Không chỉ người dân và ngân hàng, ngành thuế cũng đau đầu về tình trạng trùng CMND dẫn đến khó cấp mã số thuế. Trong ảnh: làm thủ tục tại cơ quan thuế - Ảnh: A.H.

Không chỉ người có số CMND bị trùng gặp rắc rối, bản thân các NH và cơ quan thuế cũng rơi vào trường hợp khó xử vì không thể xác minh được. Thậm chí, có người đã vay và bị nợ xấu ở một NH, nay chuyển dùng CMND mới để vay vốn nên NH rất khó phát hiện.

Gặp khó khi giao dịch tại ngân hàng

Ngày 27-12, ông N.T.A. đến chi nhánh Bà Quẹo (quận Tân Bình, TP.HCM) của NH S để giao dịch. Sau khi đọc số CMND để làm lệnh chuyển tiền, anh nhân viên giao dịch liền hỏi "anh N.B.T. chuyển bao nhiêu tiền?". 

Ngạc nhiên vì không hiểu vì sao nhân viên NH lại gọi mình bằng một tên khác, ông A. yêu cầu được kiểm tra trên hệ thống dữ liệu của NH mới phát hiện mình bị trùng số CMND với một người tên N.B.T..

Điều oái oăm là ông N.B.T. cũng được Công an TP.HCM cấp CMND, chỉ khác là trước ngày cấp cho ông N.T.A. chỉ 7 ngày trong năm 2008. 

Theo hướng dẫn của nhân viên NH, nếu muốn giữ số CMND như cũ, tên ông N.T.A. phải thêm dấu chấm sau số CMND để phân biệt với người trùng số CMND đã mở tài khoản trước, đồng thời cho biết đây không phải là trường hợp đầu tiên bị trùng CMND ở phòng giao dịch này.

Trước ông N.T.A., tại phòng giao dịch này đã có ba trường hợp bị trùng số CMND, trong đó có hai người từng học cùng trường với nhau! 

Trao đổi với Tuổi Trẻ, lãnh đạo NH này cho biết việc hai khách hàng xa lạ đi mở tài khoản phát hiện trùng số CMND không phải là chuyện hiếm gặp. 

Thông thường, các NH linh động giải quyết cho khách hàng bằng cách thêm ký tự hoặc dấu chấm vào sau số CMND để tạo sự khác biệt với CMND của người trùng, khi đó hệ thống mới cho phép mở một mã khách hàng khác.

Tuy nhiên, NH thường chọn thêm dấu chấm sau số CMND do vẫn giữ nguyên được số CMND để phục vụ việc quản lý của NH. 

"Quan trọng nhất là xác thực khách hàng đó với những giấy tờ của khách hàng, không trùng lắp giao dịch của khách hàng có trùng số CMND" - vị này cho biết. 

Cũng theo vị này, NH Nhà nước chưa có hướng dẫn nào về xử lý với trường hợp này, các NH tự tìm cách giải quyết theo hướng thuận lợi cho khách hàng, bởi việc đổi CMND rất mất thời gian, chưa kể phải đổi hàng loạt giấy tờ khác rất phiền phức.

Rắc rối với cơ quan thuế

Không chỉ NH, cơ quan thuế cũng đau đầu vì trùng số CMND khi cấp mã số thuế. Trong khi đó "người trong cuộc" cũng khổ sở vì đi lại nhiều lần. 

Chị M.C., công tác tại một bệnh viện tại Q.5, từng phản ảnh khi đi đăng ký mã số thuế (MST) cho người phụ thuộc (ba của chị M.C.) nhưng phòng tài chính kế toán của bệnh viện thông báo không thể đăng ký MST do ba chị bị trùng số CMND với người khác. 

Sau khi lên web của Tổng cục Thuế để kiểm tra, chị C. phát hiện ba chị bị trùng số CMND với một người ở Tiền Giang.

Theo hướng dẫn của cơ quan thuế, chị phải tự liên hệ với cơ quan thuế nơi ba chị sinh sống nhưng nơi này lại hướng dẫn quay lại TP. Cơ quan thuế tại TP lại hướng dẫn chị về cơ quan công an nơi cấp CMND để xác minh. 

Về phía cơ quan thuế sẽ gửi thông tin đến cơ quan thuế nơi cấp MST cho người kia để kiểm tra lại xem ai đúng, ai sai. Sau khi công an xác minh trùng số CMND, cơ quan thuế mới cấp MST cho người phụ thuộc của chị C. bằng cách thêm các ký hiệu phía sau dãy số.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Chi cục Thuế Bình Thạnh cho biết trong quá trình cấp MST cũng gặp phải nhiều trường hợp trùng số CMND, nhất là Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu. Nhiều người từ khu vực này làm việc tại TP.HCM nên việc rắc rối khi cấp MST còn "lan" ra cả TP.HCM. 

"Sau khi gửi xác minh và nếu đúng là bị cấp trùng, cơ quan thuế căn cứ vào hướng dẫn tại thông tư 95 của Bộ Tài chính và quy trình kê khai để thêm các ký hiệu vào sau CMND để giải quyết cho họ" - vị này nói.

Ngân hàng và cơ quan thuế cũng gặp khó

Ông Sang Ngô, phụ trách dịch vụ khách hàng tại một NH cổ phần lớn, cho biết có nhiều dạng trùng CMND khi giao dịch NH. Thứ nhất là dạng trùng thật, tức một số CMND được cấp cho hai người như trường hợp ông N.T.A.. 

Nguyên nhân có thể do trước đây mỗi tỉnh tự cấp số CMND và cấp thực hiện theo phương thức thủ công. Trước đây nhiều trường hợp NH gửi xác minh, cơ quan công an khẳng định là trùng thật. 

Với trường hợp này, có nhiều cách giải quyết như thêm ký tự sau số CMND để hệ thống hiểu và phân biệt với một người khác, hoặc mở tài khoản dựa trên số hộ chiếu, bằng lái xe...

Nhưng trong thực tế cũng có trường hợp lợi dụng CMND bị mất của người khác hay mua lại CMND từ các tiệm cầm đồ, thay hình ảnh của mình vào... để đến NH mở tài khoản, mở thẻ tín dụng, mua hàng trả góp... và "xù" luôn. 

Trường hợp này, NH chỉ phát hiện nhờ kiểm tra chéo bằng nhiều cách như tra trên hệ thống NH, hệ thống dữ liệu của trung tâm thông tin tín dụng hoặc tra mã số thuế trên cổng thông tin của Tổng cục Thuế... 

"Nếu phát hiện, NH sẽ từ chối không mở thẻ hoặc mở tài khoản" - ông Ngô nói.

Trong khi đó, nhiều chi cục thuế cho biết rất khó xác minh với những trường hợp MST được cấp trên hệ thống online. Nhưng cũng không thể buộc người nộp thuế phải đi xác minh vì có trường hợp người ở TP.HCM trùng số CMND với người ở tận Lạng Sơn, làm sao họ đối chất được trong khi lỗi không phải ở họ. 

"Cách tốt nhất là ghi số CMND cũ lên thẻ căn cước mới sẽ dễ cho cả cơ quan thuế lẫn người nộp thuế" -một cán bộ thuế đề nghị.

Chưa hết, nhiều người đã được cấp MST rồi, nhưng nghỉ việc một thời gian và làm tại công ty mới. Khi người này đổi CMND sang thẻ căn cước và không khai MST cũ, khi công ty mới kê khai thuế, hệ thống sẽ tự động quét và cấp MST mới. Nên có nhiều người có đến hai MST. 

"Nhiều trường hợp làm đơn và mang thẻ căn cước lên cơ quan thuế để hủy một MST. Nhưng có trường hợp không hủy nên vẫn tồn tại hai MST nên việc xử lý cũng gặp rắc rối" - lãnh đạo một chi cục thuế cho biết.