Srinuan và chứng minh thư mới được cấp - Ảnh: Thailand Project

Ở ngôi làng phía bắc Thái Lan nơi Srinuan Saokhamnuan sinh ra, những đứa trẻ không quốc tịch như cô chỉ có thể lựa chọn hai công việc khi lớn lên là làm việc trong nhà máy hoặc đi bán dâm.

“Không có quốc tịch, những đứa trẻ sẽ không thể kiếm được việc, không thể học đại học, không thể kết hôn hay sở hữu tài sản. Về cơ bản, những đứa trẻ này sẽ không thể mơ về một tương lai cho bản thân chúng” - nhà sáng lập Tổ chức phi chính phủ Thailand Project Joseph Quinnell, người Mỹ, nói.

“Có những gã đàn ông đến làng nói với cha mẹ tôi rằng họ có thể tìm được những công việc kiếm được nhiều tiền cho các cô gái trẻ. Nhiều bạn bè của tôi đi vào con đường mại dâm vì họ không có lựa chọn nào khác” - Srinuan kể.

Có khoảng 500.000 người sống không quốc tịch ở Thái Lan, hầu như đều là thế hệ con cái của những người nhập cư trái phép. Để đi lại, mua xe, mua nhà, mở tài khoản ngân hàng họ đều phải nhờ người có chứng minh thư làm giúp và nếu có bị lừa thì họ cũng không thể báo với cảnh sát.

Nhưng Srinuan may mắn thoát được vết xe đổ nhờ theo học chương trình của một tổ chức phi chính phủ và sau đó học bổng của chương trình để du học tại Đại học Wisconsin, Mỹ. Cô theo học ngành giao tiếp với hi vọng trở về nước đấu tranh giúp đỡ những người cùng hoàn cảnh.

Dù Thái Lan đã sửa đổi luật quốc tịch từ năm 2007, nhưng nhiều người vẫn chưa biết các quyền của mình cũng như gặp nhiều khó khăn trong các thủ tục nhập tịch. Bản thân Srinuan dù là trường hợp vô quốc tịch đầu tiên được phép ra nước ngoài du học nhưng cũng từng nhiều lần bị bắt khi phải trở về cập nhật hồ sơ.

Srinuan tốt nghiệp hồi tháng 5 năm nay. Cô phát biểu tại diễn đàn thế giới về người vô quốc tịch tại The Hague tháng này: “Cả đời tôi được nhiều người giúp đỡ. Tôi không có tiền để đền đáp nên tôi muốn giúp lại những người khác”.

Nhưng Srinuan không đơn độc mà bên cạnh cô còn những người khác có hoàn cảnh tương tự.

Fongtip Boonsri, một cô gái vừa được nhập quốc tịch Thái Lan, nhớ lại: “Lúc tôi chưa có quốc tịch, mỗi lần nhìn thấy cảnh sát tôi sợ bị bắt. Giờ đây tôi cảm thấy đáng sống hơn bao giờ hết vì tôi có toàn quyền kiểm soát cuộc sống của minh. Ngoài ra, tôi có thể làm việc trong các tổ chức nhằm bảo vệ các trẻ em không quốc tịch khỏi bàn tay của bọn buôn người”.