Everest, đỉnh núi cao nhất Trái đất được mệnh danh là "nóc nhà thế giới", được biết là đang cao thêm mỗi năm. Năm 2020, chiều cao của nó đã được điều chỉnh tăng gần 1m, lên 8.848,86m.

Trước đây, sự phát triển chiều cao của nó được cho là do sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo, nhưng lý thuyết này không giải thích được tại sao Everest lại cao bất thường so với các đỉnh núi khác trong dãy Himalaya. Nó cao hơn 250m so với đỉnh núi cao thứ hai ở đây là K2.

Hiện nay, các nhà nghiên cứu từ University College London (UCL) phát hiện ra rằng sự xói mòn từ một mạng lưới sông cách Everest khoảng 75km có thể góp phần "đẩy" Everest cao lên.

Sự xói mòn này đang tạo ra một hiện tượng có vẻ nghịch lý được gọi là sự nâng lên, xảy ra khi một phần của lớp vỏ Trái đất mất khối lượng và sau đó "trôi" lên trên do áp suất mạnh từ lớp phủ lỏng nóng bên dưới.

Quá trình này không diễn ra nhanh chóng. Các nhà khoa học ước tính Everest đã cao thêm từ 15 - 50m trong 89.000 năm qua. Nhưng vẫn có thể đo được bằng công nghệ hiện đại, theo nghiên cứu được công bố hôm 30-9 trên tạp chí Nature Geoscience.

"Chúng ta có thể thấy Everest cao thêm khoảng 2mm mỗi năm bằng cách sử dụng các thiết bị GPS và giờ chúng ta đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân thúc đẩy quá trình này", Matthew Fox, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.

Con số 2mm nghe tưởng nhỏ, nhưng theo khung thời gian địa chất, nó có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể.

Trong trường hợp của Everest, quá trình này dường như đã tăng tốc trong 89.000 năm qua kể từ khi sông Arun gần đó hợp nhất với sông Kosi liền kề.

Các nhà khoa học giải thích sự hợp nhất của hai con sông đã khiến nước chảy qua sông Kosi nhiều hơn và đẩy nhanh quá trình xói mòn. Khi đất bị cuốn trôi ngày càng nhiều, nó dần dần kích hoạt tốc độ nâng cao của Everest, đẩy đỉnh núi lên cao hơn nữa.

"Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy khi hệ thống sông gần đó sâu hơn, nó khiến ngọn núi nhô lên cao hơn", theo đồng tác giả nghiên cứu Adam Smith.

Các nhà khoa học cho biết hiện tượng này cũng đang ảnh hưởng đến các đỉnh núi Lhotse và Makalu lân cận. Đây là hai đỉnh núi cao thứ tư và thứ năm trên thế giới.

Một số nhà địa chất không tham gia vào nghiên cứu cho biết lý thuyết này có thể xảy ra nhưng vẫn còn nhiều điều trong nghiên cứu chưa chắc chắn. Dù vậy, nghiên cứu này đã "thể hiện một cái nhìn sâu sắc thú vị", theo giáo sư Hugh Sinclair thuộc khoa khoa học Trái đất tại Đại học Edinburgh.

Phát hiện núi lửa 'khủng' hơn Everest trên sao Hỏa

Các nhà khoa học vừa phát hiện một ngọn núi lửa hình khiên khổng lồ cao hơn đỉnh Everest trên sao Hỏa. Nó rộng 450km, gấp ba lần đảo Hawaii.