Cầu cảng Hòa Phát Dung Quất đang được gấp rút hoàn thiện - Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

Trong văn bản kiến nghị gửi Thủ tướng, Công ty Cổ phần thép Hòa Phát Dung Quất cho biết có ba phương án để xử lý khối vật chất nạo vét dư thừa lên tới 15,5 triệu m³ gồm tích trữ để bán cho doanh nghiệp trong nước, xuất khẩu sang Singapore và nhận chìm chất nạo vét dư thừa trên biển Quảng Ngãi.

"So với các phương án thì việc nhận chìm tốn rất nhiều chi phí của chúng tôi nhưng để kịp tiến độ hoàn thành dự án như cam kết với tỉnh Quảng Ngãi và Chính phủ thì phải làm" - ông Đinh Văn Chung, phó giám đốc Công ty Cổ phần Thép Hòa Phát Dung Quất nói.

Tận dụng được 4 triệu m3 để san lấp nội bộ

Dự án khu liên hiệp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất gồm 2 hạng mục chính là nhà máy sản xuất và cảng chuyên dùng nằm tại huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.

Dự án này được chấp nhận chủ trương đầu tư đầu năm 2017 và Bộ Tài nguyên môi trường đánh giá tác động môi trường (ĐTM) tháng 8-2017.

Trong bản đánh giá tác động môi trường, dự kiến khối lượng nạo vét phát sinh từ quá trình xây dựng cảng khoảng 9 triệu m³, chủ dự án tận dụng khoảng 4 triệu m³ để san lấp nội bộ và phần còn lại được bán cho các đơn vị khác để san lấp. Đáng lưu ý là trong ĐTM này, dự án không thực hiện việc nhận chìm vật chất nạo vét ở biển.

Tuy nhiên đến đầu năm 2018, dự án điều chỉnh quy mô cầu cảng số 5,10,11 và được Bộ Giao thông vận tải chấp thuận theo hướng nâng công suất cảng đón tàu có tải trọng từ 150 ngàn tấn lên 200 ngàn tấn.

Việc nâng công suất này làm tăng khối lượng nạo vét từ 9 triệu m³ ban đầu lên 19 triệu m³, phát sinh khối lượng 15,5 triệu m³ phải xử lý.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Đinh Văn Chung cho biết đến nay đã nạo vét thành công khoảng 4 triệu m³ phục vụ san lấp tại chỗ cho dự án.

Giải thích lý do thay đổi từ không nhận chìm sang nhận chìm 15,5 triệu m³, ông Chung nói việc nạo vét sâu xuống cao trình -22m là để nâng công suất cảng phù hợp với đội tàu vận tải có tải trọng lớn trong lĩnh vực chuyên dụng.

Ông Chung lý giải ban đầu khi mới tính nạo vét 9 triệu m³ đã ký hợp đồng nguyên tắc dự trù bán khoảng 5 triệu m³ cho một số dự án trong vùng và TP Đà Nẵng.

Tuy nhiên vì một số lý do, sau này không có dự án nào tiếp nhận với khối lượng lớn như vậy. Trong điều kiện không có mặt bằng và cũng không có đơn vị mua san lấp. Chính phủ cũng dừng cho xuất khẩu cát nhiễm mặn nên từ giữa năm 2018, đơn vị này xin nhận chìm 15,5 triệu m³ vật chất nạo vét ngoài khơi để đảm bảo kịp tiến độ triển khai.

"15,5 triệu m³ cần mặt bằng rộng 300ha với chiều cao 5m để chứa. Không có mặt bằng nào chứa nổi và không có phương án nào khả thi hơn việc nhận chìm. Trong khi đó, khu liên hợp dự kiến sẽ hoàn thành vào quý 2-2019, nếu chậm trễ sẽ ảnh hưởng đến hợp đồng với 6.000 công nhân nhà máy, khoảng 200 đối tác và cam kết với chính quyền" - ông Chung lý giải.

Ông Chung cho biết sau khi dùng 4 triệu m³ để san lấp mặt bằng, việc nạo vét phải dừng lại do bế tắc đầu ra. Tiến độ tổng thể của dự án đã chậm trễ vì cảng chưa làm xong.

Thiết bị nạo vét luồng cảng thực hiện hút khoảng 4 triệu m3 phục vụ san lấp tại dự án khu liên hợp - Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

Vị trí nhận chìm đã từng được nhận chìm

Trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ Online về những lo ngại liên quan đến môi trường, ông Chung nói việc nạo vét và nhận chìm vật chất là hoạt động bình thường trong đầu tư xây dựng cảng.

Theo ông Chung, việc khảo sát, đánh giá ĐTM đã được phía đơn vị này thực hiện kỹ lưỡng.

"Hiện nhà máy chúng tôi chưa đưa vào sản xuất nên chưa hề có chất thải. Nên hiểu đây là mang vật chất dưới vùng biển cầu cảng đến một vị trí ngoài khơi mà hầu như quốc gia nào cũng thực hiện khi làm cảng" - ông Chung nói.

Khi được hỏi về tiến độ và phương pháp thực hiện, ông Chung cho biết đã ký hợp đồng nguyên tắc với tập đoàn DEME (Bỉ). Đây là doanh nghiệp lớn có kinh nghiệm xử lý hút bùn tự hành sử dụng công nghệ tàu "hút bụng xả đáy".

"Họ sử dụng đội tàu tải trọng lớn dùng vòi hút đáy biển lên khoang, sau đó đóng kín và di chuyển đến vị trí nhận chìm mở cửa xả đáy, không dùng vòi hút từ khoang tàu ra. Chúng tôi dự kiến với khối vật chất này cần thời gian 6 tháng để xử lý" - ông Chung cho biết.

Ông Đỗ Minh Hải, giám đốc Sở Tài nguyên môi trường tỉnh Quảng Ngãi, cho biết vị trí dự định nhận chìm cách nơi nạo vét gần 7km về hướng Đông, cách đảo Lý Sơn khoảng 28km đã từng là nơi "nhận chìm" của một số dự án cải tạo cảng trước đây.

Vị trí cầu cảng số 10 và 11, nơi dự kiến sẽ nạo vét khối lượng vật chất 15,5 triệu m3 mang ra biển nhận chìm- Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

Cụ thể đã từng có 2 dự án liên quan đến cảng thực hiện việc nhận chìm ở đây. Năm 2006 nhận chìm khoảng 1,2 triệu m³ và năm 2016 nhận chìm 960 ngàn m³.

Là một trong 22 thành viên trong hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM, ông Hải cho rằng có thể "an tâm được" với việc nhận chìm vật chất này dù khối lượng khá lớn.

Cũng theo ông Hải, Bộ Tài nguyên môi trường cần sớm thực hiện quy hoạch vùng nhận chìm vật chất bởi hoạt động nạo vét xây mới cảng và cải tạo cảng sẽ diễn ra thường xuyên hơn trên cả nước trong thời gian tới.