Ngoại trưởng Fumio Kishida đã có cuộc hội đàm với người đồng cấp Vương Nghị vào hôm qua nhân chuyến thăm chính thức ba ngày đến Trung Quốc.

Chuyến công du của ông Kishida được xem là mở đường cho cuộc gặp cấp cao giữa Thủ tướng Nhật Shinzo Abe và Chủ tịch Tập Cận Bình.

Phát biểu trước truyền thông sau cuộc gặp, ông Vương Nghị tỏ ra giành thế chủ động với những tuyên bố mang tính chất ra điều kiện.

Tiêu biểu, ông nhấn mạnh quan hệ Trung Quốc - Nhật Bản nên “dựa trên sự hợp tác thay vì đối đầu”, và Bắc Kinh sẽ đánh giá nguyện vọng cải thiện quan hệ của Tokyo “tùy vào hành động cụ thể”.

Ông Vương cũng không quên “nhắc nhở” ông Kishida rằng quan hệ Nhật - Trung đã rơi xuống mức thấp, và Tokyo hẳn đã rõ lý do gây ra tình trạng này.

Đây là những lời lẽ “ngoại giao” nhẹ nhàng từ phía Trung Quốc nếu so với những gì truyền thông nước này quẳng ra trước chuyến thăm.

Tân Hoa xã viết gay gắt: “Làm tan băng quan hệ Trung - Nhật đòi hỏi Tokyo phải có những hành động cụ thể, trong đó bao gồm từ bỏ việc xét lại lịch sử và chấm dứt ngay hành động can dự vào Biển Đông”.

Ý này cũng được ông Vương Nghị nhắc lại ngày 30-4, tuy có chút màu mè hơn: “Theo thành ngữ của người Trung Quốc thì chúng ta nên phán xét con người không chỉ qua lời nói mà còn hành động. Tôi sẵn sàng lắng nghe ý kiến của các bạn làm sao để cải thiện quan hệ Trung - Nhật, và tôi sẽ xem người Nhật có nói đi đôi với làm hay không” (!?).

Theo Reuters, một trong những ưu tiên của Ngoại trưởng Kishida trong chuyến thăm lần này là tìm cách khởi động lại cuộc gặp cấp bộ trưởng về các vấn đề kinh tế giữa hai nước.

Đối thoại này vốn bắt đầu từ năm 2007 nhưng đã ngưng trệ từ năm 2010 đến nay sau khi hai nước nổ ra bất đồng xung quanh chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Ngoại trưởng Trung Quốc trong cuộc gặp với ông Kishida thật ra cũng đã đưa ra một số “giải pháp” đại loại như: “Nhật nên có một thái độ tích cực về tăng trưởng của Trung Quốc, ngưng việc lan truyền những lời lẽ kiểu “nguy cơ Trung Quốc” hay “thuyết suy thoái kinh tế Trung Quốc”. Cả hai bên cần tôn trọng lợi ích hợp pháp của nhau...”.

Cho đến nay, hai rào cản lớn nhất ảnh hưởng đến quan hệ Nhật - Trung là di sản chính trị phức tạp của Thế chiến thứ hai và tranh chấp giữa hai nước trên biển Hoa Đông.

Việc Tokyo thời gian gần đây chỉ trích Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông cũng là điều khiến Bắc Kinh không hài lòng.