Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình

Sinh năm 1975. Thời điểm của “mùa xuân đầu tiên, mùa bình thường, mùa vui”, thời điểm của “người biết quê người, người biết thương người, người biết yêu người”. Như Văn Cao nói với con khi viết “Mùa xuân đầu tiên”: “Cha viết bài nầy mừng đất nước thống nhất, nhân dân mình đoàn tụ”.

Sinh năm 1975. Một thế hệ mới sinh ra, thế hệ may mắn không còn phải chứng kiến, trải qua chiến tranh trên dải dài đất nước, được thừa hưởng hòa bình, thống nhất. Nhưng họ cũng là thế hệ có tuổi thơ phải trải nghiệm những thiếu thốn, nhọc nhằn, song mở ra một cơ hội lớn đi tới cùng đất nước hòa bình.

Sinh năm 1975. 46 tuổi, thế hệ ấy hôm nay vẫn đang bừng bừng sức sống - làm việc - xây dựng - cống hiến, sự nghiệp đã đủ vững, đường đi đã đủ dài, suy nghiệm đã đủ sâu, và đã đủ hiểu những giấc mơ thành bại.

46 năm sau hòa bình, Tuổi Trẻ ghi lại những câu chuyện của những người sinh năm 1975.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 1.

Cuộc sống trong hòa bình hẳn nhiên hạnh phúc gấp bội chiến tranh. Đầy đủ và thuận tiện vừa là một cái bẫy nhưng chẳng phải là điều mà bao nhiêu thế hệ đã hi sinh để giành lấy hay sao. Các con hãy cứ giong buồm, nổ máy, gắn thêm động cơ, rồi đi đến bất cứ nơi nào các con muốn. Nhưng trước khi ra khơi, làm ơn chuẩn bị bộ neo cho xịn vào.

Tên Gia Hòa của tôi ngoài ý nghĩa chiết tự của nó thì bà con dòng họ đều hiểu đó là sự kết nối của làng Gia Bình bên nội và làng An Hòa bên ngoại mà ra. Thế nhưng, từ khi sinh ra đến năm 17 tuổi thì tất cả gia đình, bạn bè và cả thầy cô đều gọi tôi là Bồ Câu, cái tên ba đặt cho tôi ở nhà.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 2.

Ba kể những ngày 30-4-1975 cả nhà đang ở Sài Gòn. Thông tin dồn dập, súng bắn ì đùng nên mẹ tôi... nín lại. Đợi 13 ngày sau cho thật sự ổn định mới sinh cho an toàn. Là nói cho vui chứ chuyện sinh đẻ làm sao mà nín được.

Những ngày ấy quả là đáng nhớ. Một dấu mốc lịch sử của đất nước và sự ra đời của đứa con gái đầu lòng, ba tôi đã không suy nghĩ nhiều khi đặt tên cho tôi. Tôi vẫn luôn thầm cảm ơn ba đã cho mình một cái tên Bồ Câu vừa ý nghĩa lại dễ thương.

Hôm nay ngồi gõ những dòng này, chợt nghĩ tên Bồ Câu quả thực rất phù hợp cho cô bé học trò, còn bây giờ, gọi người phụ nữ 46 tuổi là Bồ Câu thì quả thật có chút trớ trêu.

Vài người bạn sau này khi biết tôi có cái tên Bồ Câu thì đã xác định được chính xác năm sinh. Chuyện giấu tuổi của một người phụ nữ trung niên như tôi xem ra thật khó.

Có lần tôi ngồi điểm lại tên của những anh em trong dòng họ. Nếu như trước 1975, anh chị tôi hầu hết đều sở hữu những cái tên nghiêm ngắn, những cái tên chuyên chở ước mong của cha mẹ.

Vài người có tên ở nhà thì phải giấu biệt khi đi học vì thường là nó rất xấu. Tuy nhiên kể từ sau cái tên Bồ Câu và cột mốc 1975, dòng họ nhà tôi có thêm nào là Chích Chòe, là Thỏ, là Cao Lương và Bo Bo... những cái tên thuần túy đáng yêu, nhẹ bỗng. Vì đã im tiếng súng rồi, tên của những đứa trẻ không cần phải xấu xấu để ma quỷ ngó lơ.

Mọi thứ dường như quá dễ dàng cho các con. Không lo đói, không lo rách, không lo thiếu phương tiện thì lo gì? Lo không cập nhật quán ăn ngon kịp bạn bè? Lo bị chê quê mùa khi mặc cái áo sơmi hơi rộng?

Lo cúp điện mất WiFi thì cả thế giới sẽ đi trước mình một tiếng đồng hồ? Xác định là có. Vài đứa trong số chúng gặp phải những khó khăn lo lắng như thế. Tin vui là cũng có nhiều bạn đang rất chăm chỉ và quyết tâm để trở thành một công dân toàn cầu theo cách mà chúng muốn.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 3.

Tôi không bi quan về sự trưởng thành của những đứa trẻ khi chúng có quá nhiều thuận tiện trong đời sống. Cái gì cũng có hai mặt của nó. Đầy đủ và thuận tiện vừa là một cái bẫy nhưng chẳng phải là điều mà bao nhiêu thế hệ đã hi sinh để giành lấy hay sao.

Quan trọng là hiểu biết sẽ cho các con biết mình đang ở vùng biển nào để mà chọn lựa cho mình con thuyền phù hợp. Đến tuổi đã có con sắp trưởng thành, tôi lại lo cho những sợi dây neo.

Các con hãy cứ giong buồm, nổ máy, gắn thêm động cơ, rồi đi đến bất cứ nơi nào các con muốn. Nhưng trước khi ra khơi, làm ơn chuẩn bị bộ neo cho xịn vào. Cha mẹ sẽ là một phần trong bộ neo ấy, để mãi mãi các con được tiếp thêm sức mạnh. Vậy thôi.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 4.

Bao nhiêu năm sống và hát, mới thấm thía hết ý nghĩa của nỗi đau, của sự bình yên, an nhiên trong cuộc sống và cả sự tự do trong tâm trí, điều gì cần giữ, điều gì cần buông trong cuộc đời này. Người ta nói đi hết tuổi 45, ta như được sinh ra lần nữa. Là khi ta đủ trưởng thành để rũ bỏ bộ lông cồng kềnh và già cỗi bằng một bộ lông mới mạnh mẽ hơn để tiếp tục hành trình mới.

Tôi được sinh vào tháng 8-1975, gần 4 tháng sau ngày thống nhất đất nước, trong một gia đình công nhân bình thường ở Hà Nội, có 3 anh chị em.

Thành phố của tôi những năm tháng đó nghèo khó nhưng vẫn có gì đó đẹp và thơ mộng. Trong ký ức của cô nhỏ Mỹ Linh ngày ấy, vẫn còn sót lại hình ảnh khu tập thể và căn hộ 10m² đi vô đi ra là đã hết của gia đình mình. Chẳng nhà nào có khu bếp và vệ sinh riêng.

Ở đó, mỗi tầng, mấy chục gia đình dùng chung một khu vực. Thời bao cấp, mọi thứ dù nhỏ nhất đều được phân phối bằng tem phiếu, phải chật vật mà sống, tằn tiện qua ngày. Người lớn vì đói khổ quá mà tiếng to tiếng nhỏ cũng là thường, rồi lâu dần thành những tiếng đời quen thuộc. Cũng chẳng ai dùng ái ngữ với ai mấy khi.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 5.

Chính trong khoảng thời gian xám ngắt mà người dân mơ một chiếc xe đạp Thống Nhất, một cái quạt tai voi, một đôi dép nhựa Tiền Phong, một bao gạo không có mùi mốc, một bánh xà phòng Camay... cũng khó ấy, lũ trẻ con chúng tôi lớn lên.

Muốn lớn thế nào thì lớn, tự ăn, tự học, tự bày trò chơi với nhau vì cha mẹ hầu hết là công nhân đầu tắt mặt tối tăng ca 10 tiếng mỗi ngày ở nhà máy. Đám con trai chơi đá cầu, đánh quay; còn lũ con gái đánh bi, ô ăn quan, chơi chuyền...

Trong khoảnh sân rộng bình yên hiếm có của những ngày đất nước sau chiến tranh và đi lên đổi mới ấy, chúng tôi - những đứa trẻ của đất nước “Việt Nam mới” - chơi mướt mát mồ hôi từ sáng đến chiều muộn, hôi rình. Chơi mà lớn.

Tôi cất tiếng hát đầu tiên lúc 5 tuổi hoặc bé hơn - tôi không nhớ chính xác. Trí nhớ lõm bõm. Cuộc đời có nhiều phút giây đi qua rồi mất hút như thế. Mình cứ hát thôi. Vui cũng hát, buồn khổ cũng hát, đói no cũng hát.

Cứ hát váng lên cả những năm tuổi thơ tra tấn lỗ tai gia đình và hàng xóm. Rồi cuộc sống ở khu tập thể ấy cứ thế trôi đi, những năm bao cấp tem phiếu với sổ gạo cũng trôi đi, tôi bắt đầu chứng kiến Hà Nội chuyển mình từ chậm đến nhanh dần, giờ thì nhanh đến nỗi không kịp nhìn nữa.

Giống như nhà văn Nguyễn Bình Phương viết trong một tiểu thuyết của anh: “Hà thành bây giờ khác xưa, gió thổi nhanh hơn, người đi vội hơn”. Mỗi ngày của tôi đều giống như mọi ngày. Tôi vốn chẳng thích những điều bất thường. Thật bình thường càng tốt.

Sinh ra đúng những năm sau chiến tranh đói khát và vất vả, như cái cây non được tôi luyện qua những ngày giông bão, tôi cứng cáp sớm và lì đòn. Số phận giúp tôi sớm hiểu và trân trọng những gì mình có được. Cũng giúp tôi kiên trì, bền bỉ, không từ bỏ, ngay cả những lúc khó khăn nhất vẫn nhìn đời lạc quan.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 6.

Trong album Chat với Mozart Vol.II mà tôi công bố cách đây vài năm, tôi thích nhất ca khúc Bài ca tự do. “Tận cùng hết những buồn đau/ Sẽ thấy sớm mai yên bình”. Bao nhiêu năm sống và hát, mới thấm thía hết ý nghĩa của nỗi đau, của sự bình yên, an nhiên trong cuộc sống và cả sự tự do trong tâm trí, điều gì cần giữ, điều gì cần buông trong cuộc đời này.

Bất kỳ ai lựa chọn theo con đường nghệ thuật cũng đều phải đối mặt với nỗi đau và sự cô đơn - những thách thức tinh thần rất lớn hoàn toàn có thể đánh gục một người nghệ sĩ. Đó cũng là cái giá phải trả cho hành trình chinh phục sự tự do trong tâm tưởng, được theo đuổi và cháy hết mình cùng ước mơ.

May mắn, trên con đường đó tôi đã không một mình. Người ta nói đi hết tuổi 45, ta như được sinh ra lần nữa. Là khi ta đủ trưởng thành để rũ bỏ bộ lông cồng kềnh và già cỗi bằng một bộ lông mới mạnh mẽ hơn để tiếp tục hành trình mới. Tôi từng xem một bộ phim tài liệu về loài chim đại bàng. Đó là một hành trình đau đớn nhưng cũng đầy quyết tâm rực rỡ.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 7.

Chúng tôi vẫn hay nói với nhau: thế hệ mình vẫn là may mắn nhất khi được sinh ra vào thời điểm đất nước thống nhất, không phải đối diện với chiến tranh như thế hệ cha anh. Thật may mắn là đất nước đang phát triển mạnh mẽ, tạo động lực và cơ hội cho tôi được học nhiều thứ hơn.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 8.

Tôi là con út trong một gia đình gồm 12 anh chị em, có cha mẹ đều là người gốc Bắc, cha làm thợ mộc, còn mẹ buôn bán rau ngoài chợ. Ai trong nhà cũng có máu nghệ thuật nhưng không thành viên nào theo đuổi con đường này ngoài tôi cả. Khi còn nhỏ, tôi hay tìm cách để đi xem những vở tuồng vở kịch hay cố gắng đọc những câu chuyện được nghe kể, hướng dẫn các bạn nhỏ trong xóm cùng tập.

Tuổi thơ tôi trải qua những năm tháng đất nước trong bối cảnh xây dựng và phục hồi. Tôi nhớ gánh rau của má ngoài chợ gói ghém những đồng tiền cắc cuộn tròn trong giấy. Nhớ những buổi ăn khoai mì trừ cơm, nhớ những trò chơi dân dã của đám con nít thời bấy giờ. Rồi tôi lớn lên khi đất nước bắt đầu mở cửa, có thêm những cơ hội phát triển, tiếp cận với thế giới.

Tôi hiểu những khó khăn mà cả thế hệ mình phải trải qua, thiếu thốn cơ sở vật chất, không được học nhiều và có cơ hội như các bạn trẻ bây giờ. Nhưng tôi hài lòng rằng tôi vẫn luôn giữ được hoài bão và lý tưởng, đam mê để trụ được với nghề nghiệp mình chọn tới ngày nay.

Hôm nay tôi vẫn đang phải học rất nhiều, học hằng ngày. Thật may mắn là đất nước đang phát triển mạnh mẽ, tạo động lực và cơ hội cho tôi được học và làm nhiều thứ hơn. Chúng tôi vẫn hay nói với nhau: thế hệ mình vẫn là may mắn nhất khi được sinh ra vào thời điểm đất nước thống nhất. Tuy nhiên, thế hệ của chúng tôi cũng rất vất vả, phải đồng hành với khó khăn của đất nước thời kỳ hòa bình. Khi có cơ hội, tôi sẽ cùng anh em nghệ sĩ làm một bộ phim để chia sẻ về những câu chuyện này.

Điện ảnh Việt từng chìm nổi khi đất nước chuyển đổi mô hình kinh tế, hiện nay điện ảnh đã phát triển tốt hơn rất nhiều. Tôi luôn làm phim với cái tâm mang điều tích cực tới cho khán giả.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 9.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 10.

Tôi vẫn đi tiếp con đường của mình đang đi: cố gắng giải mã mâu thuẫn bằng ngôn ngữ. Mục đích cuối cùng là thầm lặng xóa sạch chiến tranh.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 11.

Tôi vừa chào đời đã hết chiến tranh. Đáng buồn là vết thương chiến tranh để lại trong gia đình tôi khá lớn. Những ngày tháng khó khăn ấy để lại tàn tích là thế hệ chúng ta muốn bù đắp những thiếu hụt cho đàn con, dẫn đến hệ lụy là giới trẻ ngày nay suy dinh dưỡng sự kiên cường.

Tuy nhiên tôi cảm thấy điều đó cũng không mấy nghiêm trọng. Những non nớt nào cũng dễ bị sâu bệnh và rồi sau những vết thẹo, mọi non nớt đều buộc phải trưởng thành.

Tôi luôn cảm ơn tất cả. Kệ nó các thứ miễn đừng chiến tranh. Có lẽ tôi đã van xin điều đó từ khi mới được hoài thai để rồi được lớn lên trong hòa bình. Những gì chúng ta đang có được chẳng là gì nếu so sánh với một nền hòa bình bền vững lâu đời. Nhưng nếu so sánh với chiến tranh, chúng ta đang có cả kho báu. Hãy nuôi lớn kho báu của mình.

Trong các tác phẩm của mình, tôi cố gắng giải mã những góc khuất của chiến tranh vì thật sâu trong tôi rất sợ nó. Chiến tranh khiến con người thật trong mỗi người gần như bỏ chạy hết, chỉ có những dáng người đang vận hành theo một quy luật tàn khốc do chiến tranh định dạng. Hòa bình là một thế giới trong trẻo. Giữa hòa bình, tốt xấu không còn nghiêm trọng mà chỉ còn là cá tính. Cá tính kiểu nào cũng có cơ may tồn tại.

Nhưng mấy mươi năm qua dường như chúng ta vẫn đang sống trong thời kỳ hậu chiến. Những tàn tích của chiến tranh can dự vào từng câu nói từng nếp nghĩ của tất cả mọi người dù nhiều dù ít. Nhưng tôi tin rồi mọi thứ sẽ dần lắng trong đúng chất hòa bình nhất.

Người Việt Nam sẽ giải quyết những tranh chấp bằng trí tuệ của mình chớ không phải lặng lẽ cam chịu để rồi chọn con đường cảm tử. Tôi vẫn đi tiếp con đường của mình đang đi: cố gắng giải mã mâu thuẫn bằng ngôn ngữ. Mục đích cuối cùng là thầm lặng xóa sạch chiến tranh.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 12.

Tôi cho rằng điều cần chú trọng nhất của người lãnh đạo ngày nay là trọng dụng nhân tài, không phân biệt độ tuổi, giới tính, dân tộc, quan điểm..., miễn sao kết tập được những con người yêu nước Việt Nam, vì một Việt Nam phát triển.

Nói về sự kiện 30-4-1975, gia đình tôi chính là đại diện của hai bên chiến tuyến. Trước 1975, ngoại tôi là công chức ngành tòa án thuộc chính quyền Sài Gòn cũ thì nội tôi vào tù, bị tra tấn qua cả hai giai đoạn Pháp thuộc và kháng chiến chống Mỹ đến tàn phế do tham gia cách mạng và nuôi dưỡng cách mạng. Sau hòa bình, hai người bác của tôi phải đi học tập cải tạo do là lính chế độ cũ. Nhưng không vì thế mà có sự xung đột. Gia đình hai bên vẫn hòa thuận, cuộc sống vẫn bình thường.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 13.

Thế hệ của chúng tôi lớn lên chứng kiến đất nước gặp nhiều khó khăn. Bản thân tôi dù còn nhỏ vẫn phải ăn cơm độn, phải xếp hàng nhận nhu yếu phẩm tại các hợp tác xã của phường từ 5h sáng.

Tôi được học chương trình cải cách giáo dục mà mỗi năm phải chờ đợi từng quyển sách giáo khoa được biên soạn, cha làm nhà nước, còn mẹ phải nghỉ làm để chạy chợ nuôi gia đình.

Lớn một chút, chúng tôi cũng phụ gia đình sau giờ học ở trường, hết bán cơm tấm, cà phê, chè trái cây, làm yaourt, thêu gia công... Rồi mỗi ngày đời sống mỗi khá lên, cuộc sống nhộn nhịp hơn, gương mặt mỗi người quanh tôi tươi nhuận hơn nhiều.

Tôi cảm thấy hài lòng là đã tham gia vào quá trình phát triển trong từng giai đoạn của gia đình, nhà trường và công việc. Không ngại khó, không ngại dốt, lăn vào học tập, lắng nghe, tiếp thu để lớn lên từng ngày, sẵn sàng gánh vác nhiệm vụ dù trước đó chưa có ai làm hoặc còn nhiều khó khăn. Nhưng có lẽ cũng vì tính chịu đựng đó đã tạo nên tính nhẫn nhịn, dè dặt, sợ sai, cầu toàn nên nhiều lúc tôi đã bỏ qua cơ hội để phát triển bản thân, tổ chức.

Các bạn trẻ thế hệ Y, Z bây giờ có nhiều điều kiện phát triển tốt hơn. Tự tin, quyết liệt và thích tìm tòi, khám phá hơn. Hậu phương vững chắc nên họ dám đột phá, thể hiện mình, năng lực, sức sáng tạo tuyệt vời. Dĩ nhiên đây là chỉ đề cập đến khía cạnh tích cực, diễn biến tích cực.

Ở tuổi 46, già thì chưa già, nhưng trẻ cũng không còn trẻ. Đã chững chạc, chín chắn hơn, tôi hiểu việc nhận ra chính mình là bước quan trọng để phát triển, quản trị một sự nghiệp, một tổ chức là mục tiêu phải đạt được để mình vẫn trên con đường chạy của phát triển.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 14.

Việt Nam đã trên chặng đường phát triển nhưng còn cần làm nhiều việc, kể cả cải cách thể chế, đào tạo nhân lực, quản trị hành chính công hiệu quả. Tôi cho rằng điều cần chú trọng nhất của người lãnh đạo ngày nay là trọng dụng nhân tài, không phân biệt độ tuổi, giới tính, dân tộc, quan điểm..., miễn sao kết tập được những con người yêu nước Việt Nam, vì một Việt Nam phát triển.

Các bạn trẻ ngày nay có thừa điều kiện để phát triển, phía sau lưng họ là cả một tập hợp đội ngũ để hỗ trợ họ phát triển. Tuy chuyên môn rất quan trọng, nhưng kỹ năng và tâm thế của người thanh niên, công nhân mới chính là quyết định. Phải tự tin, quyết liệt, khám phá, sáng tạo, thể hiện năng lực mình có, không dựa dẫm, không phụ thuộc và không ngại khó vì tôi cho rằng nếu thiếu kinh nghiệm sẽ có người, tổ chức hỗ trợ các bạn. Quan trọng là bạn đã sẵn sàng “chạy về phía thành công” chưa. Chúng tôi, thế hệ đi trước một bước, sẽ trợ lực cho các bạn.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 15.

Lúc này chúng ta cần một tinh thần dấn thân, phải làm nhiều hơn nữa để mong đạt những thành quả như ý. Khi nào khó khăn và thuận lợi cũng luôn đi kèm với nhau. Tôi có trách nhiệm, và nhiều doanh nhân khác hay mỗi người dân, mỗi thanh niên đều có trách nhiệm chung tay đóng góp vào sự phát triển chung.

Gia đình tôi không có nhiều chuyện đáng nhớ nhưng điều tôi vẫn nhớ đến nay là việc nhiều gia đình rời đất nước ở thời điểm 1975. Tôi được nghe kể và suốt chục năm sau ngày giải phóng nữa, tôi chứng kiến cảnh nhiều gia đình quen biết, có cả hàng xóm nhà mình cũng rời Việt Nam. Có lẽ hoàn cảnh đất nước khi ấy khiến người ta có những lựa chọn khó khăn.

Những người sinh năm 1975 kể chuyện lớn lên trong thời bình - Ảnh 16.

Nhưng ở thời điểm hiện tại, nhất là hơn một năm qua khi COVID-19 ập tới, nhìn nỗ lực và thành quả chống dịch của Nhà nước, tôi nghĩ ai trong chúng ta cũng phải thừa nhận mình đã rất may mắn khi sống ở Việt Nam.

Chứng kiến nhiều người tìm đường về nước, rồi người nước ngoài họ nói về việc an toàn khi sinh sống và làm việc tại đây trong khi dịch bùng phát khắp thế giới, mình càng cảm nghiệm rõ ý nghĩa của việc sống trên quê hương mình.

Có thể còn điều này điều khác nhưng tôi thấy hài lòng với cuộc sống trong vai trò một người dân của TP.HCM cho đến giờ phút này. Tuy nhiên, ở góc độ một doanh nhân thì chưa. Chắc nhiều người cũng sẽ đồng ý với tôi rằng chúng ta chưa khai thác hết tiềm năng vốn có của TP.HCM để phát triển kinh tế dù TP.HCM luôn ở vai trò đầu tàu kinh tế cả nước.

Trong công việc hằng ngày của mình, tôi vẫn luôn tìm cách sao cho có thể phát triển tốt nhất công việc kinh doanh của mình dựa trên việc tận dụng những tiềm năng, lợi thế vốn có của thành phố, xem đó như một phần của mình để cùng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế TP.HCM và cả nước. Tôi có trách nhiệm, và nhiều doanh nhân khác hay mỗi người dân, mỗi thanh niên đều có trách nhiệm chung tay đóng góp vào sự phát triển chung ấy.

Tôi nghĩ lúc này chúng ta cần một tinh thần dấn thân, phải làm nhiều hơn nữa để mong đạt những thành quả như ý. Khi nào khó khăn và thuận lợi cũng luôn đi kèm với nhau. Ngay cả dịch bệnh cũng không thể kéo dài mãi được. Mỗi doanh nghiệp, từng doanh nhân sẽ tùy vào tính chất, đặc thù của mình để có giải pháp vượt qua “khúc quanh” để đi tới.

Bản thân tôi từng lăn lộn công trường trước khi làm quản lý như hiện nay nên tôi vẫn nghĩ mỗi bạn trẻ cần nhiệt huyết, đam mê, dấn thân nhiều hơn khi bạn làm bất cứ điều gì. Tài sản của tuổi trẻ là sức khỏe, khả năng học hỏi nhanh. Chưa kể thời đại của tri thức, của mạng nên học được gì thì cố gắng tranh thủ học. Tôi cũng vẫn học mỗi ngày từ những cái thiết thực, gần gũi, tích lũy kiến thức cho mình để tạo nên giá trị cốt lõi cho doanh nghiệp và cộng đồng.