Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 ở xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận - Ảnh: ĐỨC TRONG

Kiểm toán nhà nước (KTNN) vừa thông báo kết quả kiểm toán về công tác quản lý môi trường tại Công ty TNHH Điện lực Vĩnh Tân 1 (chủ đầu tư nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1) đóng ở xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận.

Thông báo đã nêu ra hàng loạt sai phạm về môi trường cũng như các bất cập trong quy hoạch, quản lý nhà nước tại nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 nói riêng và trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân nói chung.

Xả thải trước khi được cấp phép

Theo đó, đoàn kiểm toán đã tiến hành kiểm toán về công tác quản lý môi trường của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 từ ngày 19-11 đến 16-12-2018. 

Đối với chủ đầu tư, KTNN kết luận hàng loạt sai phạm về vấn đề môi trường trước và trong quá trình vận hành nhà máy. 

Cụ thể, toàn bộ lượng nước thải (trừ nước làm mát) được tái sử dụng cho mục đích tưới ẩm bãi tro xỉ, kho than nhưng không được giám sát thường xuyên (3 tháng/lần). Việc này tiềm ẩn rủi ro đến môi trường trong trường hợp hệ thống nước thải gặp sự cố, không xử lý đảm bảo chất lượng.

Chỉ số NO_x trong khí thải ra môi trường tại một số thời điểm vượt ngưỡng cho phép theo cam kết của Báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt. 

Chủ đầu tư xả nước làm mát ra biển khi chưa được Bộ TN-MT cấp giấy phép xả nước thải vào nguồn nước. Đồng thời trong giai đoạn từ tháng 4 đến ngày 17-12-2018, chủ đầu tư khai thác và sử dụng nước biển khi chưa được cấp phép. 

Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 vận hành và phát sinh tro xỉ từ tháng 4-2018, nhưng đến ngày 12-12-2018 chủ đầu tư mới hoàn thành và phê duyệt đề án xử lý, tiêu thụ tro xỉ. 

Bùn thải từ hệ thống xử lý nước thải sau khi được xử lý sẽ chôn lấp cùng với tro xỉ tại bãi có thể ảnh hưởng đến chất lượng tro xỉ sử dụng làm nguyên liệu trong tương lai.

Bãi chứa tro xỉ thải của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 ở xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận - Ảnh: ĐỨC TRONG

Hệ thống quan trắc môi trường tại nhà máy chưa được kiểm định trước khi đưa vào sử dụng. Đáng lưu ý, chủ đầu tư chưa công khai khối lượng hóa chất sử dụng súc, rửa đường ống do hiện nay chưa có quy định cụ thể.

Bất cập trong quản lý, quy hoạch

KTNN còn kết luận công tác phối hợp quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch tại trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân chưa hiệu quả giữa UBND Bình Thuận và Bộ Công thương. Việc này dẫn đến điều chỉnh quy hoạch trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân không tuân thủ quyết định của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch hệ thống bảo tồn biển Việt Nam và quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học của cả nước đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. 

Bất cập quy hoạch trên còn dẫn đến chồng lấn 525ha diện tích biển với Khu bảo tồn biển Hòn Cau, đến nay chưa giải quyết được. Ngoài ra, Bộ Công thương chưa quan tâm đúng mức và đánh giá đầy đủ tác động môi trường, đặc biệt là việc dự báo tác động của khối lượng tro xỉ, khí thải, nước thải… còn sơ sài. 

Liên quan đến bãi chứa tro xỉ, Bộ Công thương đã tham mưu cho các nhà máy nhiệt điện than đầu tư theo hình thức BOT nói chung và nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 nói riêng chưa đúng tinh thần của Thủ tướng. Bộ chưa phân tích, đánh giá và cảnh báo rủi ro tiềm ẩn về môi trường đối với vấn đề tro xỉ của nhà máy này để Chính phủ xem xét, quyết định diện tích bãi chứa.

Bãi chứa tro xỉ thải của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 ở xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận - Ảnh: ĐỨC TRONG

Công tác giám sát môi trường của địa phương tại trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân chưa đảm bảo tính hiệu lực. Hệ thống tiếp nhận dữ liệu quan trắc tự động đặt tại Trung tâm tin học (thuộc Sở TN-MT Bình Thuận) chưa phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị do không có chuyên môn, kinh nghiệm liên quan đến môi trường.

Đối với Bộ TN-MT, công tác ban hành, xây dựng quy định, hướng dẫn về trình tự, thủ tục đăng ký, kiểm kê khí thải công nghiệp và cấp giấy phép xả khí thải công nghiệp còn chậm. Đến thời điểm kiểm toán (tháng 12-2018), bộ vẫn chưa triển khai tiếp nhận đăng ký, cấp phép, kiểm kê và xây dựng cơ sở dữ liệu khí thải công nghiệp. 

Việc thẩm định, phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của Bộ TN-MT cũng chưa chặt chẽ. Trong đó nhiều ý kiểm thẩm định chưa được giải trình, bổ sung và một số vấn đề về môi trường chưa được làm rõ trước khi phê duyệt ĐTM. Công tác kiểm tra, xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường tại nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 còn hạn chế.

Tại trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân, hiện nay chưa có quy định hay cơ chế quản lý, giám sát môi trường. Do đó chưa có cơ quan, đơn vị nào chịu trách nhiệm thực hiện đánh giá môi trường một cách tổng thể, trong khi tại trung tâm này gồm nhiều chủ đầu tư. Việc đánh giá tác động môi trường hiện nay chủ yếu được thực hiện độc lập, riêng lẻ từ các nhà đầu tư.

Trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân được quy hoạch gồm 5 nhà máy. Hiện đã có 3 nhà máy đi vào hoạt động - Ảnh: ĐỨC TRONG