Bộ Tài chính đã kiến nghị và Chính phủ đồng ý cho thanh tra những trường hợp đất ở vị trí đắc địa của doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa sau đó chuyển sang làm căn hộ, khu trung tâm thương mại. Trong ảnh: khu đất 119 Phổ Quang và số 128 Hồng Hà liền kề nhau tại TP.HCM trước thuộc Công ty Điện tử Sài Gòn và Công ty CPTM Phú Nhuận - Ảnh: Quang Định

Sau khi nhận được đề xuất của Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ đã truyền đạt ý kiến của Phó thủ tướng Vương Đình Huệ về việc quản lý sử dụng đất và việc chuyển mục đích sử dụng đất của các doanh nghiệp (DN) cổ phần hóa.

Phó thủ tướng giao Bộ Tài chính chuyển danh sách các cơ sở nhà, đất chuyển mục đích sử dụng đất cho Thanh tra Chính phủ phục vụ công tác thanh tra về việc quản lý đất đai.

Đất sản xuất kinh doanh biến thành cao ốc

Theo Bộ Tài chính, căn cứ vào báo cáo rà soát của Tổng cục Thuế tính từ ngày 1-7-2014 đến 30-11-2016, có 60 trường hợp DN nhà nước, DN nhà nước cổ phần được cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Điều đáng quan tâm nhất là 60 trường hợp từ đất sản xuất kinh doanh đều chuyển đổi sang cao ốc, trung tâm thương mại, văn phòng và nhà ở, căn hộ cao cấp để bán và cho thuê.

Tổng số diện tích đất đề nghị chuyển mục đích sử dụng là 834.000m². Số tiền phải nộp cho ngân sách hơn 5.360 tỉ đồng, trong đó khoảng 700 tỉ đồng vẫn chưa được nộp.

Và còn một loạt dự án chưa có quyết định phê duyệt giá đất tính thu nghĩa vụ tài chính khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Bộ Tài chính thống kê TP.HCM có hơn 10 dự án. Đơn cử Công ty CP Công nghiệp cao su miền Nam tại 504 Nguyễn Tất Thành, phường 18, quận 4 chuyển đổi 4.785m² đất sản xuất kinh doanh sang cao ốc thương mại dịch vụ và căn hộ.

Theo quyết định phê duyệt giá đất tính thu nghĩa vụ tài chính khi chuyển mục đích sử dụng đất, UBND TP.HCM chấp thuận giá đất của dự án này là 50,9 triệu đồng/m^2, toàn bộ hơn 4.785m² có giá trên 103 tỉ đồng.

Dự án thương mại dịch vụ văn phòng và căn hộ tại 128 Hồng Hà, phường 9, quận Phú Nhuận chuyển đổi 4.300m² đất sản xuất kinh doanh sang thương mại dịch vụ và căn hộ có giá đất chỉ 28,4 triệu đồng/m²...

Còn tại Hà Nội, dự án đáng chú ý nhất là việc chuyển đổi gần 15.500m2 đất tại 148 Giảng Võ của Công ty CP Trung tâm hội chợ triển lãm VN.

Hay khu đất tại 60B Nguyễn Huy Tưởng (quận Thanh Xuân) có diện tích 2.670m², trong đó diện tích đề nghị chuyển đổi mục đích làm tổ hợp dịch vụ, thương mại, văn phòng và chung cư là 1.323m².

Giá đất được phê duyệt cho chuyển đổi sang làm tổ hợp dịch vụ, thương mại, văn phòng và chung cư là 35,3 triệu đồng/m². Vì thế, số tiền chủ đầu tư phải nộp sau chuyển đổi mục đích sử dụng đất kể trên là hơn 46,7 tỉ đồng.

Quá trình tiền Nhà nước bị thất thu - Đồ họa: N.KH.

Giá phê duyệt thấp hơn giá thị trường

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, giá đất giao dịch thực tế quanh khu vực 60B Nguyễn Huy Tưởng lên đến 90 - 100 triệu đồng/m², cao gấp 2-3 lần so với giá đất mà Hà Nội phê duyệt cho dự án này.

Còn tại địa chỉ 60B Nguyễn Huy Tưởng, khu đất hiện đang thực hiện dự án tổ hợp dịch vụ, thương mại, văn phòng và chung cư có tên chung cư cao cấp PVV Tower, chủ đầu tư là Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Vinaconex và Tổng công ty Dược VN.

Theo thông tin trên website của Công ty CP đầu tư xây dựng Vinaconex, tổng số vốn đầu tư dự án này là 370 tỉ đồng trên diện tích 2.670m², 25 tầng với tổng diện tích sàn xây dựng là 28.800m². Giá bán hiện nay trên thị trường đang giao dịch 28 - 32 triệu đồng/m² tùy từng vị trí căn hộ.

Cũng có tên trong danh sách đề nghị thanh tra, dự án tòa nhà chung cư kết hợp dịch vụ do Công ty TNHH đầu tư và quản lý Ion complex - Công ty FLC tại vị trí đắc địa 36 Phạm Hùng (quận Nam Từ Liêm) đã hoàn thành và có người dân về ở kín. Khu đất này có diện tích 4.034m², trong đó diện tích đất đề nghị chuyển đổi xây dựng chung cư là 1.897m².

Dù ở vị trí đắc địa ngay mặt tiền đường Phạm Hùng, giá đất được phê duyệt tính thu nghĩa vụ tài chính khi chuyển đổi mục đích cũng chỉ có 39,6 triệu đồng/m².

Trong khi đó, theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, giá đất giao dịch ở khu vực này không dưới 100 triệu đồng/m².

Hay trong báo cáo của Bộ Tài chính có nêu dự án chung cư cao tầng, nhà ở thấp tầng cũng đã hình thành ngay tại vị trí đắc địa 53 Triều Khúc, quận Thanh Xuân được chuyển từ đất sản xuất của Công ty TNHH liên doanh ôtô Hòa Bình. Khu đất có diện tích tới 44.024m², trong đó diện tích chuyển đổi là 18.896m² thực hiện dự án nhà ở cao tầng, nhà ở thấp tầng.

Quyết định phê duyệt giá đất tính thu nghĩa vụ tài chính cũng chỉ có giá hơn 20,7 triệu đồng/m².

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, toàn bộ các công trình nhà ở cao tầng, thấp tầng hiện đã xây dựng xong và đang trong quá trình hoàn thiện, dự kiến bàn giao nhà cho khách hàng trong năm 2017.

Giá bán chung cư này hiện nay khoảng 30-32 triệu đồng/m². Còn giá đất nền giao dịch khoảng 90-100 triệu đồng/m².

Khu đất đường Phạm Hùng (Q.Nam Từ Liêm, Hà Nội) khi chuyển mục đích sử dụng sang xây cao ốc chỉ phải nộp nghĩa vụ tài chính 39,6 triệu đồng/m2, hiện giá thị trường tại khu vực này khoảng 100 triệu đồng/m2 - Ảnh: Việt Dũng

Tính giá đất theo ý kiến của DN

Bộ Tài chính nhấn mạnh qua kết quả rà soát ban đầu cho thấy tình trạng trên diễn ra ở 60 DN nhà nước, nhất là những DN nhà nước được Nhà nước cho thuê đất ở những vị trí có giá trị thương mại ở trung tâm thành phố.

Tuy nhiên, việc xác định giá trị DN lại không tính giá trị quyền sử dụng đất, cũng không thực hiện đấu giá khi cổ phần hóa.

Bên cạnh đó, các đơn vị thực hiện sắp xếp lại nhà đất được UBND tỉnh cho chuyển đổi mục đích để xây dựng trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê và nhà ở để bán nhưng không đấu giá theo quy định.

Việc xác định giá đất để thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất chủ yếu dựa vào kết quả của DN tư vấn, nhưng không đầy đủ và chưa sát với giá thị trường.

Bên cạnh đó, việc xác định giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tại một số địa phương chưa thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định.

UBND tỉnh, thành phố phê duyệt giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất nhưng chưa xin ý kiến thường trực HĐND tỉnh, thành phố và không báo cáo hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố tại kỳ họp gần nhất.

Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng yêu cầu chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố tạm thời đình chỉ thi công các dự án xây dựng nhà cao tầng đang triển khai thực hiện tại trung tâm thành phố lớn mà chưa thực hiện đúng thẩm quyền giao sử dụng đất không qua đấu giá và phải tổng hợp báo cáo Thủ tướng.