Pháp luật quy định ra sao?

Trò chuyện cùng Tuổi Trẻ Online, luật sư Diệp Năng Bình (trưởng Văn phòng luật sư Tinh Thông Luật) cho hay hiện pháp luật Việt Nam chưa ban hành quy định cụ thể về định nghĩa "tiền ảo". Khoản 2 điều 17 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 2010 quy định tiền giấy, tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước phát hành là phương tiện thanh toán hợp pháp trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Khoản 10 điều 3 nghị định 52/2024/NĐ-CP quy định về những phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt sử dụng trong giao dịch thanh toán hợp pháp tại Việt Nam gồm: séc, lệnh chi; ủy nhiệm chi, nhờ thu; uy nhiệm thu, thẻ ngân hàng (bao gồm thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng, thẻ trả trước), ví điện tử cùng các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Theo khoản 11 điều 3 nghị định 52/2024/NĐ-CP, những phương tiện thanh toán không hợp pháp là các phương tiện thanh toán không thuộc những dịch vụ thanh toán trên. Như vậy tiền ảo không được xem là tiền tệ và không được phép sử dụng để thanh toán trong các giao dịch mua bán, thanh toán.

Theo khoản 6 điều 26 nghị định 88/2019/NĐ-CP sửa đổi bởi điểm d khoản 15 điều 1 nghị định 143/2021/NĐ-CP, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 100 triệuđồng.

Còn theo Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017, việc phát hành, cung ứng, sử dụng phương tiện thanh toán không hợp pháp có thể bị xử lý hình sự về tội "vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng". Với khung hình phạt từ phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 300 triệu đồng, hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Mức cao nhất là phạt tù từ 12 đến 20 năm.

"Tuy nhiên hiện nay pháp luật Việt Nam chưa có một quy định cụ thể nào nghiêm cấm việc mua bán tiền điện tử thông qua các giao dịch điện tử, mà chỉ quy định chế tài xử phạt đối với hành vi sử dụng tiền ảo như một phương tiện thanh toán. Vậy nên việc mua bán tiền ảo vẫn chưa phải là một hành vi vi phạm pháp luật", luật sư Diệp Năng Bình thông tin.

Theo luật sư, ngày càng có nhiều người và nhà đầu tư quan tâm và đầu tư vào các loại tiền ảo. Tuy nhiên phải làm rõ đầu tư tiền ảo sẽ có những rủi ro.

Thứ nhất là quy định pháp luật về tiền ảo gần như không có. Loại tiền này không được phát hành bởi bất kỳ quốc gia hay Chính phủ nào và cũng không có tổ chức trung gian đứng ra bảo lãnh. Việt Nam không coi tiền ảo là tiền tệ và phương tiện thanh toán hợp pháp.

Thứ hai là rủi ro về mặt kỹ thuật khi sàn giao dịch tiền ảo có thể bị "sập" bất cứ lúc nào mà nhà đầu tư không thể nào kiểm soát được.

Thứ ba là rủi ro về giá trị đồng tiền. Tiền ảo có mức biến động mạnh khiến giá trị có thể tăng giảm rất lớn.

"Người dân và các nhà đầu tư khi tham gia đầu tư vào bất kỳ loại tài sản hay sàn giao dịch nào cũng cần đặc biệt cẩn trọng và xem xét các phương diện pháp lý trước khi quyết định đầu tư. Các vấn đề xoay quay quy định pháp luật là một vấn đề quan trọng nhưng thường bị người dân và các nhà đầu tư bỏ qua, do họ thường chỉ tập vào lợi nhuận thu về lớn thay vì những hậu quả có thể xảy ra nếu việc đầu tư không được pháp luật bảo vệ", ông Bình nói thêm.