Phóng to

Người biểu tình bỏ chạy khỏi đạn hơi cay của cảnh sát trên đoạn đường có ghi dòng chữ “Morsi, hãy ra đi” ở quảng trường Tahrir, Cairo (Ai Cập) ngày 25-11 - Ảnh: Reuters

Người dân nước này, sau khi lật đổ tổng thống Mubarak vào tháng 2-2011, nay lại xuống đường chống Tổng thống Hồi giáo Mohamed Morsi, người lên nắm quyền trong phong trào “Mùa xuân Ả Rập”.

Lý do, như Mohamed Al-Gamal, một người biểu tình trên quảng trường Tahrir, nói: “Mong muốn của chúng tôi không phải là thay thế một nhà độc tài này bằng một nhà độc tài khác”. Ông Mohamed ElBaradei, cựu giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế của Liên Hiệp Quốc, đã lên án Tổng thống Morsi “đang tự phong là một pharaon mới”.

Cùng lúc với tiếng nói trên đường phố, Hội đồng công tố tối cao của Ai Cập ngày 24-11 đã lên tiếng tố cáo sắc lệnh trao quyền tuyệt đối cho tổng thống và tuyên bố đó là “một cuộc tấn công chưa từng có chống lại sự độc lập của tư pháp và quyền xét xử”.

Trong một thông cáo đưa ra, hội đồng cũng kêu gọi “tổng thống thu hồi sắc lệnh này do vi phạm đến quyền tư pháp”. Câu lạc bộ các thẩm phán cũng kêu gọi các thẩm phán trên toàn quốc đình công để buộc tổng thống lùi bước. Sameh Achour, lãnh đạo nghiệp đoàn các luật sư, tuyên bố “đây là một cuộc đảo chính chống lại tính hợp pháp” và kêu gọi người dân Ai Cập biểu tình ở tất cả các quảng trường trên toàn quốc, bởi “ông Morsi đang đưa đất nước vào một hỏa ngục chính trị”.

Hamdeen Sabbahi, lãnh đạo Phong trào bình dân thuộc cánh tả, đảng về thứ ba trong cuộc bầu cử tổng thống Ai Cập, cũng kêu gọi “tất cả các lực lượng cách mạng” biểu tình rầm rộ vào ngày 26-11 để yêu cầu Tổng thống Morsi rút lại các quyết định của mình.

Phóng to

Tổng thống Mohamed Morsi tuyên bố trước những người ủng hộ mình ngày 23-11- Ảnh: AFP

Là tổng thống dân sự và Hồi giáo đầu tiên được bầu lên vào tháng 6-2012 ở một đất nước đông dân nhất trong thế giới Ả Rập, ông Mohamed Morsi trong “một tuyên bố mang tính hiến pháp” đã tự cho mình quyền “đưa ra mọi quyết định hay biện pháp để bảo vệ cuộc cách mạng” năm 2011.

Theo tuyên bố này, “các tuyên bố, quyết định và đạo luật do tổng thống đưa ra là mang tính chung cuộc và không có thể chống lại” cho đến khi có một hiến pháp mới được dự kiến hoàn thành vào tháng 2 năm tới.

Bằng cách này, ông Morsi đã thâu tóm quyền hành pháp và lập pháp (hạ viện đã bị giải thể vào tháng 6). Tiếp tục củng cố quyền lực của mình, Tổng thống Morsi đã lần lượt cách chức công tố viên trưởng Abdel Meguid Mahmoud được bổ nhiệm dưới thời ông Mubarak và đưa ông Talaat Ibrahim Abdallah lên thay thế.

Ông Morsi cũng quyết định không một cơ quan tư pháp nào có quyền giải thể ủy ban soạn thảo hiến pháp mới, cũng như tước bỏ quyền của tòa án hiến pháp là không được xem xét bất cứ kiến nghị nào liên quan đến thành phần của ủy ban này mà đa số là người Hồi giáo.

Trước diễn biến này, ngày 23-11 Mỹ đã lên tiếng cho rằng việc củng cố quyền lực của Tổng thống Morsi “đã gây nên những lo ngại” và kêu gọi các đảng phái khác cùng giải quyết xung đột này “bằng con đường hòa bình và thông qua đối thoại dân chủ”.

Nhắc lại “một trong những khát vọng của cuộc cách mạng là đảm bảo quyền lực không thể được tập trung quá đáng vào tay của một người hoặc một tổ chức”, Mỹ cho rằng cần thông qua “một hiến pháp trong đó bao gồm những đối trọng cho quyền lực, tôn trọng các quyền tự do cơ bản và quyền cá nhân, phù hợp với những cam kết quốc tế của Ai Cập”.

Năm 2003, với “sự thức tỉnh chính trị” như báo chí Pháp mô tả lúc ấy, người dân Pháp đã xuống đường để ngăn chặn đảng cực hữu của ông Le Pen có thể giành thắng lợi trong cuộc bầu cử tổng thống. Khắp nước Pháp lúc ấy đã nổ ra các cuộc biểu tình với khẩu hiệu đấu tranh cho “quyền con người, chứ không phải quyền của một người”.