Hình ảnh mô phỏng trận đánh trên sông Bạch Đằng do Ngô Quyền chỉ huy - Ảnh tư liệu

Mùa xuân độc lập đầu tiên của dân tộc

Năm 931, Dương Đình Nghệ đánh đuổi quân Nam Hán, giành quyền tự chủ cho người Việt sau gần 1.000 năm bị đô hộ rồi tự xưng là Tiết độ sứ.

Năm 937, Dương Đình Nghệ bị Kiều Công Tiễn giết hại nhằm cướp ngôi Tiết độ sứ.

Trong quyển Việt Nam Sử Lược, học giả Trần Trọng Kim viết: "Ngô Quyền là người làng Đường Lâm, cùng một làng với Phùng Hưng ngày trước (huyện Phú Thọ, tỉnh Sơn Tây), làm quan với Dương Đình Nghệ. 

Dương Đình Nghệ thấy người có tài trí mới gả con gái cho, và phong cho vào giữ Ái Châu (Thanh Hóa). Khi được tin Kiều Công Tiễn đã giết mất Dương Đình Nghệ, Ngô Quyền liền đem quân ra đánh.

Kiều Công Tiễn cho sang cầu cứu ở bên Nam Hán. Hán chủ nhân dịp cho thái tử là Hoằng Thao đưa quân đi trước, mình tự dẫn quân đi tiếp ứng.

Khi quân Hoằng Thao vào gần đến sông Bạch Đằng, thì bên này Ngô Quyền đã giết được Kiều Công Tiễn, rồi một mặt truyền lệnh cho quân sĩ phải hết sức phòng bị, một mặt sai người lấy gỗ cặp sắt nhọn, cắm ngầm ở dưới lòng sông Bạch Đằng, chờ đến lúc nước thủy triều lên cho quân ra khiêu chiến.

Quân Nam Hán đuổi theo, đến lúc nước xuống, Ngô Quyền hồi quân đánh ập lại, quân Nam Hán thua chạy, bao nhiêu thuyền mắc vào cọc gỗ thủng nát mất cả, người chết quá nửa, Hoằng Thao bị Ngô Quyền bắt được, đem về giết đi.

Hán chủ được tin ấy, khóa òa lên, rồi đem quân về Phiên Ngung, không dám sang quấy nhiễu nữa.

Ngô Quyền trong thì giết được nghịch thần, báo thù được cho chủ, ngoài thì phá được cường địch, bảo toàn được nước, thật là một người trung nghĩa lưu danh thiên cổ, mà cũng nhờ có tay Ngô Quyền, nước Nam ta mới cởi được ách Bắc thuộc hơn một nghìn năm, và mở đường cho Đinh, Lê, Lý, Trần, về sau này được tự chủ ở cõi Nam vậy".

Năm Kỷ Hợi (939), Ngô Quyền xưng vương, đóng đô ở Cổ Loa (nay thuộc Hà Nội), mở đầu triều đại nhà Ngô kéo dài đến năm 965.

Lê Lai cứu chúa

Lê Lợi trao áo và mũ cho Lê Lai ra phá vòng vây địch - Ảnh tư liệu

Mùa xuân năm Mậu Tuất (1418) đời vua Thành Tổ nhà Minh, niên hiệu Vĩnh Lạc thứ 16, Lê Lợi cùng với tướng là Lê Thạch và Lê Liễu khởi binh ở núi Lam Sơn, tự xưng là Bình Định Vương rồi truyền hịch đi gần xa kể tội nhà Minh để rõ mục đích của mình là khởi nghĩa đánh kẻ thù của đất nước.

Dẫu thuận lòng dân nhưng do thế giặc mạnh trong khi lực lượng còn mỏng, Lê Lợi phải thường xuyên lui về vùng núi Chí Linh, lấy thế hiểm trở của thiên nhiên để đối chọi với quân địch.

Theo sách Việt Nam Sử Lược: "Tháng 4 năm Kỷ Hợi 1419, Bình Định Vương đem quân ra đánh lấy đồn Nga Lạc (thuộc huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa) giết được tướng nhà Minh là Nguyễn Sao, nhưng quân của vương bấy giờ hãy còn ít nên lại phải lui về Chí Linh.

Quan nhà Minh biết rằng Chí Linh là chỗ Bình Định Vương lui tới, bèn đem binh đến vây đánh. Vương bị vây nguy cấp lắm, mới hỏi các tướng rằng có ai làm được như Kỷ Tín ngày trước chịu chết thay cho vua Hán Cao không?

Bấy giờ có ông Lê Lai liều mình vì nước, xin mặc thay áo ngự bào cưỡi voi ra trận đánh nhau với giặc. Quân nhà Minh tưởng là Bình Định Vương thật, xúm nhau lại vây đánh, bắt được giết đi rồi rút quân về Tây Đô.

Vương nhờ có ông Lê Lai bỏ mình ra cứu chúa mới trốn thoát được nạn lớn, rồi một mặt cho người sang Ai Lao cần cứu, một mặt thu nhặt tàn quân về đóng ở Lư Sơn (ở phía tây châu Quan Hóa).

Theo sách Khâm định Việt sử Thông giám cương mục - bộ chính sử của triều Nguyễn - sự kiện này diễn ra vào năm 1419, tuy nhiên một số sách khác như Đại Việt thông sử của Lê Quý Đôn lại viết Lê Lai cứu chúa vào năm Mậu Tuất 1418.

Cách mạng Cuba thành công

Cách mạng Cuba thành công năm 1959 mở ra một thời kỳ mới cho cục diện thế giới - Ảnh tư liệu

Bắt đầu từ năm 1953, phong trào 26 tháng 7 của Fidel Castro và các đồng minh tiến hành nổi dậy vũ trang nhằm chống lại chính phủ của Tổng thống Cuba Fulgencio Batista.

Theo sách giáo khoa lịch sử lớp 12 do Nhà xuất bản giáo dục xuất bản do GS Phan Ngọc Liên làm tổng chủ biên, chính quyền Batista xóa bỏ Hiến pháp tiến bộ (ban hành năm 1940), cấm đảng phái chính trị hoạt động, bắt giam và tàn sát nhiều người yêu nước.

Trong tình cảnh đó, nhân dân Cuba đã đứng lên đấu tranh chống chế độ độc tài, mở đầu bằng cuộc tấn công vào trại lính Moncada của 135 thanh niên yêu nước do Fidel Castro chỉ huy (26-7-1953).

Ngày 1-1-1959, cách mạng Cuba thành công và lập nên chính phủ xã hội chủ nghĩa cách mạng. Chiến thắng này có tác động lớn trong phạm vi quốc nội và quốc tế, qua đó tái định hình quan hệ của Cuba với Hoa Kỳ.

Nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của cách mạng Cuba, tháng 9-1961, Mỹ đề xướng tổ chức Liên minh vì tiến bộ để lôi kéo các nước Mỹ La tinh.

Nhưng từ các thập kỷ 60-70, phong trào đấu tranh chống Mỹ và chế độ độc tài thân Mỹ giành độc lập ở khu vực ngày càng phát triển và giành nhiều thắng lợi như ở Panama, Venezuela, Colombia, Nicaragua…

Ngày 20/1, tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (Hà Nội) đã khai mạc trưng bày chuyên đề “Di sản Văn hóa và Sâm Ngọc Linh Kon Tum - Báu vật đại ngàn”.