Trong tuyên bố chiều 5-10 (giờ địa phương), Viện hàn lâm Khoa học Thụy Điển công bố giải Nobel Văn chương 2023, tôn vinh nhà văn, nhà viết kịch người Na Uy Jon Fosse.

Theo Hãng tin AFP, ông Jon Fosse là tác giả của những vở kịch được dàn dựng rộng rãi nhất so với bất kỳ nhà viết kịch đương đại nào ở châu Âu.

"Jon Fosse kết hợp giữa ngôn ngữ và nền tảng Na Uy trong con người ông với các kỹ thuật nghệ thuật theo chủ nghĩa hiện đại", Hãng tin Reuters dẫn lời thành viên Viện hàn lâm Khoa học Thụy Điển Anders Olsson cho biết.

Khi hay mình nhận giải, ông Fosse nói ông "choáng ngợp và có phần sợ hãi": "Tôi coi đây là một giải thưởng trao cho văn chương, thứ văn chương có mục đích đầu tiên và quan trọng nhất là trở thành văn chương, chứ không phải thành những thứ khác".

Ông Jon Fosse sinh năm 1959 tại Haugesund, nằm ở bờ biển phía tây Na Uy. Sự nghiệp đồ sộ của ông là các tác phẩm viết bằng tiếng Nynorsk với nhiều thể loại, bao gồm vô số vở kịch, tiểu thuyết, tuyển tập thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi và các bản dịch.

Mặc dù ngày nay Jon Fosse là một trong những nhà viết kịch có tác phẩm được biểu diễn rộng rãi nhất trên thế giới, những áng văn xuôi của ông cũng ngày càng được công nhận.

Cuốn tiểu thuyết đầu tay Raudt, svart (1983) của ông, vừa nổi loạn vừa thô sơ về mặt cảm xúc, đề cập đến vấn đề tự tử và, theo nhiều cách, đã tạo tiền đề cho tác phẩm sau này của ông.

Những tác phẩm nổi tiếng của ông bao gồm vở kịch Nokon kjem til å komme (1996; Someone is going to come, 2002), Namnet (1995; The Name, 2002), Dødsvariasjonar (2002; Death variations, 2004), Skuggar (2007)... và mới nhất có I svarte skogen inne (2023), Kvitleik (2023; A shining, 2023).

Về văn xuôi, ông cũng có những tác phẩm như tiểu thuyết Stengd gitar (1985), Morgon og kveld (2000; Morning and Evening, 2015), Trilogien (Trilogy, 2016), Andvake (2007), Olavs Draumar (2012) và Kveldsvævd (2014).

Ngoài ra, ông cũng có các tập thơ Engel med vatn i augene (1986), Dikt i samling (2021).

Được thành lập theo di chúc của nhà khoa học người Thụy Điển Alfred Nobel, các giải thưởng Nobel dành cho thành tựu về khoa học, văn học và hòa bình đã được trao từ năm 1901.

Giải Nobel được coi như đỉnh cao sự nghiệp trong các lĩnh vực này. Giải Nobel Văn chương trị giá 11 triệu crown Thụy Điển (khoảng 1 triệu USD).

Giải Nobel Kinh tế được Ngân hàng Trung ương Thụy Điển bổ sung sau này.

Bên cạnh giải Nobel Hòa bình, Nobel Văn chương thường gây chú ý và tranh cãi nhất, khiến các tác giả ít tên tuổi hơn trở thành tâm điểm chú ý trên toàn cầu cũng như nâng doanh số bán sách cho các ngôi sao văn học nổi tiếng.

Trong những năm qua, Nobel Văn chương đã chọn ra những người chiến thắng ngoài những tác giả truyền thống tiểu thuyết gia, trao giải cho các nhà soạn kịch, sử gia, triết gia và nhà thơ.

Thậm chí, giải Nobel Văn học 2016 tạo ra bước đột phá mới khi xướng tên ca sĩ kiêm nhạc sĩ Bob Dylan.

Giải Nobel Văn chương năm ngoái đã thuộc về một trong những tác giả được yêu thích nhất, Annie Ernaux, "vì lòng dũng cảm và sự nhạy bén" mà bà đã dùng để khám phá ra "gốc rễ, sự ghẻ lạnh và những hạn chế chung của ký ức cá nhân".

Bà là người phụ nữ Pháp đầu tiên giành được giải thưởng văn học danh giá nhất thế giới.

Nobel Văn chương 2022: Annie Ernaux - "Viết như một lưỡi dao"

TTCT - Nếu "các nhà văn không viết gì khác ngoài bản thân mình" như Marguerite Duras từng khẳng định, ngòi bút của Annie Ernaux không tìm kiếm gì khác ngoài cuộc đời của chính bà.