Thuốc tiểu đường không rõ nguồn gốc. Hình do BV CC

Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM cho biết vừa cấp cứu thành công 10 trường hợp nhiễm acid lactic do sử dụng thuốc điều trị bệnh đái tháo đường không rõ nguồn gốc, trong đó có chứa phenformin (một loại thuốc đã bị cấm lưu hành từ lâu do khả năng gây toan máu bởi acid lactic với tỉ lệ tử vong lên đến 50%).

Trường hợp nguy kịch nhất là bà Đ.T.M. (65 tuổi, ngụ  ở Q. Thủ Đức). Trước đó, bà M. theo dõi và điều trị bệnh đái tháo đường tại bệnh viện địa phương.

Trước khi nhập viện hai tháng, bà nghe người quen giới thiệu về loại thuốc gia truyền kiểm soát đường huyết cấp tốc, bà M. quyết định ngưng theo dõi bệnh tại bệnh viện địa phương và chuyển sang dùng loại thuốc không rõ nguồn gốc có dạng viên với nhiều màu sắc.

Sau một thời gian dùng thuốc, bà thường xuyên bị mệt mỏi, ăn uống kém, sức khỏe ngày càng suy giảm.

Người nhà đã đưa bà đến bệnh viện cấp cứu và được chẩn đoán suy hô hấp, tụt huyết áp, toan máu nặng, chỉ số acid lactic trong máu tăng rất cao. Các bác sĩ đã tiến hành hội chẩn và phối hợp liên chuyên khoa khẩn để cấp cứu, hồi sức tích cực, lọc máu để loại bỏ bớt acid lactic ra khỏi cơ thể cho người bệnh.

Sau hơn 10 ngày điều trị và chăm sóc tích cực, bệnh nhân dần hồi phục và được xuất viện.

BS CKI. Trần Minh Triết, khoa nội tổng hợp Bệnh viện Đại học Y dược, cho biết không phải trường hợp nào cũng có thể điều trị thành công như vậy. Với những trường hợp dùng thuốc quá lâu, đến bệnh viện quá muộn không được cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Theo các chuyên gia, phenformin được phát hiện vào năm 1957 dùng để điều trị đái tháo đường. Tuy nhiên trong quá trình theo dõi, người ta nhận thấy phenformin mặc dù giúp kiểm soát đường huyết nhưng lại gây ra tác dụng phụ cực kỳ nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng, dẫn đến tử vong, đó chính là nhiễm acid lactic.

 Vào những năm 1970, phenformin dần bị hạn chế sử dụng, và bị cấm lưu hành ở Mỹ cũng như các nước khác vào tháng 11-1978.

Mặc dù vậy, tại Việt Nam cũng như một vài nước châu Á khác, phenformin vẫn lén lút được sản xuất và lưu hành dưới dạng thuốc cặp điều trị đái tháo đường.

Các loại thuốc có chứa phenformin được bào chế dưới nhiều dạng trình bày khác nhau như dạng viên thuốc gia truyền, thuốc tể, tiểu đường hoàn, viên tiểu đường.