Phóng to

Tảo mộ ngày xuân - Ảnh: Tuổi Trẻ

TTO - Tết như đã về qua tiết xuân se lạnh, tết như gần hơn qua cánh én chao nghiêng, tết như chạm ngõ từng nhà qua những chiếc xe chở hàng tất bật ngược xuôi, qua không khí nhộn nhịp của từng thôn xóm nhỏ. Tuy nhiên trong mỗi người Việt chúng ta, không có gì báo tết đã gần kề, thiết thực hơn là hình ảnh của dòng người đi tảo mộ.

Nhớ xuân xưa khi lên 8, lên 10, thì những ngày sau khi “đưa ông táo về trời” là những ngày vui nhất; chộn rộn với việc dọn dẹp nhà cửa, náo nức với những đêm ngủ giữ dưa hấu trên ruộng ,và nôn nao chờ đến ngày tảo mộ.

Từ ngày 23 tháng chạp, khi trường cho nghỉ học là tôi đã về nội để chờ đi tảo mộ. Từ đầu hôm ngày 24 tết là nhà ông tôi đã đỏ lửa, chuẩn bị nấu xôi để sáng sớm anh em, bà con tụ tập về ăn trước khi đi, rồi chuẩn bị mâm cơm để cúng ông bà sau khi tảo mộ xong.

Sáng sớm, khi trời chưa rõ mặt, là nhà nội tôi đã đông khách, có những chú, anh từ rất xa vẫn về để chờ đi tảo mộ. Tôi còn nhớ những năm ấy trời đầu xuân rất lạnh, bọn trẻ chúng tôi co ro trong tấm áo mỏng manh, nhưng vẫn rất náo nức, dậy rất sớm, rửa mặt qua loa, dằn bụng cục xôi là xách cuốc chạy theo lon ton theo ánh đèn măng-sông của các chú, bác. Đến vạc gò lớn đầu tiên trời vẫn chưa sáng, ông nội tôi bảo lấy nhang thắp đều hết trên các mộ, và kêu chú út tôi treo phong pháo đại lên nhánh trâm bầu và đốt. Tiếng pháo đầu xuân làm dậy cả cánh đồng, xa xa những ánh đèn, và tiếng pháo tảo mộ khác lại tiếp nhau đì đùng nổ, báo hiệu xuân đã về, tết đến.

Ông tôi bảo thắp nhang và đốt pháo để gọi ông bà về cùng ăn tết với cháu con. Rồi ông chỉ dẫn cho chúng tôi mộ phần của từng người trong họ, ông bảo:” Ráng mà nhớ lấy, để sau này mấy ông lão có qui tiên, thì biết mà về tảo mộ và chỉ lại cho con cháu” . Ngày ấy tôi cảm thấy lời nói của ông sau xa vời quá.

Ấy thế mà thời gian trôi nhanh, tôi nay đã nửa đời người, và các ông của tôi giờ thì cũng đã theo ông bà về nơi chín suối. Chú út tôi giờ đây tóc đã điểm sương, cùng những đứa trẻ chạy lon ton ngày nào làm “chủ xị” cho những ngày tảo mộ hằng năm.

Cuộc sống hiện đại hối hả, nên tảo mộ nay không còn như xưa. không còn cảnh trời tối đốt đèn đi tảo mộ. Không khí họ tộc ít nhiều bị mai một, mộ nhà ai nấy dọn, cơm nhà ai nấy cúng. Công việc cuối năm bề bộn, có năm tôi cũng không về để tảo mộ ông bà.

Nhưng hằng năm cứ vào rạng sáng ngày 24 tháng chạp, dù có về hay không tôi vẫn giật mình tỉnh giấc sớm. Chợt như nghe tiếng pháo đì đùng trên những cánh đồng xa, và nhớ như in hình ảnh vạc gò lãng đãng hơi sương, khói nhang hoà quyện cùng khói pháo, dưới ánh sáng lung linh của ngọn đèn măng- sông tạo nên một không gian huyền hoặc nhưng ấm áp tình thân. Nhớ ông tôi lom khom vẩy cỏ trên vạc gò, mà lòng chợt nhẹ đi trước tất bật của bộn bề cuộc sống hôm nay...

Đất nước đang đổi mới, nhiều dự án đầu tư đang triển khai, đất đai đang có giá theo từng ngày. Liệu mai này có còn đất cho người nằm xuống. Xu hướng hoả táng đang được thịnh hành, thế thì có còn tảo mộ nữa hay không? Và nếu không còn phong tục tảo mộ thì tết hằng năm sẽ mất đi một phần thi vị, một phần việc mà qua đó, giúp cho con người dù có đi đâu về đâu, cũng có phút giây quay về với nguồn cội tổ tiên dân tộc.

Nghĩ lan man thế thôi, chứ có bao giờ mà phong tục đẹp đẽ ấy lại mất đi được.