Phóng to

Ảnh: Quỳnh Hương cung cấp

Trước giờ đọc không biết bao nhiêu là sách, nhiều cuốn say mê đến đọc đi đọc lại, tâm đắc đến thuộc cả một số đoạn trong đó, giờ lại không biết cuốn sách nào rốt cục đã ảnh hưởng đến cuộc sống mình nhiều hơn cả. Bốn cô con gái nhà bác sĩ March hay Jane Eyre, tôi nghĩ đến hai quyển sách này bởi chúng đã chạm vào tôi ở thời điểm tôi đang chớm bước vào cuộc sống, đang chọn lựa cho mình một hướng đi, một hướng nghĩ, một phong cách sống.

Hai quyển sách về những người phụ nữ

Tôi quyết định chia sẻ về cả hai, bởi một lẽ dẫu cho hai quyển sách ra đời có thể trong hai chặng thời gian khác nhau, ở hai đất nước khác nhau, cả Bốn cô con gái nhà bác sĩ March và Jane Eyre đều có những nét tương đồng nổi bật. Cả hai đều là những kiệt tác của những nhà văn nữ, đều là những quyển sách được xếp vào là những tiểu thuyết hay nhất mọi thời đại, và quan trọng hơn, cả hai đều là những đặc tả tuyệt vời về những người phụ nữ tuy bé bỏng nhưng chẳng hề nhỏ bé chút nào.

Tôi đọc Bốn cô con gái nhà bác sĩ March lúc lên lớp 9, đúng ngay cái tuổi của cô gái tên Jo trong tiểu thuyết. Một cuốn sách nhẹ nhàng, giản dị, câu chữ cũng chẳng mang đậm lắm tính văn chương, lại cuốn hút đứa con gái đang lớn là tôi trong từng chi tiết. Một gia đình bình thường như bao gia đình khác trong xã hội nước Mỹ lúc bấy giờ với bốn cô con gái gần gần tuổi nhau, mỗi cô một cá tính, nhưng đều là những con người thiện lương, biết yêu thương những người xung quanh mình và thừa hưởng sự ấm áp yêu thương đó từ bố mẹ của các cô.

Tôi thương cá tính của cô chị Meg nhẹ nhàng, lo toan; thương cô chị ba Jo thẳng thắn và khẳng khái; thương Beth yếu ớt nhưng đầy tình người; quý cả Amy - cô em gái út thích đỏm dáng nhưng cũng thật biết lo lắng cho người khác. Bố đi xa mẹ nhọc nhằn, bốn cô tự lực cánh sinh, cáng đáng lẫn nhau và qua đó trưởng thành... Lên đại học, được vào thư viện của khoa Anh văn, đọc được nguyên tác, tôi mới giật mình nhận ra: quyển sách mình mê mẩn hồi xưa chính là tác phẩm Little women nổi tiếng của nữ nhà văn Louisa May Alcott (bản dịch tiếng Việt sau này có khi chuyển thành Những phụ nữ nhỏ bé).

Thú thật, bỏ qua chút chi tiết ngẫu nhiên tương đồng với hoàn cảnh gia đình mình (nhà tôi cũng có bốn cô con gái), tôi bắt gặp thật nhiều cảm giác "tựa tựa mình" trong toàn mạch truyện. Những hoàn cảnh sống khó khăn không ngăn được những cảm giác yêu thương mà bốn chị em nhân vật họ dành cho nhau và cho bố mẹ, và cả những suy tư đắn đo lúc dạm ngõ cuộc đời, rồi mưu cầu hạnh phúc mỗi người một cách..., kể cả những mất mát và trả giá cho những quyết định chưa đúng trong cuộc đời. Tôi học được bài học lớn này một cách nhẹ nhàng: không cần phải là cái gì quá cao xa hay hoành tráng, những câu chuyện giản dị của đời thường cũng có thể làm say đắm người đọc nếu họ cảm nhận được chính bản thân mình ở đó.

Jane Eyre được tôi tìm đến muộn hơn, lúc đang học lớp 11. Quyển sách cũ kỹ, ố vàng tôi lục được ở tủ sách cũ của nhà một người bạn, lúc đó còn phiên âm hẳn ra theo kiểu đọc tiếng Việt thời bấy giờ: Giên E-rơ. Những dòng chữ đầu tiên mở ra mang theo một bức tranh đẹp đặc tả làng quê nước Anh cách nay vài thế kỷ, đẹp, lạnh lẽo và đầy biểu cảm. Ngược lại với văn phong giản dị của Bốn cô con gái nhà bác sĩ March, Giên E-rơ cuốn hút tôi đến không dứt ra nổi bằng lối tả thực sắc như vẽ tranh bằng câu từ, của tuyến nhân vật đan xen vào nhau, của quá trình dài rong ruổi khát khao và đấu tranh cho hạnh phúc của người phụ nữ nhỏ bé "trời không cho đẹp" tên là Giên E-rơ.

Tôi cảm động trước những đấu tranh can trường của Giên để giành quyền được tôn trọng trong một xã hội còn quá nhiều phân biệt đối xử, tôi cũng thán phục Giên dám bước qua những ngại ngần, thậm chí rào cản của giai cấp, của ngoại hình, của cả tuổi tác... để đến được với người mình trao trọn tấm lòng. Và cũng từ đó, tôi nghiệm ra thêm một bài học lớn: hạnh phúc và niềm vui sống có được hay không là do chính ta, miễn là ta đủ thiện chí để nỗ lực tìm lấy và đủ mạnh mẽ để nắm lấy.

Đi vào cuộc sống của tôi

Bây giờ nhìn lại thấy nhiều khi cuộc sống là một chuỗi của những cái "duyên". Ðược khuyến khích bởi những hình mẫu phụ nữ mạnh mẽ, biết mưu cầu và đấu tranh để đạt được hạnh phúc từ những tác phẩm tôi đã đọc, tôi cũng bắt đầu tập tễnh viết lách. Những tác phẩm đầu tay được đăng trên tuyển tập Áo Trắng rồi Mực Tím, ít nhiều đều là những tản mạn có liên quan đến cuộc sống đời thường và ước mơ tôi thuở ấy. Rồi duyên đẩy đưa thêm một bước nữa, tôi về với ngành truyền hình, thực hiện chương trình Thay lời muốn nói, nơi tôi vừa có thể kết hợp âm nhạc và chia sẻ để tạo cầu nối với khán giả.

Gần 13 năm gắn bó với chương trình, giờ nhìn lại chợt giật mình nhận ra cái "chất" mà mình đã được thấm từ những cuốn sách mình yêu quý ngày xưa đã đi vào thực tế của công việc và niềm yêu thích của mình hiện giờ từ lúc nào không biết. Tôi đã lây cái chất mộc mạc, giản dị của phong cách Bốn cô con gái nhà bác sĩ March trong cách chọn thư, cách dẫn chuyện của mình, làm sao để khán giả cảm thấy chính họ trong từng câu chuyện nhiều nhất.

Tôi cũng đã lấy lòng tin của chính bản thân mình từ Little women hay Jane Eyre để không ngừng khuyến khích mọi người - nhất là các chị em phụ nữ - mạnh mẽ, bước qua khó khăn để chạm tới hạnh phúc, để được là chính mình, để vui sống cuộc sống của bản thân mình. Vẫn biết đời luôn phức tạp với nhiều mối quan hệ đan xen, nhưng cứ "đông tay thì vỗ nên kêu", tôi cứ tâm niệm như vậy và cảm thấy vui với những gì mình cố gắng làm.

Tôi bây giờ so với cô thiếu nữ ngày xưa lần đầu ngẩn ngơ trước những trang viết đẹp của Bốn cô con gái nhà bác sĩ March hay Giên E-rơ đã khác nhau nhiều lắm. Tuy vậy, cái tôi vẫn giữ vẹn nguyên trong lòng chính là cảm xúc diệu kỳ do những trang sách mang tới.