Khuôn khổ kế hoạch AEC gồm cả ba trụ cột kinh tế, chính trị - an ninh, và xã hội - văn hóa...

Nhiều thành viên ASEAN đang kêu gọi đoàn kết cao hơn trong khối để thống nhất giải quyết các vấn đề - Ảnh: Reuters

Câu hỏi đặt ra là: Trong những mục tiêu hành động đó gồm 229 mục, không rõ có bao nhiêu người, tập đoàn, công ty ở Việt Nam nắm rõ?

Tất nhiên, cũng có những đơn vị kinh tế đã đặt chân trong nền kinh tế ASEAN. Thế nhưng còn bao nhiêu đơn vị chưa chuẩn bị bước ra, thậm chí chuẩn bị đón làn sóng kinh tế ASEAN đổ vào cuối năm nay, mà đặc điểm thứ nhất là thành hình “một thị trường và cơ sở sản xuất duy nhất” hầu có thể biến ASEAN trở thành “một khu vực kinh tế có sức cạnh tranh cao, một khu vực phát triển kinh tế công bằng và một khu vực hội nhập trọn vẹn vào nền kinh tế thế giới”.

Có bao nhiêu đơn vị kinh tế hiện đáp ứng các mời gọi của AEC?

Hi vọng càng nhiều càng tốt. Do lẽ nếu không sẽ là hụt chuyến tàu. Xuất phát điểm trễ hơn đã là một bất lợi “tự nhiên”, mà nếu cuối năm nay cũng chấp nhận có bước xuất phát chậm hơn thiên hạ sẽ chính là tự gạt ra khỏi chuyến tàu thịnh vượng chung mà các nước ASEAN đang rủ nhau leo lên từ cuối năm nay.

Muốn được như thế, nhất định sẽ phải bớt những “đặc thù Việt Nam” mà tăng thêm những tiến bộ chung mang giá trị ASEAN, để có thể đứng vững trước làn sóng ASEAN (từ đầu tư, sản phẩm đến nhân lực...) đổ vào, và sau đó cùng ASEAN chen trong thị trường thế giới.

Để bớt những “đặc thù Việt Nam” sẽ phải bỏ đi những tập quán mang tính độc quyền, mà ví dụ rõ nhất là độc quyền sản xuất và phân phối điện hay dầu hỏa, sẽ không thể đợi Nhà nước tái cơ cấu mà phải tự cải tổ... vì chính sự sống còn của bản thân từng đơn vị kinh tế và của cả nền kinh tế.

Nhìn sang một nước có nền kinh tế tạm xem ngang với Việt Nam nhưng lại đang thụ hưởng một số mặt khác Việt Nam, đi trước Việt Nam là Philippines. Trong một bài viết đăng trên tờ The Philippine Star ngày 3-8, một nhà báo Philippines đã viết về nhiệm vụ “rượt đuổi” của đất nước mình như sau:

“Tôi đã trải qua cả đời để xem đất nước chúng ta lần hồi bị bỏ lại sau các nước láng giềng của chúng ta. Có một thời chúng ta từng là trung tâm học thuật của khu vực. Chúng ta là nước có hãng hàng không và sân bay hiện đại đầu tiên của khu vực (vào thời điểm đó). Chúng ta từng có những chỉ số phát triển con người tốt nhất...

Suốt nửa sau của thế kỷ trước, chúng ta đã thấy các láng giềng chúng ta qua mặt chúng ta, từng nước một. Từ số các thành viên sáng lập ASEAN, Singapore tí hon đã chạy nước rút đầu tiên dẫn đầu, tiếp theo sau là Malaysia, Thái Lan - nơi mà cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 đã khởi đầu, cũng đã bỏ chúng ta ở phía sau sau khi phục hồi và cho dù chúng ta có là nước bị lây lan ít nhất trong cuộc khủng hoảng đó.

Ngay cả Indonesia mà vào năm 1998 đã bị rúng động bởi các cuộc bạo động đẫm máu dẫn đến sự sụp đổ của Suharto rồi kế đó là giai đoạn siêu lạm phát, cũng đang dẫn trước chúng ta”.

Nhà báo này tự hỏi và trả lời: “Điều gì đã xảy ra cho đất nước chúng ta? Trong trường hợp chúng ta, quyền lực đã được sử dụng cho những mục tiêu cá nhân, làm tăng thế lực và tài sản của 0,001% dân số. Khi của cải không được san sẻ, đất nước sẽ cắm đầu xuống hỏa ngục. Người Philippines bỏ xứ ra nước ngoài kiếm sống. Một số giáo viên của chúng ta thà ra nước ngoài chùi nhà vệ sinh còn hơn đeo đuổi nghề của mình trong nước. Quyền lực chính trị lẽ ra phải là động cơ sức mạnh cho đất nước...”.