Các nhà khoa học đoạt giải Nobel vật lý 2019 - Ảnh: Nobelprize

Một nửa giải thưởng được chia cho nhà khoa học người Mỹ gốc Canada James Peebles về "các khám phá lý thuyết về vũ trụ học vật lý" và nửa còn lại thuộc về hai khoa học gia người Thụy Sĩ Michel Mayor và Didier Queloz vì đã "phát hiện ra một ngoại hành tinh có quỹ đạo quay quanh một ngôi sao giống mặt trời".

Trong thông báo trao giải ngày 8-10, Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển cho biết "khung lý thuyết được James Peebles phát triển trong hơn hai thập kỷ, đã trở thành nền tảng cho sự hiểu biết hiện đại của chúng ta về lịch sử vũ trụ, từ Big Bang cho đến ngày nay".

Trong khi đó, vào năm 1995, Michel Mayor và Didier Queloz đã phát hiện ra hành tinh đầu tiên bên ngoài Hệ mặt trời, một ngoại hành tinh, quay quanh một ngôi sao kiểu mặt trời, 51 Pegasi.

Ông Mayor là người đầu tiên tìm ra hành tinh ngoài Hệ mặt trời 51 Pegasi. Khám phá của ông đã tác động đến lý thuyết hình thành các hệ hành tinh và mở ra hướng nghiên cứu mới trong thiên văn hiện đại. 

Nhà khoa học này đã được trao nhiều giải thưởng quốc tế trong sự nghiệp nghiên cứu của mình và được nhiều đại học danh tiếng trên thế giới trao bằng giáo sư danh dự.

Buổi công bố giải Nobel vật lý 2019 tại Stockholm, Thụy Điển ngày 8-10 - Ảnh: REUTERS

Năm 2018, Giải Nobel vật lý được chia đôi cho những người tạo nên hai "phát minh đột phá trong lĩnh vực vật lý laser". Hai nhà vật lý Gérard Mourou (người Pháp) và Donna Strickland (người Canada) nhận một nửa giải thưởng trị giá 1 triệu USD, trong khi nửa còn lại được trao cho nhà khoa học người Mỹ Arthur Ashkin.

Bà Strickland là phụ nữ đầu tiên đoạt giải Nobel vật lý trong 55 năm qua, kể từ khi bà Maria Goeppert-Mayer được vinh danh với công trình cấu trúc vỏ hạt nhân năm 1963.

"Các phát minh năm nay (2018) đã cách mạng hóa ngành vật lý laser. Các vật thể cực nhỏ và các quá trình có tốc độ cực nhanh giờ đây đã có thể được quan sát theo cách mới. Những công cụ cực kỳ chính xác đã mở ra nhiều lĩnh vực nghiên cứu chưa được khai phá trước đó, và vô số ứng dụng công nghiệp và y khoa" - Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đánh giá về giải thưởng năm ngoái.

Giải Nobel vật lý ra đời năm 1901 và đến nay đã được trao 112 lần cho 209 học giả và nhóm nghiên cứu trên thế giới, trong đó người duy nhất hai lần nhận giải thưởng danh giá này là John Bardeen, theo Nobel Prize.

Trong tuần này, giải Nobel công bố bắt từ giải y sinh vào hôm nay 7-10 và tiếp theo lần lượt là các giải vật lý, hóa học, văn chương, hòa bình, trong khi giải kinh tế sẽ có tên người chiến thắng vào ngày 14-10. 

Riêng giải Nobel văn học, Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển năm nay sẽ trao "bù" giải năm 2018 bị hoãn. 

Nobel y sinh 2019 vinh danh khám phá về tế bào

TTO - Ủy ban Nobel của Viện Karolinska (Thụy Điển) trao giải Nobel 2019 cho ba nhà khoa học khám phá ra cách tế bào cảm nhận lượng oxy và thích ứng với điều đó.