ cho rằng chính sách này làm xấu thêm tình hình lạm phát.

Đảng Dân chủ đang cố gắng khắc phục sự bất bình sâu sắc của cử tri đối với cả đường hướng của quốc gia lẫn nền kinh tế, đồng thời thể hiện sự sẵn sàng bảo vệ quyền phá thai và quyền bầu cử. 

Họ cho rằng nhiều yếu tố tác động đến lạm phát chứ không chỉ là các chính sách của chính phủ, trong đó bao gồm nhu cầu chi tiêu rất lớn sau đại dịch COVID-19, chuỗi cung ứng đang gặp khó khăn, và cuộc chiến tại Ukraine đã làm cho giá nhiên liệu và hàng hóa tăng cao.

Đảng Cộng hòa có làm nên chuyện?

Tuy nhiên, đảng Dân chủ đang mất ưu thế hiện nay khi các cuộc khảo sát, được thực hiện khoảng hai tuần trước ngày bầu cử, cho thấy vấn đề về quyền phá thai đã trở nên ít quan trọng hơn với các cử tri so với thời điểm tháng 6-2022, khi Tòa án Tối cao Mỹ tuyên bố chấm dứt quyền phá thai được bảo vệ theo hiến pháp liên bang.

Các dự báo mới nhất từ hai tổ chức chuyên phân tích ý kiến cử tri là Politico và FiveThirtyEight cho thấy đảng Cộng hòa có nhiều khả năng giành được Hạ viện, trong khi cuộc cạnh tranh giành ghế ở Thượng viện đang rất sít sao.

Hiện nay, đảng Dân chủ đang lo lắng khi thông điệp của đảng Cộng hòa về kinh tế và tội phạm đang thu hút số lượng lớn cử tri nam giới da màu và gốc Mỹ Latin. 

Điều này làm mất hy vọng của đảng Dân chủ trong việc giữ các ghế thượng nghị sĩ ở hai bang Nevada và Georgia. Do đó, khả năng đảng Cộng hòa chiếm đa số luôn cả ở Thượng viện là có thể xảy ra.

Tuy nhiên, ngay cả chỉ với sự kiểm soát của đảng Cộng hòa đối với một trong hai viện Quốc hội Mỹ thôi cũng sẽ đủ để gây khó cho hầu hết các đạo luật mà Tổng thống Biden và các thành viên khác của Đảng Dân chủ muốn ban hành và thúc đẩy. 

Do đó, mặc dù tên của Tổng thống Joe Biden không có trên các lá phiếu bầu Quốc hội Mỹ nhưng kỳ bầu cử giữa kỳ năm nay sẽ là cơ hội để cử tri đưa ra phán quyết về nhiệm kỳ tổng thống.

Ông Biden lo lắng

Tổng thống Mỹ Joe Biden nói với báo giới trước khi lên Không lực 1 ngày 4-11 để tới Chicago trong chuyến vận động tranh cử cho Đảng Dân chủ trước thềm bầu cử giữa kỳ - Ảnh: Reuters

Trong một sự kiện vận động tranh cử ở Chicago vào ngày thứ sáu (4-11), Tổng thống Joe Biden đã bày tỏ sự bi quan về tương lai chương trình nghị sự của đảng Dân chủ trong hai năm tới nếu đảng này mất thế đa số trong Quốc hội: "Nếu chúng ta mất Hạ viện và Thượng viện, đó sẽ là hai năm kinh khủng".

Mặc dù Tổng thống Biden tuyên bố "Tin tốt là tôi sẽ có quyền phủ quyết", với hàm ý nhấn mạnh về quyền phủ quyết của tổng thống đối với các dự luật từ Quốc hội chuyển lên, nhưng ý nghĩa của cuộc bầu cử giữa kỳ còn xa hơn nữa khi nó liên quan triển vọng cho việc tái tranh cử tổng thống của ông Biden trong hai năm tới.

Giá dầu và bầu cử Mỹ giữa kỳ

TTO - Việc nhóm OPEC+ cắt giảm sản lượng từ tháng 11, ngay trước bầu cử giữa kỳ ở Mỹ, được ví như "bất ngờ tháng 10" gây khó khăn cho kế hoạch giữ chắc lưỡng viện quốc hội của Đảng Dân chủ.