Có người lại ưa trộm cắp, thích phóng hỏa đốt nhà, muốn giết người hoặc từng cơn muốn gây cháy nổ...

Khi đề cập những người có thói quen và xung động kể trên, chúng tôi lưu ý phân biệt với những hành vi tương tự xuất hiện ở hai loại người khác.

Loại thứ nhất là những người bình thường, không rối loạn tâm thần. Khi họ có hành vi trộm cắp, giết người, đốt nhà, gây nổ... nói chung đó là hành vi phạm tội, họ hành động do động cơ cá nhân riêng và phải chịu sự trừng phạt của pháp luật.

Loại thứ hai là ở những người mắc bệnh rối loạn tâm thần nặng, ví dụ bệnh tâm thần phân liệt, hành vi của họ do hoang tưởng chi phối và ảo giác xui khiến, họ được miễn trách nhiệm hình sự.

Không kiểm soát nổi

Ở những người trung gian giữa người bình thường và người rối loạn tâm thần mà chúng tôi đề cập ở đây được tâm thần học gọi là “rối loạn thói quen và xung động”. Những người này có thói quen và xung động kỳ lạ mà bản thân họ không thể kiểm soát nổi.

Có nghĩa là họ không thể chống lại được một xung lực, một xu thế, một sự cám dỗ xuất phát từ bên trong họ như một bản năng. Nó được biểu hiện đặc trưng bởi các hành vi lặp đi lặp lại mà không có động cơ rõ rệt và thường làm hại đến quyền lợi của chính bản thân họ và những người xung quanh.

Dù với bất cứ hành vi đặc biệt nào như kể trên, hầu hết những người này đều bắt đầu bằng một sự căng thẳng, sau đó nó khơi gợi phải thực hiện một hành vi nhất định để trải nghiệm, cảm nhận một sự hài lòng, thú vị, thỏa mãn cơn khao khát khi hành động.

Thông thường, con người chúng ta luôn có những ham muốn, những khao khát. Nhưng khi những ham muốn không phù hợp, không được xã hội chấp nhận thì chúng ta có lý trí và có khả năng chế ngự để nó không biểu hiện thành hành vi.

Trong khi ở những người không có khả năng kiểm soát xung động này, xung động đã xâm chiếm lý trí, chế ngự hành vi của cá nhân con người đó.

Khó biết trước

Cách đây khá lâu, tại thị xã (nay là thành phố) Long Xuyên, tỉnh An Giang xảy ra một vụ việc gây chấn động dư luận. Đó là hiện tượng có một số người nữ đi xe đạp hoặc xe máy một mình qua nơi vắng vẻ thì bị đâm bằng dao gây tổn thương.

Nhiều vụ việc xảy ra như vậy nhưng không bắt được thủ phạm. Thời gian đó, báo chí đã đăng tải tin và có báo đặt tựa đề “Kẻ sát thủ vô hình”. Vụ việc cũng gây hoang mang trong dân chúng.

Cuối cùng, người ta cũng bắt được thủ phạm. Thật bất ngờ và ngạc nhiên, thủ phạm chỉ là một cậu bé mới 14, 15 tuổi, một trẻ vị thành niên. Cậu bé đã được đưa đi giám định pháp y tâm thần.

Theo cậu kể lại: “Cháu thỉnh thoảng lại xuất hiện ham muốn đâm người con gái bất kỳ đi trên đường. Người cháu thường chọn để gây án là đàn bà, con gái. Cháu thủ sẵn dao nhọn và rình nơi nào vắng người. Nếu thấy người con gái nào đi một mình là cháu hành động. Cháu lao ra khỏi nơi ẩn nấp, đâm người ta rồi chạy trốn.

Cháu thường chạy về nhà, cất dao và nhiều khi kịp quay trở lại nơi đã đâm người để xem mọi người cấp cứu cho nạn nhân như thế nào. Mặc dù cháu có mặt ở đó nhưng không ai biết chính cháu đã đâm người. Sau mỗi lần đâm một người bị thương, cháu lại khắc dấu lên cán dao để đánh dấu số lần mình đã hành động. Cháu đã đâm được tám người”.

Cơ quan giám định đã xác nhận thủ phạm không mắc bệnh rối loạn tâm thần. Đồng thời, nạn nhân đều là những người xa lạ, không thù oán gì với thủ phạm. Hành vi đâm người của thủ phạm hoàn toàn không có động cơ rõ rệt mà chỉ để thỏa mãn một xung lực từ nội tâm: thích đâm người.

Ở cậu bé này cũng khác một số trường hợp giết người dã man mà đối tượng bị giết thường rất giống nhau như trong một số bộ phim. Kẻ giết người trong phim thường vì trả mối thù sâu sắc trong cuộc đời họ như “trả thù đời” một cách bệnh hoạn.

Trở lại vấn đề, sống xung quanh ta có thể có người rối loạn xung động giết người, chúng ta khó có thể biết trước để đề phòng. Khi có hành vi giết người rồi, họ có thể được giám định và trường hợp như họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự.

Tuy nhiên, dù sao họ vẫn có chữ “rối loạn” nên hành vi tội phạm của họ được chiếu cố một phần khi tòa án xét xử. Mức độ chiếu cố tùy theo đề xuất của các nhà chuyên môn và trên hết là tùy tòa án phán quyết.