Những cái chết đau lòng

Phóng to

Cây lá ngón mọc nhiều ở bản Cá Nọi, xã Pù Nhi, Mường Lát (Thanh Hóa)

Được biết, tiếng của đồng bào dân tộc Mông gọi cây lá ngón là "cua tùa nhủ" - có ý nghĩa là loại cây có chất cực độc, phá hủy đường ruột rất nhanh. Cây lá ngón là loại cây dây leo, có lá giống lá sắn dây nhưng không có lông, mặt lá trơn, xanh biếc; thường sống ở vùng khí hậu nóng ít, lạnh nhiều. Ở Mường Lát lá này sống tập trung trên các thung lũng thuộc các bản như Pá Hộc, Cá Nọi, Pù Quăn, Pù Ngùa... của xã Pù Nhi và một số bản ở xã Trung Lý, Mường Lý, Nhi Sơn.

Là người dân tộc Mông, ông Lầu Minh Pó - trưởng Ban tổ chức Huyện ủy Mường Lát - hiểu rõ tâm lý, tình cảm, đời sống nội tâm của đồng bào dân tộc Mông nói chung và phụ nữ dân tộc này nói riêng. Ông Pó cho biết: "Người phụ nữ dân tộc Mông thường sống kín đáo, khép mình, ít học nên mỗi khi giận chồng hoặc giận người nhà bên chồng; con gái lúc đang yêu giận dỗi người yêu; hay lúc buồn chán, bế tắc trước cuộc sống thường không tâm sự, chia sẻ với người khác. Từ chỗ bế tắc, cùng quẫn mà người thân có khi không hay biết, phụ nữ, thiếu nữ Mông thường tìm đến lá ngón để tự tử. Đồng bào còn có quan niệm rất lạc hậu, cực đoan là cứ ăn lá ngón, tự tử để chết đi rồi mới được nhìn chồng, nhìn người yêu đau khổ...".

Với ánh mắt buồn hiu, ông Lầu Minh Pó kể: "Trong năm 2007 và 2008, tình trạng đồng bào dân tộc Mông ở các xã Trung Lý, Mường Lý, Pù Nhi và xã Nhi Sơn (mới thành lập) của Mường Lát tử tự bằng lá ngón đáng báo động, với mỗi năm lên tới hơn 10 vụ.

Đến nay nhiều người vẫn còn đau lòng sau vụ tự tử bằng lá ngón của con trai và con dâu của một cán bộ Phòng giáo dục - đào tạo huyện xảy ra vào đầu năm 2008. Người con dâu đang học lớp 9 Trường THCS Pù Nhi (xã Pù Nhi) chỉ vì giận chồng khi chồng gặp lại bạn gái ngày xưa trong dịp đầu xuân mà đã tìm đến lá ngón quyên sinh. Nhớ thương vợ khôn nguôi, gần một tháng sau, người chồng(đang học lớp 10 trường huyện) để lại bức thư tuyệt mệnh cho gia đình, rồi trốn lên núi ăn lá ngón để chết theo vợ mặc dù gia đình đã hết lời can ngăn và cảnh giác.

Hoặc một vụ chết thương tâm, đau lòng nữa - đó là cái chết của vợ phó chủ tịch UBND xã Nhi Sơn. Chỉ vì giận chồng về chuyện tình cảm mà người vợ đã tìm đến lá ngón tự tử vào cuối năm 2008, để lại hai đứa con thơ dại...".

Phóng to

Cây lá ngón mọc nhiều ở bản Cá Nọi, xã Pù Nhi, Mường Lát (Thanh Hóa)

Theo ông Lầu Gia Pó, chủ tịch UBND xã Pù Nhi - nơi xảy ra khá nhiều vụ ăn lá ngón tự tử, cho biết: "Nguyên nhân dẫn đến việc các chị em phụ nữ và các chàng trai, thiếu nữ dân tộc Mông tìm đến lá ngón để tự tử là do giận chồng, giận người yêu, giận người nhà bên chồng, hoặc có những khúc mắc về chuyện tình cảm... Vì vậy, theo quan sát của chúng tôi, hầu hết các vụ tự tử bằng lá ngón thường xảy ra vào mùa xuân - mùa đồng bào nghỉ làm nương rẫy, các đôi uyên ương tìm đến với nhau. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền về kiến thức gia đình, hạnh phúc gia đình, luật bình đẳng giới cho chị em phụ nữ dân tộc Mông trên địa bàn còn nhiều hạn chế, do phần lớn chị em không biết tiếng phổ thông, hoặc có sự khác biệt về tâm lý, tập quán...".

Ngăn chặn những cái chết thương tâm

Phóng to

Chị Thao Thị Mỵ (ở bản Hua Pù, xã Pù Nhi, Mường Lát) ăn lá ngón tự tử, vừa được cứu sống và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát

Anh Lầu Mai Dơ khẳng định: "Để ngăn chặn tình trạng đồng bào dân tộc Mông ăn lá ngón tự tử, ngành y tế và các đoàn thể ở huyện Mường Lát cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền những kiến thức về gia đình, hạnh phúc gia đình, luật bình đẳng giới đến mọi người, nhất là cho chị em phụ nữ đã lập gia đình; các chàng trai, thiếu nữ đến tuổi kết hôn...

Bên cạnh đó, các tổ chức đoàn thanh niên ở cơ sở cần phát động phong trào diệt cây lá ngón, đồng thời thành lập các câu lạc bộ "tiền hôn nhân" và "hôn nhân" để chị em phụ nữ dân tộc Mông có nơi sinh hoạt, trao đổi kinh nghiệm về xây dựng hạnh phúc gia đình, chia sẻ những khó khăn, tâm sự của mình với các bạn đồng giới. Từ đó mới có thể từng bước ngăn chặn được những cái chết đau lòng, cực đoan từ lá ngón".

Ông Ngô Kim Dũng- giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát - khuyến cáo: "Triệu chứng của nạn nhân ăn lá ngón là suy hô hấp, trụy mạch, hôn mê sâu và bục đường ruột rất nhanh, dẫn đến tử vong. Vì vậy, phần lớn các ca ăn lá ngón tự tử, khi phát hiện sớm cần phải đưa đến bệnh viện cứu chữa kịp thời thì mới có thể cứu sống:.

Ngoài ra, đồng bào dân tộc Mông cũng có bài thuốc cổ truyền giải độc cho các nạn nhân ăn lá ngón là cho uống nước tiểu, hoặc dầu hỏa để nạn nhân nôn hết lá ngón ra ngoài; sau đó nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu, hồi sức.

Còn ông Lầu Minh Pó đêm nào bên cạnh vợ cũng thủ thỉ: "Mẹ sắp nhỏ đừng tin vào chuyện ăn lá ngón mà chết cũng như con cá đi từ mó nước này sang mó nước khác để nhìn thấy tôi đau khổ. Chết là mất vĩnh viễn, để lại nỗi đau khổ cho chồng, con và những người thân đấy, nên vợ đừng ăn lá ngón nhé..."!