Tổng thống Duterte trong cuộc họp báo tại Trung Quốc ngày 19-10 - Ảnh: Reuters

Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã sắp xếp các cuộc tiếp xúc kín với Tổng thống Philippines bên lề chuyến thăm Tokyo chính thức của ông Duterte vào tuần tới để níu kéo vị nguyên thủ “nổi loạn” này tiếp tục hợp tác với các nỗ lực kiềm hãm tham vọng của Trung Quốc trên Biển Đông do Mỹ dẫn đầu, nguồn tin của Reuters cho biết.

Động thái này của ông Abe được cho là để phản ứng trước tuyên bố của ông Duterte đòi “ly khai” khỏi đồng minh lâu năm của nước này là Mỹ trong chuyến thăm Trung Quốc của ông hôm 20-10.

Ông Abe giờ đây bỗng phải gánh thêm một trọng trách vô cùng “nhạy cảm”, đó là vừa đẩy mạnh các mục tiêu an ninh chung giữa Mỹ và Nhật, vừa phải tránh làm cho ông Duterte ngày càng thân thiết hơn với chính quyền Bắc Kinh.

“Nhật Bản muốn giải thích lập trường của mình trong khu vực, trong đó có quan điểm về vấn đề Biển Đông", một nguồn tin giấu tên của Reuters tiết lộ. “Ông Abe muốn tạo sự kết nối với ông Duterte”.

Ông Abe dự kến sẽ trò chuyện riêng với ông Duterte tại dinh thự của mình ở thủ đô Tokyo vào tối 26-10, sau khi đôi bên tham dự một cuộc gặp chính thức cùng với quan chức cấp cao hai nước, nguồn tin cho biết.

Theo một nguồi tin khác của Reuters thì ông Abe rất hiếm khi tổ chức các cuộc gặp riêng với nguyên thủ các nước sau cuộc gặp chính thức.

Ông Duterte cũng sẽ dùng bữa tối cùng Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida vào tối 25-10.

“Có vẻ Nhật Bản ngay lúc này đây đang quyết tâm phát triển một mối quan hệ với ông Duterte và sẽ tránh những chủ đề đụng chạm để không bị ông này bỏ rơi (như đã bỏ rơi Mỹ)", nguồn tin của Reuters nhận định.

Một quan chức chính quyền Tokyo cho biết nước này muốn xác định lại với ông Duterte về tầm quan trọng của pháp quyền và tự do hàng hải trên biển, tuy sẽ khó có chuyện ông Abe động đến những phát ngôn về Nhà Trắng của vị tổng thống Philippines hay nói về phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế trong cuộc gặp giữa hai người.

Người phát ngôn chính phủ Philippines khẳng định trước thềm chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Duterte là ông “vô cùng coi trọng quan hệ năng động và tràn đầy năng lượng” giữa Philippines và Nhật Bản.

Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga trong khi đó cho biết Tokyo đang xem xét các ảnh hưởng đối với Nhật Bản dựa trên những diễn biến giữa Trung Quốc, Philippines và Mỹ có khả năng gây ra, nhưng ông từ chối bình luận thêm.

“Về vấn đề ở Biển Đông, chúng tôi đang nỗ lực đạt được một giải pháp ngoại giao thông qua sự hợp tác giữa các bên liên quan", ông Suga tuyên bố trong buổi họp báo thường kỳ ngày hôm nay 21-10.

Hồi tháng Sáu, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani đã cam kết tăng cường vai trò an ninh của nước này tại khu vực Đông Nam Á bằng cách giúp đỡ các nước trong khu vực, trong đó có Philippines và Việt Nam, xây dựng năng lực quốc phòng để đối phó với “các hành động đơn phương, nguy hiểm và mang tính áp chế” trên Biển Đông.

Nội dung làm việc với ông Duterte ngày 26-10 của Thủ tướng Abe cũng sẽ bao gồm việc ký kết một thỏa thuận cung cấp thêm hai tàu tuần tra cho Philippines nhằm gia tăng tai mắt của Nhật trên Biển Đông, nguồn tin Reuters cho biết.

Tổng thống Duterte và phái đoàn của ông dự kiến sẽ gặp gỡ lãnh đạo các công ty và tập đoàn lớn của Nhật Bản như Toyota và Mitsubishi để tìm kiếm đầu tư cho Philippines.

Ông Duterte sẽ kết thúc chuyến thăm Nhật Bản vào ngày 27-10 bằng một cuộc điện đàm với Nhật hoàng Akihito.