Tàu cá vỏ thép Đức Triều, số hiệu BĐ 99478-TS, của ngư dân Nông Thành Điền ở xã Cát Thành, huyện Phù Cát (Bình Định) hoạt động từ tháng 10-2016. Theo chủ tàu, tàu hoạt động ổn định, mỗi chuyến ra khơi đều có lãi - Ảnh: PHẠM TIẾN SỸ

20 năm trước, các ngân hàng và ngân sách đã dành khoảng 1.500 tỉ đồng cho chương trình đánh bắt xa bờ, với chương trình đóng tàu 67, các ngân hàng đã giải ngân hơn 9.000 tỉ đồng.

Được mong đợi là cơ hội hiện đại hóa đội tàu cá và tham gia bảo vệ chủ quyền nhưng chủ trương lớn này đã bị ảnh hưởng bởi sự cố 40 tàu cá vừa đóng trong chương trình đã hỏng sau vài chuyến đi biển.

Tàu thép hiệu quả hơn 15-20% tàu gỗ

Ông Trần Châu, phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, cho biết tỉnh có gần 300 tàu đóng mới theo nghị định 67, đến nay đã hoàn thành 58 tàu, phần lớn là tàu vỏ thép, hiệu quả đánh bắt tăng rõ rệt.

Cụ thể, sản lượng đánh bắt xa bờ từ 188.000 tấn của năm 2015 tăng lên 210.000 tấn năm 2016.

Với tàu thép, trong số 45 tàu đã ra khơi từ 1-9 chuyến, có 24 tàu sản xuất đạt hiệu quả khá chiếm trên 53%, trung bình lãi 60-80 triệu đồng/chuyến đi biển, so với tàu vỏ gỗ cùng công suất thì hiệu quả cao hơn 15-20%.

Trong số 15 tàu sản xuất không hiệu quả, có 11 tàu nằm trong danh sách khiếu nại về chất lượng tàu.

Về tàu thép hỏng, ông Châu cho biết: “Có 9 cơ sở đóng tàu tham gia đóng 47 tàu đánh bắt xa bờ mới ở Bình Định. Trong đó, Công ty TNHH MTV Nam Triệu đóng mới 20 tàu, Công ty Đại Nguyên Dương đóng mới 5 tàu.

Tuy nhiên, với các tàu Công ty Nam Triệu đóng, các thiết bị chính như máy chính, máy phụ, máy dò tìm, máy định vị... sau khi đi chuyến thứ hai về là hư hỏng rất nhiều. Hiện Công ty Nam Triệu mang máy Mitsubishi chính hãng đến thay mới cho các máy hỏng trên tàu.

Các tàu bị gỉ sét trước sơn có 1-2 lớp, nay sơn đúng 5 lớp và thay mới toàn bộ các thiết bị trong tàu. Các tàu do Công ty Đại Nguyên Dương đóng thì thép thân tàu, vỏ tàu bị gỉ sét nhiều, máy dò tìm, máy phụ bị hư hỏng.

Về trường hợp này, hiện đang tiếp tục lấy mẫu nếu thép không đạt loại A thì tiếp tục phải thay thế. Bình Định đặt mục tiêu đến hết tháng 8 sửa xong tàu hỏng”.

Không chỉ Bình Định, tình trạng tàu mới đóng đã hỏng còn xuất hiện ở Quảng Nam, Thanh Hóa... với tổng số tàu hỏng khoảng 40 tàu.

Theo ông Châu, trong chương trình đóng tàu theo nghị định sửa đổi 67, tỉnh đề nghị Sở NN&PTNT và Chi cục Thủy sản cùng tham gia giám sát các công đoạn đóng tàu và giai đoạn chạy thử.

Điều này sẽ giúp chất lượng tàu tốt hơn so với việc để ngư dân độc lập giám sát tại cơ sở đóng tàu.

Đồ họa: TẤN ĐẠT

Nên để ngư dân chọn đơn vị bảo hiểm

Một khó khăn nữa là bảo hiểm cho tàu và ngư dân, đến nay vẫn còn 5 tàu ở Bình Định chưa nhận được tiền bảo hiểm.

Ông Đào Công Thiên, phó chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, băn khoăn nếu nghị định 67 kết thúc vào ngày 31-12-2017 thì năm 2018 ngư dân mua bảo hiểm ở đâu, mà ngư dân không mua bảo hiểm là không ra khơi được.

Về bảo hiểm thân tàu, vỏ tàu, ông Châu cho biết Công ty bảo hiểm Pjico được Bộ Tài chính chỉ định bảo hiểm cho thân tàu, vỏ tàu, khi bán bảo hiểm cho ngư dân thì rất nhanh nhưng khi bảo hiểm cho tàu ngư dân thì làm rất lâu.

“Có trường hợp tàu chìm từ tháng 10 đến nay vẫn chưa trả bảo hiểm cho ngư dân. Vì vậy, đề nghị Bộ Tài chính cho phép ngư dân lựa chọn mua bảo hiểm, không nên chỉ định một công ty” - ông Châu đề xuất.

Ông Thiên kiến nghị thêm: “Cần nghiên cứu cả chính sách bảo hiểm đối với tàu hoạt động trong vùng chủ quyền nhưng bị gây khó khăn, bị đâm chìm”.

Ông Cao Đức Phát, phó trưởng Ban Kinh tế trung ương, cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính rà soát lại chủ trương về bảo hiểm với thân tàu và ngư dân vì công đoạn này trục trặc sẽ ảnh hưởng đến công đoạn khác.

Không tập trung phát triển thêm nhiều tàu

Ngoài ra, ông Cao Đức Phát cho rằng: “Chính phủ cũng cần quan tâm đến nâng cấp hệ thống giám sát, phải giám sát được hệ thống tàu cá trên biển. Đồng thời cần thiết kế chặt chẽ hơn trong khâu thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm theo đúng quy định của pháp luật”.

Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết đến năm 2020 kinh tế biển đóng góp khoảng 55% GDP. Tuy nhiên Phó thủ tướng cho rằng vừa qua còn vướng mắc ở khâu kiểm soát chất lượng tàu cá đóng mới.

“Tàu cá có chất lượng hay không là do cơ sở đóng tàu. Nếu tàu hỏng không phải do người sử dụng mà do cơ sở đóng tàu thì cơ sở đóng tàu phải đền bù. Nếu vi phạm, sai phạm thì phải xử lý nghiêm theo quy định” - Phó thủ tướng yêu cầu.

Trao đổi với báo chí, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám cho hay sẽ kỷ luật nghiêm những cán bộ đăng kiểm đã bỏ lọt những sai sót ở các con tàu hỏng. Ông Tám cho biết thêm hiện bộ đã điều tra về sản lượng cá tôm.

Tới đây không tập trung phát triển thêm nhiều tàu mà tập trung nâng cao đóng tàu có chất lượng và nâng cao hiệu quả của đội tàu.