Sự ách tắc hàng hóa trong thời gian qua liên quan đến việc thực hiện quyết định 15/2017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ 

Một câu chữ là “cửa khẩu nhập” không được giải thích rõ khiến có nhiều cách hiểu khác nhau giữa các chi cục hải quan, không rõ “cửa khẩu nhập” là nơi hàng hóa nhập khẩu (cảng dỡ hàng) hay cảng đích ICD ghi trên vận đơn.

Theo cơ quan hải quan, điều này khiến hàng hóa nhập khẩu hiện nay không thể xuống tại cửa khẩu cảng dỡ hàng, không được chuyển về cảng đích.

Với công văn hỏa tốc này, Tổng cục Hải quan "làm rõ hơn một vài vướng mắc trong câu chữ của quyết định 15".

Tổng cục Hải quan khẳng định chi cục hải quan quản lý hàng đầu tư, gia công thuộc cục hải quan các thành phố gồm TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng không phải là chi cục hải quan cửa khẩu nên không được làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa thuộc danh mục quy định tại quyết định 15.

Tổng cục Hải quan cũng hướng dẫn trường hợp hàng hóa thuộc danh mục cần phải làm thủ tục hải quan tại cửa khẩu nhập nhưng doanh nghiệp đăng ký làm thủ tục hải quan tại chi cục hải quan ngoài cửa khẩu.

Theo đó, qua công tác giám sát hải quan, nếu chi cục hải quan cửa khẩu phát hiện việc làm thủ tục hải quan không đúng quy định thì thông báo cho chi cục hải quan nơi đăng ký tờ khai hải quan và người khai hải quan để thực hiện việc hủy bỏ tờ khai hải quan.

Như vậy, các doanh nghiệp vẫn phải đăng ký làm thủ tục hải quan tại chi cục hải quan nơi doanh nghiệp có nhà máy, cơ sở sản xuất nhưng hàng hóa không được chuyển về ICD (các tỉnh, thành phố) mà để tại các cảng dỡ hàng.

Theo các doanh nghiệp, quy định vô hình làm cản trở hoạt động sản xuất, gia công của doanh nghiệp.

Hiện tại, một số doanh nghiệp trụ sở tại TP.HCM nhưng có cơ sở sản xuất tại nhiều tỉnh thành khác nhau.

Các doanh nghiệp này đặt một bộ phận chuyên làm thủ tục hải quan tại chi cục hải quan quản lý hàng gia công, chi cục hải quan quản lý hàng đầu tư thuộc Cục Hải quan TP.HCM, nơi doanh nghiệp có trụ sở.

Việc này giúp các doanh nghiệp tiết kiệm nhiều thời gian và chi phí thay vì phải thiết lập nhiều bộ phận để làm thủ tục tại nhiều tỉnh thành khác nhau.

Mặc dù có quy định và hướng dẫn nhưng hiện nay việc quản lý của cơ quan hải quan đối với những hàng hóa thuộc danh mục theo quyết định 15 nói trên vô cùng khó khăn.

Lý do là khi khai báo tên hàng, doanh nghiệp chỉ khai chung chung, mặt hàng chiếm tỉ trọng lớn nhất trong lô hàng, không cụ thể hàng hóa nào.

Vì vậy, công chức hải quan giám sát nơi lưu giữ hàng hóa không thể biết để cho phép hoặc không cho phép doanh nghiệp chuyển cửa khẩu hàng hóa.

Theo Hải quan TP.HCM, nếu vẫn tiếp tục thực hiện như hiện nay và mở rộng đối tượng hàng hóa áp dụng thì chắc chắn tình trạng ùn tắc tại các cảng sẽ diễn ra ngày càng trầm trọng.

Các doanh nghiệp theo đó sẽ tốn kém nhiều chi phí để thông quan hàng hóa và các doanh nghiệp kinh doanh ICD sẽ là những đối tượng chịu tác động nhiều nhất khi hàng hóa không được chuyển cửa khẩu về ICD.